1 Жауапты хатшы

         
31           
арқылы  жасаған  нәтижелі  жұмысы 
ӛзгелердің тәжірибесін толық кӛшірмей, 
жаңа  ортаға  икемдеп,  ӛзіндік  іс-әрекет 
жиынтығы  арқылы  айтарлықтай  нәти-
жеге  қол  жеткізу  керек.  Жинақтай 
айтсақ, ол – оқыту методикасына әдісіне 
жаңа 
элементтер 
ендіру, 
оның 
нәтижелігі  арқасында  уақытты  тиімді 
пайдаланып,  сапалық  биікке  кӛтеру. 
Мұғалім-оқушы 
арасындағы 
жаңа, 
ӛзіндік  педагогикалық  ынтымақтастық 
жолдарын  табу,  дарынды,  уақытша 
үлгерімі  тӛмен  оқушылармен  жеке, 
топтық 
жұмыс 
жүргізудің 
жаңа 
әдістерін  ӛндіру.  Мұғалімнің  пәндер, 
ғылымдар 
арасындағы 
байланысты 
жетілдірудегі ӛзіндік үлесі, оқушыларға 
білім  стандарттарын  оқыту  мазмұнын 
игеруіне  тиімді  ӛзіндік  бақылауы, 
талдауы. Қазақ мектебінің бүгінгі жайы 
мен  ертеңі,  оқушылардың  білімділік 
және 
тәрбиелік 
деңгейі 
шешуші 
дәрежеде 
мұғалімге 
байланысты, 
мұғалім  ізденісіне  байланысты.  Қазіргі 
жаңа формация мектебінде жұмыс істеп 
жүрген  педагогтардың  алдында  тұрған 
негізгі проблемалар бар: 
-
 
баланы оқи білуге үйрету; 
-
 
баланы ойлауға үйрету; 
-
 
баланың  ӛзін-ӛзі  тұлға  ретінде 
дамуына жағдай жасау. 
Осыған сай мектеп білімі түбегей-
лі  жаңартылып,  мұғалімнің  қызметінің 
мақсаттары  кеңейіп,  үлкен  ӛзгерістер 
болып  жатыр.  Болашақта  ӛркениетті 
дамыған елдер қатарына ену үшін заман 
талабына  сай  білім  қажет.  Ӛйткені, 
тәуелсіз  Қазастанның  дамыған  бәсекеге 
қабілетті  елу  елдің  қатарында  тізесін 
тең  ететін  білім.  Сондықтан,  қазіргі 
даму кезеңі білім беру жүйесінің алдына 
оқыту 
үрдісін 
технологияландыру 
мәселесі  қойылып  отыр.  Оқытудың 
әртүрлі 
технологиялары, 
жаңашыл 
педагогтардың  іс-тәжірибесі  зерттеліп, 
мектеп  ӛміріне  енуде.  Мектеп  ӛміріне 
еніп  отырған  жаңа  технологиялардың 
ерекшелігі  –  ӛсіп  келе  жатқан  тұлғаны 
жан-жақты 
дамыту. 
Инновациялық 
білімді  дамыту,  ӛзгеріс  енгізу,  жаңа 
идеялармен 
жаңалықтарды 
ӛмірге 
әкелу.  Бұрынғы  оқушы  тек  қана 
тыңдаушы, орындаушы болып келсе, ал 
қазіргі  ӛздігінен  білім  іздейтін  жеке 
тұлға  екендігіне  ерекше  мән  береміз. 
Егемен  Қазақстан  жағдайында  халқы-
мызды  дене  тәрбиесі  оның  ішінде 
ұлттық  спорт  пен  ойындар  арқылы 
салауаттық  ӛмірге  баулу,  денсаулығын 
жақсарту,  бұқаралық  спортты  дамыту, 
салт-дәстүрді  сақтау,  елін-жерін  сүюге 
тәрбиелеу  жолдарын  ғылыми  негіздеу 
осы  жұмыстың  ӛзекті  бағыты  болып 
табылады. 
Қазақтың ұлттық дене шынықтыру 
мәдениеті  жеке  тұлғаның  жалпы  мәде-
ниетінің  құрамдас  бір  бӛлігі  ретінде 
мектептегі  кезеңнен  қалыптаса  бастай-
ды.  Сондықтан,  оны  пайдалану  тек 
қозғалмалы 
біліктілік, 
дағдыларды 
дамытып  қана  қоймайды,  сонымен 
қатар  мектеп  оқушыларынан  қазақтың 
ұлттық  спорт  түрлеріне  деген  қӛзқара-
сын  қалыптастырып,  дене  жаттығулары 
мен ойындарын ӛз беттерінше дамытуға 
тәрбиелеп, оқу-ойын материалдарын бір 
жүйе  ретінде  олардың  руханилығын, 
адамгершілігін, 
дене 
тәрбиесін 
тәрбиелеуге 
баулуды 
қарастырады. 
Мұндай  жағдай  Қазақстан  Республи-
касының  оқушыларының  кӛпшілігінде 
ұлттық  спортпен,  ұлттық  ойындармен, 
дене  жаттығуларымен  жүйелі  түрде 
айналысуға  деген  мұқтаждықтың,  осы 
саладағы ӛз бетінше жүргізілетін сабақ-
тардың  ғылыми  негізделген  әдісте-
месінің  жоқтығын,  сонымен  қатар  кӛп-
теген жалпыға міндетті білім беру меке-
мелерінде, мектептерінде (әсіресе, ауыл 
мектептерінде)  оқудың  материалдық 
базасының  нашарлығынан,  оқушылар-
дың  оқитын  орындары  да  қашықта 
болғандықтан,  мектептен  тыс  сабақтар 
мүлдем  жүргізілмейді.  Осы  жоғарыда 
айтқан  мәселелердің  бәрі  аталған  тақы-
рыптың  әлі  де  болса  жан-жақты  толық 
зерттеуді қажет ететіндігін кӛрсетеді. 
Ұлттық  ойындарды  мазмұны  мен 
күрделілігіне байланысты және балалар-
дың жас ерекшеліктерін ескере отырып, 
4 (42) 2014 
Мҧғалім іс-тәжірибесінен 
 
81 

         
32           
тӛменгі,  орта  және  жоғарғы  сынып 
оқушылары  ойнайтын  ойындар  деп 
бӛлуге  болады.  Қажетті  ойындарды 
ӛтілетін  сабақ  не  жаттығудың  алдында 
тұрған 
педагогикалық 
міндеттеріне 
байланысты  таңдап  алу  қажет.  Дене 
тәрбиесі  сабағында  және  жаттықтыру 
кезінде  қозғалыс  ойындарын,  оның 
ішінде  ұлттық  ойындарын  қолдану 
арнайы  үйрену  міндеттерін  шешуге 
кӛмектеседі.  Ұлттық  және  эстафеталық 
қозғалыс 
ойындарын 
ұйымдастыра 
отырып оқушылардың қызығушылығын 
арттыру,  ұйымшылдыққа,  батылдыққа 
және  салауатты  ӛмірге  тәрбиелеу. 
Ұлттық  ойындарды  спорттық  ойын 
сабақтарында,  жеңіл  атлетика,  гимнас-
тика  сабақтарында,  жалпы  дене  қуаты 
дайындығы  және  жаттықтыру  сабақта-
рында  кеңінен  қолдануға  болады.  Ұлт-
тық  ойындардың дене тәрбиесі  сабағын 
жоғары  әдістемелік  деңгейде  сапалы 
ӛткізудегі  пайдасы  мол.  Ұлттық  ойын-
дар жаттығулар кӛмегімен оқушыларды 
жаттығуға  керек  психикалық  күйге 
түсіреді. Кӛңіл-күйді кӛтеру, кӛңілдену, 
тактикалық  ойлауды  дамыту,  сыртқы 
қоршаған  ортаны  тез  сезіну,  келешек 
істелетін 
жұмыстарға 
дайындалу, 
жинақталу қасиетін қамтамасыз етеді. 
Оқу 
үрдісінде 
ұлттық 
ойын 
элементтерін 
пайдалану 
сабақтың 
тақырыбы мен мазмұнына сай алынады. 
Сонда  ғана,  оның  танымдық,  тәрбиелік 
маңызы арта түседі. Соның нәтижесінде 
ӛзі  кӛрген  жағдайларды  отбасылық 
тұрмыс пен қызмет түрлерін жаңартады. 
Мәселен,  қазақтың  ұлттық  ойындары: 
«Бәйге», «Кӛкпар», «Алтын сақа», «Хан 
талапай»,  «Қыз  қуу»,  «Тоғызқұмалақ», 
«Соқыр  теке»,  «Асық  ойыны»,  «Теңге 
алу»  т.б.  балалардың  енбекке  деген 
қарым-қатынасы 
мен 
қабілеттерін 
арттырады. 
Оқушыларды 
әсіресе, 
«Сиқырлы қоржын»,  «Кӛкпар»,  «Асық» 
секілді  ұлттық  ойындарға  қатыстыру 
ӛте  тиімді  екеніне  кӛз  жеткізу  қиын 
емес.  Бұл  ойындарды  жаңа  материалды 
бекіту  немесе  қайталау  кезінде  қолдану 
керек деген пікір  бар. Оқушы ойынның 
үстінде  не  соңында  ӛзінің  қатысу 
белсенділігіне  қарай  түрлі  баға  алуы 
мүмкін.  Мұғалім  әр  оқушының  еңбегін 
бағалап,  ынталандырып  отыруы  тиіс. 
Ойынның тәрбиелік маңызы мынада: ол 
баланы зеректікке, білгірлікке баулиды. 
Батылдыққа,  ӛжеттікке  тәрбиелейді. 
Ұлттық  спорт түрлері мен халық  ойын-
дары  жеткіншек  ұрпақты  үйлесімді 
тәрбиелеудің  ажырамас  бӛлігі  болып 
табылады. 
Қазіргі  дене  шынықтыру  практи-
касында ғасырлар бойы сомдалған және 
сыннан ӛткен халық ойындары мен ұлт-
тық  спорт  түрлері  құралдары  арқылы 
жеткіншек  ұрпақты  тәрбиелеудің  бай 
тәжірибесін  пайдалану  қажет.  Дене 
шынықтыру  сабағында  ұлттық  ойында-
рын  пайдалануда  мен  күнбе-күнгі 
сабаққа әзірлену кезінде белгілеп, сабақ 
жоспарында  кӛрсетіледі.  Ойындарды 
негізінен  сабақтың  басында  да,  орта-
сында да, соңында да пайдалануға бола-
ды.  Осыған  орай,  оқушылардың  дене 
шынықтыруы  мен  ынта  жігерлерін 
арттырудың  тамаша  құралдарының  бірі 
ӛз  ұғымдарына  түсінікті  қимыл  ойын-
дары  болып  келеді.  Алғашқы  бірнеше 
сабақ бойы ойыннан негізгі материалға, 
одан  қайта  ойынға,  одан  қайта  негізгі 
материалға 
ауысып 
отыру 
керек. 
Мысалы:  қолдың,  аяқтың,  кеуденің 
негізгі  қалыптары  мен  қозғалыстар 
сабақтарында  байланысты  жаттығулар 
ӛткен  кезде  «Хан  талапай»  ойынын 
пайдалануға болады. Бұл ойын балалар-
дың  тыныс  мүшелері  мен  бұлшықетте-
рінің  жетілуіне,  жүгіруге  үйретеді. 
Олардың  жеңіске  деген  ерік,  қайратта-
рын  шыңдауға,  батылдыққа,  тапқыр-
лыққа  баулиды.  «Жүгіру  және  жүру» 
сабақтарында  ӛткенде  «Хан  мен  уәзір» 
ойынын ойнатамыз. 
Алғашқы  сабақтар  бағдарламаға 
сай  ӛткізіліп,  оқушылар  бағдарламаны 
дағдылы  меңгергеннен  кейін  оны 
қалыптастыру, 
бекіту 
мақсатында 
«Теңге  алу»  ойынын  ойнатуға  болады. 
Ойын  жүйріктікке,  тапқырлыққа  негіз-
делген.  «Сапқа  тұру  және  қайта 
Мҧғалім іс-тәжірибесінен 
4 (42) 2014 
82 

         
33           
ӛзгерту»  сабағында  «Қасқыр  қақпан» 
ойынын  ойнатамын.  Бұл  ойынды 
сабақтың  бірінші  жартысында  пайда-
лануға  болады.  Осы  ойын  оқушыларға 
сап  құрып  тұруды  үйретеді,  математи-
када  үйренген  сандарын  тәжірибеде 
қолдануға  мүмкіндік  алады.  Шапшаң 
жүгіру,  икемділікпен,  айлакерлікке, 
шешімділікке,  мӛлшерлей  білуге  үйре-
теді.  Бұл  ойындардың  мақсаты  оқушы-
лардың  барлық  денелерін  қозғалысқа 
келтіруді  қамтамасыз  етеді.  Ал,  ұзын-
дыққа,  биікке  секіру  сабағында  халқы-
мыздың  ежелгі  ойындарының  бірі  – 
«Қарғымақ»  ойналады,  аталған  тақы-
рыптың  алғашқы  сабақтарында  оқушы-
лар секіру жаттығуларын меңгеріп біраз 
тәжірибе  жинағаннан  кейін  ойналады, 
ойын  кӛбінесе  сабақтың  екінші  жарты-
сында  пайдаланылады.  Осы  сияқты 
гимнастика  сабақтарында  «Үлпек»  пен 
«Тайлақ» ойынын ойнатамын. Бұл ойын 
байырғы  халықтың  ойыны,  ойын  ӛте 
қарапайым,  мұнда  оқушылардың  гим-
настикалық жаттығуларға лайық барлық 
түрі  бар.  Ойындарды  әр  сыныптардың 
жас  ерекшеліктеріне,  күш  қозғалыс 
дамуына байланысты ӛзгерістер енгізіп, 
ойын  күрделене  түседі.  Әдетте,  арнайы 
берілген  жаттығулар  оқушыларға  қиын 
соғады,  олар  оны  орындай  алмайды,  ал 
ойын  түрінде  ӛтсе  олар  қиындықты  тез 
меңгереді.  Егерде,  оқушылар  ӛздерін 
еркін  ұстап,  сабаққа  белсене  қатысса, 
онда бұл  сәтсіздікті  тез жеңуге болады. 
Ұлттық  ойындарды  дене  шынықтыру 
сабағында  пайдалану  5-7  сыныбындағы 
дене  шынықтыру  сабағындағы  оқушы-
лардың  бастауыш  сыныптарда  алған 
білімінің  негізінде  ӛрістетіледі.  Олай 
болса,  бұл  сыныптардағы  дене  шынық-
тыру  сабағында  қолданылатын  ойын-
дарды  бастауыш  сыныптарда  пайдалан-
ған  ұлттық  ойындарды  күрделендіру 
арқылы  жүргізіледі.  Сабақ  кезінде  оқу-
шылардың  ішкі  позициялық  кӛзқарасы 
мен  бағыты  айқын  кӛрініс  бере  алады. 
Сонда,  сабақ  нәтижелі  болып,  білім 
сапасы  артады.  Осы  бағыттарда  әрбір 
мұғалімнің  оқытуға,  үйретуге  ӛз  тұғыр-
намасы болуы қажет. Олар мыналар: 
-
 
әр  оқушының  білім  деңгейін, 
қабілетін, мүмкіншілігін түсіну; 
-
 
оқушының бойындағы жетістік-
тері мен кемшіліктерін қабылдау; 
-
 
оқушыларға 
қиындықтарды 
жеңуге, кемшіліктерден арылуға кӛмек-
тесу; 
-
 
Дене шынықтыру пәнінің басқа 
пәндерге  қарағанда  кӛптеген  ерекше-
ліктері бар. 
Мұнда  негізінен  оқушының  қабі-
леті,  бейімділігі  баса  назарда  болуы 
керек. Дегенмен, оқушыларды бейімдеу, 
қабілетін  дамыту,  спортқа  деген  қызы-
ғушылығын арттыру жақсы ұйымдасты-
рылған  сабаққа  байланысты.  Сондық-
тан,  оқушылардың  пәнге  қызығушы-
лықтарын  арттыру  мақсатында  сабақта 
тақырыпқа  байланысты  спорт  түрлері-
нің шығу тарихын, спорт түрлері дамы-
ған  елдерді  спорттың  әр  саласындағы 
белгілі 
спортшылар 
ӛмірін 
алуға 
болады.  Сондықтанда,  мұғалім  сабақты 
тартымды  етіп  теория  мен  практиканы 
ұштастыруында  жаңа  инновациялық 
технологиялардың 
тиімділігі 
басты 
назарда  болуы  қажет.  Бұл  мұғалім  мен 
оқушы  арасындағы  қарым-қатынас, 
сабақты  жақсы  оқитын,  спортқа  бейім 
оқушылармен  белсенді  жұмыс  істеп 
қана  қоймай,  барлық  баланың  дамуы 
үшін  қолайлы  жақсы  ойлар  туғызып, 
қабілеті  жеткен  жерлерге  дейін  еңбек 
етуін ойластыру. Мысалы: мектептегі 8-
сыныпқа 
жүргізілген 
іс-тәжірибеде 
мына  нәрселер  айқындалды.  Сабақ 
барысында сынып оқушыларын 2-топқа 
бӛліп, сабаққа ӛте белсенді және орташа 
белсенділеріне  әртүрлі  тапсырмалар 
берілді.  1-топтағы  оқушыларды  баскет-
бол  ойынында  шабуылшы  болуға,          
2-топтағылар  қорғаушы  болуға  дайын-
далды.  Нәтижесінде:  ӛте  белсенді  және 
орташа белсенді оқушылар тапсырманы 
орындап  шықты.  Соған  байланысты  әр 
топтағы оқушылар деңгейіне, шамасына 
қарай бағаланды. Оқушылардың білікті-
лік деңгейіндегі кемшіліктер бірте-бірте 
4 (42) 2014 
Мҧғалім іс-тәжірибесінен 
 
83 

         
34           
деңгейлік  тапсырмалар  беру  арқылы 
жетілдірілді.  Барлық  оқушылар  ӛз 
қабілетін  ең  тӛменгі  жеңіл  тапсырма-
ларды орындаудан бастайды да, оларды 
міндетті  түрде  толық  орындап  болған-
нан  кейін  ғана,  келесі  күрделі  деңгей-
дегі  жаттығуларды  орындауға  кӛшіп 
отырады.  Бұл  оқушылар  арасындағы 
бәсекелестікті  және  әр  оқушының  ӛз 
қабілетіне  қызметіне  сәйкес  жоғары 
деңгейге  кӛтерілуіне  толық  жағдай 
жасалады.  Осылай,  ойын  элементтерін, 
әдістерін  деңгейлеп  орындату  арқылы 
оқушылардың тапсырмаларды орындау-
да  жинаған  ұпайларын  «Даму  монито-
рингі»  кестесіне  белгілей  отырып, 
оқушы  біліміне  талдау  жасап  отыру 
қажет.  Ӛтілетін  тақырыптарға  байла-
нысты  қызықты  сергіту  ойындарын 
ойнатудың  да  сабақ  барысының  сапа-
сын  арттыруға  ықпалы  кӛп.  Атап 
айтсақ,  «Кім  шапшаң?»,  «Мен  жеңім-
паз!», сонымен қатар қозғалмалы ойын-
дар  және  ұлттық  ойындарды  сабақта 
түрлендіріп ӛткізуге машықтандыру. 
Дене  шынықтыру  пәнінде  жаңа 
инновациялық  технологияларды  қолда-
нудың орны орасан болары хақ. Оқушы-
лардың  пәнге  деген  қызығушылығын 
арттырып,  білім  сапасын  кӛтеруге 
сыныптан тыс спорттық шаралардың да 
маңызы  зор.  Соның  ішінде  қазақтың 
ұлттық  ойындары  мен  қозғалмалы 
ойындарын,  әр  түрлі  жарыстарын, 
тоғызқұмалақ,  арқан  тартыс,  аударыс-
пақ сынды ойын түрлерін ӛткізіп отыру 
керек.  Осындай  жұмыстарды  жүргізу 
нәтижесінде  оқушылардың  белсенділігі 
артып, 
спортқа 
деген 
бейімділігі 
қалыптасады.  Оқушылардың  танымдық 
қабілеттерін  арттырып,  салауатты  ӛмір 
сүру,  адам  денсаулығы  осы  спортқа 
байланысты екендігін түсінеді. Нәтиже-
сінде оқушылардың білім сапасы артып, 
оқу  тоқсандарында  жоғары  сапаға  қол 
жеткізуге  болады.  Жаңаша  әдістерді 
сабақтарда  үнемі  қолданысқа  енгізуде 
теория  мен  практиканың  ұштасуына 
мән  бергенде  ғана  жұмыстың  мазмұн-
дылығы  кӛріне  алады.  Осы  бағыттарда 
сын  тұрғысынан  ойлау  және  деңгейлеп 
оқыту 
технологияларының 
тиімді 
әдістерін  дене  шынықтыру  пәнінде 
қолдануды  ұсынамын.  Алдымен,  «Дене 
шынықтыру  пәні  не  берді?»,  -  деген 
сұраққа:  «Қимыл-қозғалысты  береді. 
Машықтандыру. 
Дене 
мәдениетін 
қалыптастыру.  Денені  шынықтыру, 
тәрбиелеу жалпы дамыту жаттығуларын 
меңгертеді»,-  дер  едім.  Дене  тәрбиесі 
сабағында  сын  тұрғысынан  ойлау 
технологиясын  тиімді  пайдалану.  Осы 
технологиялардың 
шығармашылық 
бӛлігін  басшылыққа  ала  отырып,  ой 
толғау  жасауға  болады.  Дене  шынық-
тыру  сабағында  сабақты  ойын  түрінде 
ұйымдастыру  керек.  Осы  арқылы, 
оқушылардың  бейімділігін  арттыруға 
болады.  Күтілетін  нәтиже  –  дене 
тәрбиесі  пәніне  деген  қызығушылық-
тары  артады.  Оқушы  шығармашылығы, 
ӛзін-ӛзі  басқаруы,  эстетикалық  талғамы 
артады.  Дене  шынықтыру  сабағында            
5-6 сыныптарға сергіту сәтін алуға бола-
ды.  Тәжірбие  де  6-сыныптарға  ӛткізіл-
ген  «Тәуекел»  атты  ұлттық  ойынымен 
байланыстырып ӛткен сайыс сабағында, 
алдымен  оқушыларға  ой  толғау  жасау 
мақсатында  қазақтың  ұлттық  ойын 
түрлеріне  тоқталуды,  ұлттық  ойындар 
туралы  ӛз  түсініктерін  сұрай  отырып, 
сабақ  барысы  кезінде  орындатуды 
жоспарлайды. 
Міне, 
осы 
арқылы 
оқушылар  сабақтың  жарыс  түрінде 
топтық  ойын  әдісіне  болатына  кӛз 
жеткізеді. Сабақты қызықты ӛткізу үшін 
интерактивті  тақта  арқылы  қазақтың 
ұлттық  ойындарының  тарихын  таныс-
тырып  ӛтіп,  жасырылған  сұрақтарды 
табуға 
машықтандыру, 
әр 
топқа 
белгіленген  ұпай  сандарына  қарай 
бағаланады  Кейін  сабақ  барысын: 
«Бәйге» бӛлімі деп алып, бұл бӛлімінде 
оқушылар  белгіленген  жерге  дейін 
эстафеталық  таяқшамен  жүгіріп  барып, 
белгілі  жеріне  жеткен  кезде,  тақтаға 
жазылып  берілген  есептерді  шапшаң 
орындап  шығып  кейін  қайтып  келулері 
керек.  Оқушылардың  бұл  бӛлімінде 
сабаққа 
деген 
қызғушылығының 
Мҧғалім іс-тәжірибесінен 
4 (42) 2014 
84 

         
35           
артуымен бірге, қимылға машықтанады, 
логикалық  ойлау  қабілеттері  артады, 
қимыл-қозғалыс әрекеті дамиды. Қазақ-
тың  ұлттық  ойындарының  қоғамдық 
және  әлуметтік  маңызы  зор.  Оның 
үстіне  ұлттық  ойындардан  спорт  пен 
патриоттық 
тәрбие 
аңғарылады. 
Қазақтың  ұлттық  ойындары  болып 
саналатын  «Тоғызқұмалақ»,  «Жамбы 
ату»,  «Аударыспақ»,  «Хан  дойбысы» 
сынды  түрлерін  де  түрлі  дәрежедегі 
спорттық  сайыстарға  қысылмай  қоссақ, 
ештеңеден  ұтылмаймыз.  Жастардың 
ұлттық  сана-сезімінің дамуында  ұлттық 
ойындарының  орны  айрықша.  Ол  үшін 
дене  тәрбиесі  пәнін  ӛз  мәнісінде 
жоспарлап  ӛткізу  ӛте  қажет.  Келер 
ұрпаққа 
тәуелсіз 
рухына 
сайысы 
пәндерге  ӛзгерістер  енгізсек  нұр  үстіне 
нұр  болар  еді.  Қазақ  халқы  ұлттық 
ойындарға  бай  халық.  Қазіргі  сабаққа 
ұлттық  ойындарды  кіргізсек,  оқушылар 
ӛз  халқының  ойындарымен  танысып, 
оны  ӛздері  ойнап  білген  болар  еді. 
Сонымен,  түйіндеп  айтарым,  қазақтың 
ұлттық  ойындарының  басқа  халықтар-
дың  ұлттық  ойындарынан  айырмашы-
лығы  –  оның  шығу  тарихы,  пайда  болу 
тегінің ерекшелігіне байланысты белгілі 
бір  тәрбиелік  мақсат  бірлігін  кӛздейті-
нінде.  Зерттеу  жұмысында  жаңа  идея-
ларды  қолдана  отырып,  орындалатын 
мына жұмыс бағытын қамтиды: 
1.
 
Оқушымен 
қарым-қатынасты 
қалыптастыру; 
2.
 
Оқушының  логикалық  ойлау 
қабілетін дамыту; 
3.
 
Әр  оқушының  әрекетін,  ұлттық 
болмыспен сабақтастыру; 
4.
 
Оқушының 
ұлттық 
рухын 
қалыптастыру; 
5.
 
Оқушының  санасын,  сенімін, 
ӛмірге кӛзқарасын, білімін арттыру; 
6.
 
Оқушының  пайым-парасатын, 
ойлау  қабілетін  қалыптастыра  отырып 
жалпы және дене  мәдениетін қалыптас-
тыру. 
Жҧмыстың нәтижесі: 
1.
 
Әр  оқушының  білімі,  қабілеті 
қалыптасады; 
2.
 
Оқушының  бойындағы  жетіс-
тіктері кӛрінеді; 
3.
 
Оқушылар  қиындықтарды  же-
ңеді,  әлеуеті  және  намысқойлығы 
артады; 
4.
 
Жан-жақты  дамуға  қол  жеткі-
зеді; 
5.
 
Салт-дәстүрді құрметтейді. 
 
 
Пайдаланылған әдебиеттер: 
 
1.
 
Жалпы  білім  беретін  мектептің  1-11  сыныптарына  арналған  дене  тәрбиесінің 
бағдарламасы. Алматы. Рауан, 1993 ж. 99 б. 
2.
 
Т.С.Сабыров.  Оқушы  жастардың  танымдық  әрекетін  арттырудағы  оқытудың 
әдістері  мен  формаларының  дидактикалық  жүйесін  тиімді  қолдануға  мұғалімді 
даярлаудың теориялық негіздері: п.ғ.д....дисс. 13.00.01. - Алматы, 278 б, 1996 ж. 
3.
 
К.Ж.Бұзаубақова. Мұғалімнің иновациялық технологиялар. Алматы, 2002 ж. 
4.
 
Т.Мейірманқұлова. Білім берудегі иновациялық технологиялар. Алматы, 2000 ж. 
5.
 
К.С.Құдайбергенова.  Құрлықлық  табиғаты  –  тұлғаның  ӛзіндік  дамуында. 
Алматы, 2006 ж. 
6.
 
Е.Сағындықов.Ұлттық ойындарды тәрбие жұмысында қолдану. Алматы, 1992 ж. 
7.
 
С.К.Құрманбаева. Ұлттық ойындардың бүгіні мен келешегі. Алматы, 2004 ж. 
8.
 
А.С.Атабаев.  Ұлттық  ойындар.  Ж.Егізбаев.  Педагогика  ғылымдарының 
кандидаты, профессор. Кітап, 2006 ж. 
 
 
 
 
4 (42) 2014 
Мҧғалім іс-тәжірибесінен 
 
85 

         
30           
АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ҚОЛДАНА 
ОТЫРЫП ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚЫЗЫҒУШЫЛЫҚТАРЫН АРТТЫРУ 
 
 
Г.Прмағанбетова 
Қызылорда қаласындағы Болашақ Университетінің «Шетел тілдер» кафедрасының оқытушысы 
 
 
ХХІ  ғасырда  оқытудың  жаңа 
ақпараттық-коммуникациялық 
технологияларын меңгеріп білу – қазіргі 
заман  талабы.  Елбасы  Н.Ә.Назарбаев 
«Қазіргі  заманда  жастарға  ақпараттық 
технологиямен  байланысты  әлемдік 
стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру 
ӛте  қажет»,  -  деген  болатын.  Осыған 
орай  сабақ  барысында  ақпараттық-
коммуникациялық 
технологияларды 
қолдана  отырып  оқушылардың  білім 
деңгейін  арттыру,  шығармашылықпен 
жұмыс  істей  отырып  заман  талабына 
сай  терең  білімді,  интеллектуалдық 
деңгейі  жоғары  шәкірттерді  тәрбиелеу 
әрбір ұстаздың міндеті. 
Қазіргі заман мұғалімі тек ӛз пәнін 
біліп  қана  қоймай,  тарихи  танымдық, 
педагогикалық-психологиялық  сауатты-
лық,  саяси  экономикалық  білімділік 
және  ақпараттық  сауатты  болуы  қажет. 
Ол мұғалім білім беруде заман талабына 
сай  жаңалыққа  жаны  құмар,  шығарма-
шылықпен жұмыс істеп, оқу мен тәрбие 
ісіне  еніп,  оқытудың  жаңа  технология-
сын шебер меңгерген жан болғанда ғана 
білігі  мен  білімі  жоғары  ұлағатты 
ұстазға айналады. 
Қазақстан 
Республикасының 
«Білім  туралы»  Заңының  11-бабының  
9-тармағында:  «Оқытудың  жаңа  техно-
логияларын,  оның ішінде  кәсіптік  білім 
беру  бағдарламаларының  қоғам  мен 
еңбек  нарығының  ӛзгеріп  отыратын 
қажеттеріне  тез  бейімделуіне  ықпал 
ететін  кредиттік,  қашықтан  оқыту, 
ақпараттық-коммуникациялық 
технологияларды  енгізу  және  тиімді 
пайдалану міндеті қойылған». [1] 
Оқытудың  ақпараттық  техноло-
гиясы  –  бұл  ақпаратпен  жұмыс  жасау 
үшін  арнайы  тәсілдер,  педагогикалық 
технологиялар,  бағдарламалық  және 
техникалық  құралдар,  олар  (электрон-
дық  оқулықтар,  интерактивті  тақталар, 
аудио  және  видеоқұралдар,  компьютер-
лер,  кейс  технологиясы,  слайд  лекция, 
тесттік  бағдарлама,  интернет  бағдарла-
масы 
және 
телекоммуникациялық 
желілер). 
Білім  беру  үрдісін  ақпараттанды-
ру  –  жаңа  ақпараттық  технологияларды 
пайдалану  арқылы  дамыта  оқыту,  дара 
тұлғаны  бағыттап  оқыту  мақсаттарын 
жүзеге  асыра  отырып,  оқу  –  тәрбие 
үрдісінің  барлық  деңгейлерінің  тиім-
ділігі  мен  сапасын  жоғарылатуды 
кӛздейді.  Білім  –  болашақ  бағдары,  кез 
келген маман даярлайтын оқу орынның 
басты  міндеттерінің  бірі  –  жеке  тұлға-
ның  құзыреттілігін  дамыту.  Құзырет-
тілік  –  оқушының  әрекет  тәсілдерін 
жан-жақты  игеруінен  кӛрінетін  білім 
нәтижесі.  Ақпараттық  құзыреттілік  – 
бұл  жеке  тұлғаның  әртүрлі  ақпаратты 
қабылдау,  табу,  сақтау,  оны  жүзеге 
асыру  және  ақпараттық-коммуникация-
лық  технологияның  мүмкіндіктерін 
жан-жақты қолдану қабілеті. 
Ақпараттық-коммуникациялық 
технологияны  меңгеру  құзыреттілігін 
қалыптастырудың  басты  мақсаты  – 
оқушыларды  ақпаратты  беру,  түрлен-
діру  және  оны  қолдану  білімдерімен 
қаруландыру,  олардың  компьютерлік 
технологияны  ӛз  қызметтеріне  еркін, 
тиімді  пайдалана  алу  қабілеттерін 
қалыптастыру.  Ақпараттық-коммуника-
циялық  технология  электрондық  есеп-
теуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу 
барысында  компьютерді  пайдалануға, 
модельдеуге,  электрондық  оқулықтар-
ды, интерактивті құралдарды қолдануға, 
интернетте  жұмыс  істеуге,  компьютер-

жүктеу/скачать 2,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: