1. Кіріспе. Биология ғылымының тарихи және зерттеу нысандары
жүктеу/скачать 144,87 Kb.
|
| 48.ЭКОЖҮЙЕЛЕР
Экологиялық жүйе, экожүйе — тірі ағзалар жиынтығының қоректену, өсу және ұрпақ беру мақсатында, белгілі бір тіршілік ету кеңістігін бірлесе пайдалануының тарихи қалыптасқан жүйесі. Экожүйе құрамына организмдер де, табиғи орта да кіретін тірі табиғаттың негізгі функционалдық бірлігі болып табылады. Экожүйенің құрылымын энергияны трансформациялаудың үш деңгейі (консументтер, продуценттер, редуценттер) мен қатты және газ тәрізді заттар айналымы құрайды. Экологиялық жүйелер туралы ұғымға алғаш рет 30-ы жылдары А. Тенсли (1935) түсініктеме жазды. Ресейде осыған жақын биогеоценоз туралы ұғымға 1944 жылы Н. Сукачев (1880-1967) түсініктеме берді. Қазіргі кезде экологиялық жүйелер туралы үғымға белгілі бір аумақтағы тірі және өлі элементтердің жиынтығы жатады.Экожүйенің қасиеттері: оның құрамына кіретін өсімдіктер мен жануарлардың әрекеттеріне байланысты. Әр түрлі экожүйелерде өсімдіктің күн энергиясын, минералды заттар мен судың қорын пайдалануы әр түрлі мөлшерде жүреді. Биомасса мен энергияның ауысып, өзгеріп отыратын кездерінде тіршілік қорлары барынша толық пайдаланылатын экожүйелерді қаныққан деп, ал осы қорды толық пайдаланбайтын экожүйелерді қанықпаған деп атайды.ең негізгі объектісі экологиялық жүйе, немесе экожүйе. Функциялық тұрақтылығы аз уақытқа созылса да қарым-қатынаста болатын құрауыштары бар кез келген бірлікті экожүйе деп атауға болады. Экожүйе деген терминді 1935 жылы бірінші рет ұсынған ағылшын экологі Артур Тенсли. А. Тенсли экожүйенің құрамына организмдерде абиотикалық орта да кіретін жер бетіндегі тірі табиғатынтың негізгі функциясының бірлігі деп есептеуі және оның әр бөлігінің екіншіне әсер ететіндігіне назар аударады. Былайша айтқанда экожүйе – зат айналымы мен энергия тасмалдануы жүретін табиғи бірлік . Экожүйеде зат айналымының жүруіне органикалық молекулалардың сінімділік түрде белгілі қоры және орагнизмнің үш функцияоналды әр түрлі экологиялық топтары: продуценттер, консументтер, редуценттер болуы керек. Биологияда даму дегеніміз жануарлар мен өсімдіктер сияқты бір клеткалы немесе көп клеткалы организм болсын, организмнің әр түрлі тіршілік сатыларының үдемелі эволюциясын айтады. Демек, бұл әмбебап қолдану ұғымы (барлық тіршілік иелеріне). Адамға қатысты биологиялық даму ұрықтанудан бастап қартаю кезеңіне дейін, яғни қартайғанға дейін созылады. Адамның биологиялық даму кезеңдері Адамдардың биологиялық дамуы келесі кезеңдерді қамтиды, олардың әрқайсысының өз бөлімшелері бар: Пренаталь: бұл ұрықтанудан туылғанға дейін. Бұл сәйкес келеді эмбрионның дамуы, яғни ұрықтандыру, сегменттеу және имплантациялауды және прогрессивті эволюцияны қамтитын жүктілік кезіндегі эмбрионның әр түрлі даму кезеңдеріне. Балалық шақ: Ол туылғаннан бастап шамамен 11 жасқа дейін. Бұл өсу мен әлеуметтік оқыту кезеңі. Жасөспірім: шамамен 12 жастан 17 жасқа дейін. Кезеңіне сәйкес келеді жыныстық жетілу. Ересек жас: шамамен 18-ден 50 жасқа дейін. Бұл адам өзінің физикалық және ақыл-ой дамуының толықтығына жеткенде пайда болады. Егде, қарттық немесе үшінші жас: ол шамамен 50 жылдан бастап өзгереді. Бұл организмнің қартаю кезеңіне сәйкес келеді. жүктеу/скачать 144,87 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|