Жеңілдегендиффузия. Қарапайым диффузия тәсілі арқылы мемб ранадан судан басқа көптеген заттар (дәрілер) ете алады. Алайда, шагын үйекті (полярлы) молекулалар (моносахарид, аминқышқылы т.б.) тек жеңілдеген диффузия арқылы өтеді.
Жеңілдеген диффузия - деп заттардың мөлшерлік айырмашылы гына сәйкес, арнайы тасушы-белоктардың көмегімен өтуін айтады. Мундай тасушылар-монофор деп аталады.
Тасушылар жылжымалы және бекітілген түрінде болады. Біріншісі қайық тәрізді мембрана арқылы етіп қозғалады, ал екiншiсi онын iшiне кыстырылып арналар курады. Бұлардын кызметін антибиотик нонофорлардан байқауға болады.
Белсенді тасымал- заттар мен иондардын арнайы куат пайдаланып электрохимиялық градиентке қарсы ауысуы. Мундай градиентке қарсы та сымал кезінде мөлшерлік не осмостык жумыс атқарылады. Соның нәтижесінде заттар аз жагынан көп жиналган ортасы на карай ығыстырылады.
Белсенді тасымал екі түрге бөлінеді: иондарды және органикалық заттарды (әсіресе канттар мен аминқышқылдарын) дәртті, ягни күш куат жұмсап тасу. Мундай тасымал катарына пиноцитоз- жасушаның зат еріген сұйықты ішу құбылысын да жатқызады.
Мембрана арқылы нуклеоатидтер, аминқышқылдары т.б. етуi тас малдаушы белоктардың көмегімен атқарылады. Бұлар - тасмалдаушы және иондар арналарының қабырғасын құрайтын бірлестіруші бело ктар. Арналардың какпалары арнамалы үрдістердін араласуымен ашы лып-жабылып турады.Ірі молекулаларды сіңіру және шығару үрдістеріне эндоцитоз және экзоцитоз құбылыстары қатысады. Эндоцитоз кезінде мембрана бүршіктеніп заттарды орап алады да, оларды түйіршік немесе еріген күйінде жұтады. Онын фагоцитоз және пиноцитоз түрлерін жіктейді.
Фагоцитоз (грек. phagos - обыру, жүту) - бұл обырпаздық, жасу шага iрi бөлшектердi сiнiру және тасмалдау (мысалы, елген жасуша лардың жұрнақтары, бактериялар т.б).
Пиноцитоз (грек. pino - iшу) - сусампаздык, сұйық, еріген ірі зат тарды сіңіру. Сіңірілген заттардың көбісі лизосома ферменттері арк ылы корытылады. Экзоцитоз - сыртка сөлініс, ішке сiңiруге қарама - қарсы үрдіс.Ішкі сөлініс бездерiнiн, ағзалардын жасушаларында, синапстарда(түйіспеде) - гормондар, медиаторлар, дәртті пептидтер бөлу осы аркылы жүзеге асады. Беткейтін арқылы тасымал - эпителий аркылы тасымал кезiнде заттар кейбір ағзаларда (асқазан, ішек, от кабы, куык, екпе т.б.) бiрне ше жасушалар кабатынан етеді.Органикалық заттардын (қанттар, аминқышқылдары) беткейтін то скауылынан өте жоғары жылдамдыкпен етуi натрий ионына жегілген (қосарлас) тасымал түрінде жүреді.
