Қиял-ғажайып әңгімелерде күрделі оқиғалардың орын алуы

Қиял-ғажайып ертегілерінің сюжетіндегі негізгі мотивтер: ғажайып туу, қалыңдық ұрлау,ғажайып уәде және орындау, кейіпкердің өліп– тірілуі, ғажайып қашу, тыйымды бұзу, ұрлапәкету, қалыңдықты алмастыру, кейіпкердің таңғажайып өлімі, т.б. Сюжет күрделі болса, соғұрлым мол мотив көрінеді. Мотивтердің күрделенуінің қарапайым түрі – қайталау, яғни қандай да бір фольклорлық мәтіннің бірнеше рет қолданылуы. Бұл көркемдік әдісті ертегі кеңінен қолданды.Мотивтер сюжеттердің жалпы идеясын таныту үшін әртүрлі мазмұн иеленіп, белгілі бір тәртіпке бағынады. Мұндай сюжеттің басты құрылымдық сапасы кульминацияға сәйкес келетін орталық мотивке топтасады (мысалы, жыланмен соғыс). Басқа мотивтер сюжетке салыстырмалы түрде еркін бекітілген. Мотивтердің қандай да белгілі маңызды белгісі сюжетте қайталанады. Мәселен, кейіпкердің үш басты, алты басты, тоғыз басты жыландармен шайқасы арқылы осы мотивтің сюжет ішіндегі күрделенуін көруге болады. В.Я. Пропптың «Морфология сказки» атты еңбегінде ертегі сюжетін құрайтын мотивтердің негізін ертегілік кейіпкерлердің қажетті әрекеттерін бөліп көрсетіп, оларды «функция» терминімен атап, қиял-ғажайып ертегілерінің сюжеті бірығайлыққа, мотивтер қызметтерінің бірізділігіне құрылған тізбектен тұрады деп есептеген. В.Я. Пропптың анықтауынша, ертегідегі мотивті табу үшін әрекет етуші персонаждардың қызметін тану керек, сондай-ақ субъектіні (әрекетті жүзеге асырушы), объект әрекетке бағытталған персонажды, ертегілік мотивтер үштік мән иеленеді. Үш тапсырма, үш рет сапар шегу, үш рет кездесу т.б. Бұл эпикалық ырғақ, философиялық мазмұн мен сюжеттік әрекеттің динамикалы, үдемелі сюжетін танытады.Бірақ үштік сюжеттің басты идеясы кейіпкерді дәріптеуге қызмет етеді. Мысалы, айдаһардың басының санының өсуі, яғни қарсылас жаудың күшін еселеу кейіпкердің ерлігінің арта түскенін көрсетеді. Кейіпкердің жеңістерінің арта түсуі – оның сынағының күрделенуі арқылы көрінеді.