Жануарлар денесінің сыртқы қабығын құрайтын және қаңқа мен
дәнекер тінінде болатын ерімейтін белоктар. Оларға кератин,
коллагендер, эластин, фиброин жатады.
Склеропротеидтер немесе тірек белоктар жануарларға тән,
олар өсімдік әлемінде целлюлоза атқаратын тірек заттар рөлін
атқарады. Суда және тұзды ерітінділерде ерімейді. Олардың
көпшілігі пепсин мен трипсинмен бөлінбейді.
Склеропротеидтер реагенттерге өте төзімді. Олар суда,
сұйылтылған
қышқылдарда
және
бейтарап
тұздардың
ерітінділерінде ерімейді. Дегенмен, олар сілтілерге сезімтал,
соңғысы, тіпті айтарлықтай сұйылтылған болса да, оларды
өзгертеді. Бірақ nx-ті сілтіде ұзақ және күшті қыздырғаннан кейін
ғана ерітуге болады.
Коллаген – дененің дәнекер тінінің (сіңір, сүйек, шеміршек,
тері т.б.) негізін құрайтын және оның беріктігі мен серпімділігін
қамтамасыз
ететін
фибриллярлық
ақуыз,
гликопротеин.
Жануарларда кездесетін коллаген; өсімдіктерде, бактерияларда,
вирустарда, қарапайымдылар мен саңырауқұлақтарда болмайды.
Қасиеттер Коллаген денатурациясының өнімі - желатин. Коллаген
макромолекуласының
денатурациясының
температурасы
фибриллогенез
температурасына
жақын.
Коллаген
молекуласының бұл қасиеті оны мутациялық алмастыруларға
барынша сезімтал етеді.
Құрылым Коллаген молекуласы үш α-тізбектен тұратын сол жақ
спираль болып табылады. Бұл түзіліс тропоколлаген ретінде
белгілі [3]. α-тізбек спиральының бір айналымында үш амин
қышқылы қалдығы болады. Коллагеннің молекулалық салмағы
шамамен 300 кДа, ұзындығы 300 нм, қалыңдығы 1,5 нм.
