1. Физиология пәні, басқа ғылымдармен байланысы, медицинадағы маңызы. Уник 100%
жүктеу/скачать 261,4 Kb.
|
1. Физиология п ні, бас а ылымдармен байланысы, медицинада ы ма
- Бұл бет үшін навигация:
- (максималды) тітіркендіргіш саны оптимум – оңтайлы жиілік
- Аккомодация
- 9. Биоэлектрлік құбылыстар жайындағы ілімінің тарихы (Гальванидің бірінші және екінші тәжірибелері). Уник 100
| Лабильділік – қозғыш тіндердің тітіркендіруге белгілі бір жылдамдықта жауап беру қабілеті болып табылады. Алғашқы рет лабильділік туралы ұғымды физиологияға енгізген орыс ғалымы Н.Е.Введенский болған. Лабильділік деп әсер етуші тітіркендіру жиілігіне сәйкес 1с ішінде пайда болатын қозудың ең жоғарғы (максималды) санын айтады. Тін неғұрлым қозғыш болса, оның лабильдігі сонша жоғары болады. Мысалы, жүйке талшығының лабилдігі 500-1000 Гц, ет талшығында – 250-350 Гц, ал жүйке-ет түйіспесінде – 100-125 Гц болады. Қозғыш тіндердің жауабы әсер ететін злектр тітіркендіргішінің күші мен жиілігіне байланысты. Тітіркендіру жиілеген сайын, белгілі бір шамаға дейін, бұлшықеттің жиырылу шайқалымы (амплитудасы) арта түседі, одан да жиі тітіркендірілсе, белгілі бір межеге жеткен сәтте, ол тіпті жиырылмай қояды. Бұлшықеттің сіресіп жиырылуын қатты күшейтетін ең жоғары (максималды) тітіркендіргіш саны оптимум – оңтайлы жиілік, ал сіресу күшін төмендететін не жауапсыз қалдыратын тітіркендіру шамасы – пессимум – күйректік жиілік деп аталады.
Аккомодация (латын тілінен аударғанда "бейімделу" дегенді білдіреді) - бұл тіннің күшіне қарай баяу өсетін тітіркендіргішке бейімделу процесі болып келеді. Аккомодация механизмі: күші баяу өсетін тітіркендіргіштің әсерінен натрий инактивациясы дамиды және нәтижесінде тітіркену табалдырығы үнемі артады. Аккомодация механикалық, жылу, электрлік және басқа тітіркендіргіштердің әсерінен дами алады. Аккомодацияны зерттеу үшін көбінесе сызықтық және экспоненциалды түрде өсетін электр токтары қолданылады. Қоздырғыш тіндердің (нервтердің, бұлшықеттердің) тітіркену шегінің мәні қоздырғыштың әсер ету ұзақтығына ғана емес, сонымен қатар оның күшінің өсу беріктігіне де байланысты. 9. Биоэлектрлік құбылыстар жайындағы ілімінің тарихы (Гальванидің бірінші және екінші тәжірибелері). Уник 100 Адам ежелгі уақытта балықтардан электр қуатын тапқан. Мысалы, ежелгі гректер балықты суда кездестіруден сақ болған, бұл Аристотель жазғандай «жануарларды ұйықтатады». Адамдарды үрейлендірген балықтар электрлік сквер болды және оны «Тогредо» деп атады. Ал екі жүз жыл бұрын ғана ғалымдар тірі организмдердегі электр тогының табиғатын аша бастады. Биоэлектрліктің бар екендігі туралы алғашқы ғылыми деректер («жануарлардың электр қуаты») 18 ғасырдың үшінші ширегінде дами бастады. Кейбір балықтардың (электр сәулесі, электр жыланбалықтары) аң аулау, аң аулау кезінде таңқаларлық және иммобилизация кезінде электр разрядтарын қолданатыны анықталды. 1791-1792 жж. итальяндық ғалымдар Л.Гальвани мен А.Вольта алғаш болып «жануарлардың электр қуаты» құбылысына ғылыми түсінік берді. Қазіргі кездегі классикалық тәжірибелерімен олар тірі денеде электрлік құбылыстардың болу фактісін сенімді түрде орнатты. Кейін биоэлектрлік өсімдік тіндерінде де ашылды. Гальванидің алғашқы тәжірибесі-арнайы (Fe/Cu) пинцетпен сиатикалық нервке әсер еткен кезде бақаның бұзау бұлшықетінің жиырылуы. Гальванидің алғашқы тәжірибесінің мәні мынада: жүйке-бұлшықет аппараты биметалды пинцетпен байланысқан кезде бұлшықеттің жиырылуы байқалады. Гальванидің металмен алғашқы тәжірибесі нейромаскулярлық препараттың биметалды пинцетімен тітіркенген кезде тірі электр энергиясының болуын жанама түрде дәлелдейді. Гальванидің екінші тәжірибесі (металлсыз жиырылу) - бұл лягушка аяғының бұлшық еттерінің жиырылуы металдың қатысуынсыз, төменгі аяқтың бұлшықетінің зақымдалған аймағына дайындалған сиатикалық нервті лақтыру арқылы көбейтілді. Тыныштықта болатын бұлшықеттің сыртқы беті мен оның ішкі бөлігі арасындағы мүмкін айырмашылық бұлшықет зақымдалған жағдайларда айқын көрінеді. Бүлінбеген және зақымдалған учаскелер арасында пайда болатын Потенциал "зақымдану потенциалы" немесе "демаркациялық потенциал"деп аталады. Шығарылған жүйке бұлшықеттің зақымдалған электронегативті аймағына тиген кезде тізбек жабылады, онда оң полюстің рөлін бұлшықеттің бүлінбеген беті және онымен байланысқан жүйке бөлімі атқарады. Осылайша, Гальванидің екінші тәжірибесінде жүйке қозуының себебі тікелей тіндерде пайда болатын токтың тітіркендіргіш әсері болып табылады.Галванидің екінші тәжірибесі алдымен зақымдалған және бүлінбеген беттер арасында пайда болатын "жануарлардың электр энергиясының" тіндерінде болатындығын дәлелдеді. Егер осы екі аймақ жүйке-бұлшықет препаратының нервімен байланысса, онда нервті тітіркендіретін және бұлшықеттің жиырылуын тудыратын тыныштық тогы пайда болады. жүктеу/скачать 261,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|