1. Мәдениет түсінігінің қалыптасу тарихы: мәдениеттің мәнін және қызметін анықтау ыңғайларының көптүрлілігі
Мәдениетті зерттеулерге құрылымдық, семиотикалық ыңғайлар
жүктеу/скачать 164,17 Kb.
|
| 4. Мәдениетті зерттеулерге құрылымдық, семиотикалық ыңғайлар.
Мǝдениетті құрайтын семиотикалық оппозиция жүйесінде үзілісті жǝне үзіліссіз семиотикалық үлгілердің (үзілісті жǝне үзіліссіз мǝтіндердің) қарамақайшылығы ерекше рөл атқарқадыОның жеке мысалы ретінде икона мен сөз өнерін салыстырудағы дǝстүрлі мǝселеге жаңа мǝн береді: мǝдениеттіңмеханизмін құруда олардың өзара қажеттілігін жǝне семиозис ұстанымы бойынша түрлі болу қажеттілгі туралы айтуға болады. Яғни, бір жағынан эквивалентті, екінші жағынан соңына дейін бірбіріне өзара өтпейді. Түрлі ұлтттық дǝстүрлердің ǝртүрлі логикасы болғандықтан, эволюция жылдамдығы, үзілісті жǝне үзіліссіз мǝтін құраушы жүйелердегі бөгдеұлттық ǝсерлерді қабылдағыштық, олардың арасындағы шиеленістік қиыстырулардың өте көп болу мүмкіндігін тудырады, бұл мысалы, славян мǝдениетінің тарихи типологиясын жасауға маңызды. Үзіліссіз (кескіндеме) жǝне үзілісті (сөз арқылы) мǝтіндердің материалында мǝтін жасаудың бірдей заңдылықтарын анықтау ерекше қызығушылықты тудырады. Бұл тұрғыда экранға шығару мǝселесі маңызды. Үзілісті сөзді мǝтінді үздіксізге аудару эксперименті ретінде (мыс., Ивашкевичтің “Березнягі” жǝне оған сǝйкес келетін Вайданың телефильмінде музыканың маңыздылығына байланысты сөзді мǝтін барынша аз қолданылады). 7. Семиотика жǝне мǝдениет тұрпаттануын зерттеуде бастыбір өзекті мǝселе, қызмет, мǝтін жǝне құрылым баламалылығы мǝселесі болып табылады. Бір мǝдениет ішінде мǝтін баламалылығының мǝселесі алға шығып тұрады. Осы мǝселеде ішкі бір дǝстүрдің ауыс у мүмкіндіктері құрылады. Дегенмен, баламалық жетістік емес, өйт кені мǝтіннің бір жүйеден екі ншіге ауысуында үнемі аудар ылмайтын – элементті қосып алды. Семио тикалық тұрғыда өзінің автоно мдығын сақтайтын жүйе емес, нақты ұстанымда құрылған мǝтін ғана тура жǝне сǝйкес келуі мүмкін. Сондықтан мǝтін мақсаты түрлі тіл асты немесе астарлы тілде жаңғырту болады. 9. Түрлі деңгейлер мен жүйеле р астының бір семиотикалық тұ тастыққа қосылуында екі өзара қарамақарсы “мǝдениет” механизмі ж ұмыс істейді: а) Əртүрлілік қағидасы – семиотикалық тілдерді ұйымда стыруды көбейту, “полиглотизм ” мǝдениеті. б) Біркелкілік қағидасы – өзінөзі түсіну немесе басқа мǝде ниеттер бірлігі, тілдерді қатаң ұйымдастыру. Бірінші қағида жаңа мǝдениет жасауда көрінеді жǝне оның ішкі ұйымының біркелкі емест ігімен ерекшеленеді. Мǝдениеттің ǝр саласына ішкі ұйымның ǝр т үрлі өлшемдері тǝн. Мǝдениет өз ішінде барынша ұйымдастыру ошақта рын құра отырып, салыстырмал ы түрде аморфтық, тек қана түз ілім тǝріздес құрылымдарды қажет етеді. Бұл мағынада мǝдени саладағы бе рілген тарихи құрылымдар іші нде жүйелі түрде бөлшектеу тǝн, олар м ǝдени ұйымдасудың үлгісі бол уға тиіс. Барынша реттелген т ǝртіпке ұмтылылатын жасанды тǝсілме н жасалған ǝр түрлі белгілер жү йелерін зерттеу ерекше қызықт ы, ǝсіресе жасанды пайда болған белгі жү йесін зерттеу (мысалы, ІПетр мен оның орнын басушыл ардың “тұрақты” мемлекетіндегі шендердің, му ндирлер мен белгілердің мǝд ени қызметі осындай). Осы тұ рғыдан метамǝтіндерді зерттеу үлкен қыз ығушылық тудырады: өзі тура лы мǝдениетті жасаған мифті ң жүйеленуін білдіретін нұсқаулар, “регламе нттер” мен уағыздар. Мǝдени еттің ǝртүрлі кезеңдердегі түр лі мǝтіндерді реттеп, тǝртіпке салу үшін үлг і ретіндегі тілдік грамматикан ың атқаратын рөлі бұл жағда йда жақсы көрінеді. жүктеу/скачать 164,17 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|