1. Жанудың түрлері


Реакция жылдамдығының қысымға тәуелділігі



Pdf көрінісі
бет6/18
Дата01.10.2023
өлшемі323,87 Kb.
#112180
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
Байланысты:
қысқаша лекциялар (1).pdf

2.5 Реакция жылдамдығының қысымға тәуелділігі
Қысым шамасы реакцияның өту жылдамдығына айтарлықтай әсер етеді. Бұл әсер әр 
түрлі реттіліктегі реакциялар үшін алуан түрлі болады. Осы мәселені қарастырайық.
Егер температура тұрақты болып қалатын болса және бастапқы газ қоспасының 
берілген құрамымен жұмыс жасайтын болсақ (компоненттердің берілген қатынасы, яғни 
берілген пайыздық құрам), онда күй теңдеуі бойынша әрбір концентрация үшін мынаны 
жазуға болады:
р
а
 
= aRT, 
 
p

= bRT. 
 
Мұндағы 
a, b,
… – мольдік концентрациялар, ал 
р
а
, p
b
, …
– сәйкес газдардың парциал 
қысымдары. Егер бірлік көлемдегі мольдердің жалпы саны 
z
болса, онда дәл осылайша 
қоспадағы жалпы қысым 
р
 
үшін мына теңдеуді жазуға болады:
p = zRT. 
Осыдан
p
z
а
 
 
а
p

,
p
z
b
 
 
b
p




7
Бірақ, 
z
b
z
а
,
, … – қатысты көлемдік концентрациялар. Оларды 
A, B,
… арқылы 
белгілеп, мына теңдеулерді шығарып аламыз:
B
RT
p
RT
b
p
b
Bp,
b
p
A,
RT
p
RT
a
p
a
Ap,
a
p







Мономолекулалық процесті қарастырайық:
A
RT
p
k
RT
a
p
k
ka
dt
dm




яғни, бұл кездегі ауысу жылдамдығы қысымға тура пропорционал:
dt
dm

p.
Бимолекулалық реакция үшін
AB
RT
p
k
kab
dt
dm
2








,
Яғни, 
dt
dm

p

– реакция жылдамдығы қысымның квадратына тура пропорционал.
Сәйкесінше тримолекулалық реакция үшін мынаны аламыз:
AB
С
RT
p
k
dt
dm
3







(12) 
және
dt
dm

p
3

Осыдан 
ν
 – 
нші ретті реакция үшін мынау шығады:
dt
dm
~
p
ν

Ауысу жылдамдығының қысымға тәуелділік сипатына байланысты реакцияның реті 
туралы айтуға болады. Қысымдағы дәреженің көрсеткішіне сай бірінші, екінші, үшінші ретті 
реакциялар жөнінде сөз қозғауға болады.


8
Тәжірибелер көрсеткендей, химиялық теңдеуден шығатын реакция реті әрқашанда 
бақыланатын реакция ретімен, оның ішінде реакция жылдамдығының қысымға 
тәуелділігінен шығатын реттілікпен сәйкес келе бермейді екен. Әсіресе, бұл көпмолекулалық 
реакцияларға тән.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет