1-лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде жоспары

Жабық сайлау қағидасы немесе жасырын сайлау қағидасы

жүктеу/скачать 1,06 Mb.

Pdf көрінісі

бет	71/126
Дата	10.12.2023
өлшемі	1,06 Mb.
	#136210
түрі	Лекция

1 ... 67 68 69 70 71 72 73 74 ... 126

Мажоритарлық сайлау жүйесiнiң мынадай артықшылықтары бар
Бiрақ, мажоритарлық сайлау жүйесiнiң кемшiлiктерi де бар

4
Жабық сайлау қағидасы немесе жасырын сайлау қағидасы,
бҧл қағида дауыс
берушiлердi сыртқы қысымдар болудан қорғайды, егер жасырын дауыс беру қағидасы бҧзылса
заң алдында жауап бередi.
5
Бәсекелестiк қағидасы,
сайлауға бәсекелесушi партиялар, қозғалыстар, кандидаттар
т.б. қатысуы. Олардың арасында бейбiт бәсеке болып, жеңгенi ӛкiлдiк орынға ие болады.

4 Сайлау жҥйелері.
Сайлау жҥйесiнiң екi тҥрi қалыптасқан:

1 мажоритарлық;
2 тепе-тең (пропорционалды).
Мажоритарлық сайлау жҥйесiнiң
мәнi әрбiр округтегi депутаттық орын белгiленген
кӛпшiлiк дауысты жинаған партия кандидаттарына берiледi, ал қалған азшылық дауысты
жинаған партия кандидаттары ҧсынылмай (орынсыз) қалады.
Мажоритарлық сайлау жҥйесiнiң: абсолюттiк кӛпшiлiк және бiршама кӛпшiлiк деген екi
жҥйесi бар.
Мажоритарлық сайлау жүйесiнiң мынадай артықшылықтары бар:
1 депутаттар мен сайлаушылар арасында тығыз, тiкелей байланыс қалыптасады, кӛбiнесе
жекелiк сипатқа ие болады. Депутат ӛзiнiң сайлау округын, оның проблемалары мен
мҥдделерiн жақсы бiледi. Депутаттың ӛз сайлаушыларымен тiкелей тығыз байланысы, оның
парламенттегi ықпалын кҥшейтедi, оған сыртқы ықпалдардың әсерiн әлсiретедi, саяси қысымға
ҧшырамайды.
2 мажоритарлық сайлау жҥйесi ең кҥштi саяси ағымның жеңуiне мҥмкiндiк бередi,
парламентке орта және ҧсақ ықпалдағы партиялардың ӛтуiне мҥмкiндiк бермейдi, сӛйтiп екi
немесе ҥш партиялық жҥйенi қалыптастырады, атқарушы билiктiң қызметiнде жетiстiктерге
жетуiне мҥмкiндiктер жасайды.
Бiрақ,

мажоритарлық сайлау жүйесiнiң кемшiлiктерi де бар:

1 ең алдымен ол елдегi саяси кҥштердiң ақиқат жағдайын кӛрсетуге қабiлетсiз. Себебi

олардың кӛпшiлiгi парламенттiк қызметтен тыс қалады. Сонымен бiрге, қоғамда кейбiр

46
азшылық топтар ӛкiлсiз қалуы мҥмкiн, яғни олардың мҥддесiн қорғаушылар заңшығарушы
билiк қҧрылымында жоқ деген сӛз;
2 мажоритарлық сайлау жҥйесi депутаттардың жалпыхалықтық, жалпымемлекеттiк
мҥдделерден топтық және ӛлкелiк мҥдделердi жоғары қоюға итермелейдi. Бҧл парламенттiң
жалпыхалықтық, жалпымемлекеттiк ҧйым ретiндегi рӛлiн әлсiретедi;
3 мажоритарлық сайлау жҥйесi сайлаушылардың саяси еркiн манипуляциялауға жол
бередi, кӛбiнесе сайлаудың нәтижесi сайлау округтарын дҧрыстап бӛлуге байланысты.

жүктеу/скачать 1,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 67 68 69 70 71 72 73 74 ... 126