1. Физиология пәні, басқа ғылымдармен байланысы, медицинадағы маңызы. Уник 100%
жүктеу/скачать 0,93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 66.Дыбыстарды қабылдау теориясы (Г.Гельмгольц, Г. Бекеши және т. б.). Биоуниральды есту уник 82
| дыбыстың кеңістіктік кодтауы жүреді. Белгілі бір биіктіктің сезімі негізгі мембрананың
тербелмелі бөлігінің ұзындығына, демек, онда орналасқан шаш жасушаларының санына және олардың орналасқан жеріне байланысты. Тербелмелі жасушалар неғұрлым аз болса және олар вестибуланың терезесіне неғұрлым жақын болса, дыбыс соғұрлым жоғары болады. Тербелмелі шаш жасушалары есту нервінің қатаң анықталған талшықтарында, демек мидың белгілі бір жүйке жасушаларында қозуды тудырады.Дыбыс күші дыбыстық толқынның амплитудасымен анықталады. Дыбыс қарқындылығының сезімі қозған ішкі және сыртқы шаш жасушаларының санының әр түрлі арақатынасымен байланысты. Ішкі жасушалар сыртқы жасушаларға қарағанда аз қозғыш болғандықтан, олардың көп санының қозуы күшті дыбыстардың әсерінен пайда болады. 66.Дыбыстарды қабылдау теориясы (Г.Гельмгольц, Г. Бекеши және т. б.). Биоуниральды есту уник 82 1863 жылы А.Гельмгольц есту қабілетінің резонанстық теориясын тұжырымдаған болатын. Осыған сәйкес мембрана өзара байланысы жоқ фортепиано ішектеріне ұқсас созылған серпімді резонанстық жолақтар жиынтығы ретінде әрекет етіп, яғни мембрананың бір бөлігінің тербелісі көрші аймақтарға әсер етпеуі керек. Ұлулардың түбіндегі тар бөліктегі ең қысқа жолақтар жоғары жиіліктерге жауап ретінде резонанс тудырады. Ұлулардың жоғарғы жағына жақын орналасқан басқалары төмен жиіліктегі дыбыстардың әсерінен тербеліп тұрады. Біздің ғасырдың 1950-60 жылдары г. Бекеши бұл теорияны жоққа шығарды. Ол базилярлық мембрананың көлденең бағытта созылмағанын және оның бүкіл ұзындығы бойынша механикалық байланысы бар екенін дәлелдеді. Сондықтан ол толқынның теориясын ұсынды. Бұл теорияға сәйкес, базилярлық мембрана ұлулардың түбінде ең қиын, яғни. ол тар жерде. Жоғарғы жағына қарай оның қаттылығы біртіндеп төмендейді. Мембрананың тербелісі кезінде толқындар оның түбінен жоғарыға қарай "жүгіреді". Жоғары жиілікті тербелістер базилярлық мембрана арқылы қысқа қашықтыққа қозғалады, ал ұзын төмен жиілікті толқындар одан әрі таралады Бинауральды есту. Адамдар мен жануарлардың кеңістіктік есту қабілеті бар, яғни.дыбыс көзінің кеңістіктегі орнын анықтау мүмкіндігі. Бұл қасиет бинауральды есту немесе екі құлақпен тыңдаудың болуына негізделген. Адамдарда бинауральды есту қабілеті өте жоғары: дыбыс көзінің орналасуы 1 бұрыштық градусқа дейінгі дәлдікпен анықталады. Мұның негізі-есту жүйесінің нейрондарының оң және сол құлаққа дыбыстың келу уақытының интерауральды (интеркостальды) айырмашылықтарын және әр құлақтағы дыбыстың қарқындылығын бағалау мүмкіндігі. Егер дыбыс көзі бастың ортаңғы сызығынан алшақ болса, дыбыстық толқын бір құлаққа сәл ертерек келеді және екінші құлаққа қарағанда үлкен күшке ие. жүктеу/скачать 0,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|