24.Фосфопротеиндер,құрылысы,қасиеттері,маңызы,өкіл дері. Фосфопротеиндер - құрамында фосфат тобы бар белоктар.
Құрылымдық рөлі, заряд беретін, ерігіштігі және қасиетін өзгертетін белок, мысалы, сүт казеинінде, жұмыртқа альбуминінде, жұмыртқаның сарысы ақуыздарында (вителлин және фосвитин). Олардың құрамында 1-10% фосфор бар.
Функционалдық рөлі. Жасушада фосфатпен тұрақты байланыспаған, зат алмасуының белсенділігіне байланысты көптеген белоктар болады. Ақуыз бірнеше рет фосфорланған немесе фосфорланған түрге өте алады, бұл оның жұмысында реттеуші рөл атқарады.
Белоктардың фосфорлануы жасушалардағы негізгі реттеуші механизмдердің бірі болып табылады
Фосфопротеиндер сүт безі қатерлі ісігінің биомаркерлері ретінде ұсынылды.
25 Хромопротеиндер, құрылысы, қасиеттері, маңызы, жіктелуі. Хромопротеиндер (ХП) - құрылысы, өкілдері, маңызы.ХП– боялған белоктар (chroma – бояу), жай белоктан және простетикалық топтан тұрады. Простетикалық тобы металл немесе витаминдер есебінен боялған заттар болып табылады. Гемопротеиндер бірнеше кластарға бөлінеді.Гемоглобин жай белок глобин және 4 гемнен (простетикалық топ) тұрады, эритроциттердің негізгі белогы.Негізгі ролі оттекті өкпеден тіндерге (оксигенация) және көмір қышқыл газын тіндерден өкпеге тасымалдау. Гемоглобин буферлі жүйе түзіп қанның қышқыл-сілті балансын тұрақты ұстап тұруға қатысады. (гем құрылысы суретте көрсетілген).Гемопротеиндердің екінші өкілі– миоглобин 1 гем және 1 п/п тізбектен тұрады. Миоглобин гемі құрылысы жағынан гемоглобин гемімен бірдей. Миоглобиннің ролі миокардта және бұлшық етте оттекті оксигемоглобиннен тыныс алу ферменттеріне тасымалдау .Гемоглобиннің физиологиялық және патологиялық туындылары болады (окси- және карбгемаглобин, карбокси- және метгемоглобин). Хромопротеиндер (ХП)ХП = жай белок + боялған зат (грекше chromas - бояу)
Маңызы:фотосинтезге,тыныс алуға (О2 мен СО2 тасымалдау),тотығу-тотықсыздану реакцияларына,жарық пен түсті ажыратуға қатысады.ХП 3 топқа бөлінеді:1. Гемопротеиндер (тыныс алу белоктары және тыныс алу ферменттері)2. Магнийпорфириндер (хлорофилл)3.Пигменттер (жай белок пен меланоидты компоненттен тұрады, негізгісі - меланин)
