1. Философия білімнің ерекше түрі және рухани қызметтің ерекше түрі ретінде
жүктеу/скачать 0,65 Mb.
|
| 13. Жан, ақыл, ақыл, рух.
Рух - еркектік принцип, ерік және жеке вертикал. Рух жанды биік етеді, ақыл мен тәнді рухани етеді. Көбінесе рух ерік ретінде түсініледі («жиналған рух»), бірақ ерік адамға тек иілмеуге көмектеседі, бірақ оны жоғары қарай бағыттайды — рух. Жан – адамның ішкі өмірінің кеңістігінің жанды, әйелдік бөлігі. Бізді (және санамызды) жылытатын және денемізді тыныс алатын нәрсе. Жан өмірге қуат береді. Бұл ішкі сезімдер, тілектер, импульстар... Жан – аналық принцип, өміршеңдік пен жылулықтың қайнар көзі, тұлғалық көлденең. Ақыл - бұл интеллектуалдық мазмұн. Синонимі «бас», жақын «саналы». Менің басымда қалды — есімде, есте қалды. Жақсартылған ақыл — таза және толық — Ақыл. Ақылсыз адам ақымақ. Тән — дағдылар, бейсаналық, психикалық өмір мен интеллектуалдық ізденістердің физиологиялық негізі. «Денеде қалды» — дағды қалыптасқан немесе тұрақты, ұзақ мерзімді функционалдық дене өзгерісі ретінде тіркелген. Мысалы, якорь немесе қысқыш.Денеге өткен ақыл дағды, шеберлік береді. Ақыл мен жанның бірігуі – зерделі жан. Дұрыс ақылды мейірбандықпен байыту керек, бірақ жүрек сызығы да ақыл сызығымен толықтырылуы керек. Күнделікті өмірде адамдардың көпшілігі үшін рух әдетте ұйықтайды, ақыл жан серпініне қызмет етеді, ал жан олардың денесі арқылы басқарылады. Адамдардың 90% ең алдымен денелерімен өмір сүретін сияқты. Тән олардың иесі, жан мен ақыл солардың қызметшісі, рухты еске түсіргенде ғана еске аламыз, сосын қорқып. Шәкәрім жанның мынадай ерекшеліктеріне басты назар аударады: 1) жан тән сияқты адамға о бастан берілген, ол таза табиғат туындысы емес, «жаратылыстың бір шыбынынан, не бір тозаңынан адам жаратыла алынбайды»; 2) жан баста бар болса, тұрған денесі орын болуға жарамаған соң, денеден шыққанда біржола жоғалып кетпейді; 3) жанның бар екендігіне жаннан шыққан ерік, талап, ой, мақсат, сезім, білім арқылы көзіміз жетсе де, оның денелерге қосылып кетуіне (индуизмдегідей) ешбір дәлел жоқ; 4) жанның жай психикадан айырмашылығын оның адами-моральдық негіздерінен іздеу керек, ұждан-жанның тілегі, осы арқылы жанның мәңгілігі жүзеге асады. Шәкәрім «Үш анық» еңбегінің аяғында мынадай қорытындыға келеді: «Мен жан да бар, жын да бар, адамның өз жанының қуаты да бар деймін. Дәлелім: Шақырмаған жан келіп, кейде өзі пәленшенің жаны екеніне нанарлық сөз айтатыны. Кісіге шақырмаған бақсылық-дуаналық, фақризм, жындылық кез болатыны. Ұйқыда кезу лунатизм, магнетизм мен біреудің еркін билеу, түсі дәл келу - бұл үш түрлісі үш бөлек қуаттың иесі болуға лайық» жүктеу/скачать 0,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|