18. Тізбекті берілістер. Артықшылықтары, кемшіліктері қолдану аясы. Жетек тізбектерінің түрлері Параллель біліктер арасындағы айналмалы қозғалысты екі тісті доңғалақтың көмегімен және оларды қоршап тұрған шексіз тізбектің көмегімен беру тізбекті беріліс деп аталады . Тізбекті беріліс – бұл икемді байланысы бар ілінбелі беріліс. Олардың тістеріне ілінетін, бастаушы 2 және жетектегі 3 жұлдызшаларды қамтитын, қозғалысты топсалы тізбек 1 жеткізеді (4.3 сурет).
Артықшылықтары: - тізбекті берілістер тісті беріліспен салыстырғанда айтарлықтай ось аралық қашықтықта біліктердің арасындағы қозғалысты жеткізе алады (8 м. дейін);
- белдікті берілістермен салыстырғанда: жинақылау, үлкен қуаттылықты бере алады, бастапқы керілісте айтарлықтай аз күшті талап етеді, беріліс сандарының тұрақтылығын қамтамасыз етеді (сырғу мен тұрып қалу болмайды);
- бір тізбекпен бірнеше жетекші жұлдызшаларға қозғалысты жеткізе алады.
Кемшіліктері: - жұмыс кезіндегі едәуір шу ілініс кезіндегі жұлдызшаның тісіне тізбектің түйінін ұрудың салдарынан, әсіресе тістің аз санында және үлкен айналымдарда (бұл кемшілік тізбекті берілістің үлкен жылдамдықта қолданылуын шектейді);
- тізбектің топсасының біршама тез тозуы, жабық корпустарда майлау және орналастыру жүйесінін пайдалану қажеттілігі;
- тізбекті ұзарту топсаның тозуының салдары және оның жұлдызшалардан түсіп кетуі кергіш құрылғыларды пайдалануды талап етеді.
Қолдану. Тізбекті берілістерді білдектерде, мотоциклдарда, велосипедтарда, өнеркәсіптік роботтарда, бұрғылау жабдықтарында, құрылыс-жол, ауылшарушылық, полиграфиялық және басқа машиналарда тісті берілістерді қолдану орынсыз, ал белдікті берілістер мүмкін емес болғанда айтарлықтай арақашықтықтарда қатар біліктердің арасындағы қозғалысты беру үшін пайдаланады. Тізбекті берілістер мейлінше қолданысты 15 м/с дейін айналу шапшаңдығында 120 кВт дейін қуаттылықты беруде алды.
Қозғалтқыш тізбек – тізбекті берілістің негізгі элементі – топсалармен біріккен жеке буындардан тұрады. Әрі қарай қарастырылмаған, қозғалтқыштан басқа тарту және жүк тізбектері болады.