Бүйрек үсті безі. Жоғары сатыдаға жануарларда қос без болады. Жылқыда ұзынша
және жалпақ болады. Мүйізді ірі қарада оң без жүрек тәрізді, ал сол жақтағы тоғыз
цифрының формасындай. Қой мен ешкіде бұршақ тәріздес, шошқада ұзынша сүйел
сияқты болады. Бүйрек безі екі заттан құралған: 1- қабақ заты үш қабаттан тұрады-
шумақты, шоғырлы және торлы бөліктер. Бұл заттар ашық сары түсті, мезодермадан
пайда болады; 2- қызыл немесе қарақоңыр түсті эктодермадан пайда болатын негізгі
түйін заты. Бүйрек безі қабығының гормондары: 1- шумақты бөліктен –
минералокортикоидтер – альдостерон, дезоксикортикостерон. Бұл гормондар
бүйректің өзекті жолдарында натрий мен аммонийдің сіңуін тежейді; 2- шоғырлы
бөліктен – глюкокортикоидтер бөлінеді- кортизон, дегидрокортизон. Олар белоктың
ыдырауын жоғарылатып, бауырдағы гликоген қорын сақтап, ағзаның инсулинге деген
сезімталдығын төмендетеді.
Ұйқы безі. Ұйқы безі құрсақ қуысында, қарынның артында орналасқан аралас без. Ол
екі түрлі ұлпалардан құралған. Жылқының ұйқы безі үш бұрышты, үш бөліктен
67
құралған, екі бөлу өзегі бар - бас немесе вирзунгов өзегі және қосымша немесе
санторинов өзегі. Мүйізді ірі қарада тұзақ тәрізді, бір өзегі бар. Шошқада бір өзекті,
үш бұрышты. Ұйқы безінің β – жасушалары инсулин гормонын бөледі. Инсулин мен
бұлшық еттерде глюкозаны гликогенге айналдырады, сондықтан қандағы глюкоза
мөлшерін азайтады. Инсулин гликоген қызметін атқарады.
Document Outline - 1.Орталық нерв жүйесі құрылымының жалпы жоспары, құрылымы, бөлімдері және маңызы мен қызметтері
- 2. Нейрон: негізгі бөліктері (дендриттер, дене, аксон) және олардың сипаттамалары. Нейронның функциялары. Глиальды жасушалар, түрлері, олардың рөлі.
- 3. Рефлекстің анықтамасы. Рефлекторлық доға, оның компоненттері.
- 4. Рефлекторлық теорияның даму кезеңдері (Р. Декарт, И. Прохазка, И.М. Сеченов, И.П. Павлов, П.К. Анохин).
- Дене қызметінің нервтік реттелуі. Соматикалық және вегетативтік функциялар туралы түсінік және оларды реттеу.
- 6. Нерв орталықтары. Физиологиялық қасиеттері: жинақтау, ырғақтың өзгеруі, қозудың өткізілуінің кешігуі, лабильділігі төмен, жоғары қажу, тонус, серпімділік.
- 7. Нейронның интегративті белсенділігінің негізі ретінде қоздырғыш постсинаптикалық потенциал мен ингибиторлық постсинаптикалық потенциалдардың кеңістіктік және уақыттық жиынтығы.
- 8. Орталық нерв жүйесіндегі үйлестіру туралы түсінік. Орталық нерв жүйесінің иерархиялық ұйымдастырылуы. Субординация принципі.
- 9. Орталық нерв жүйесіндегі нейрондардың өзара әрекеттесу принциптері (Қозудың конвергенциясы, жарылыс құбылысы, рельеф, окклюзия, сәулелену, анимация, қозудың созылу принципі).
- 10.Ортақ соңғы жолдың принциптері, жалпы соңғы жол үшін күрес, күш / маңыздылық факторы. Реципрокты иннервация.
- 11.Доминант, оның анықтамасы және қасиеттері.
- 12.Орталық нерв жүйесіндегі тежелу. И.М.Сеченовтың орталық тежелу туралы ілімді құрудағы рөлі.
- 13.Пресинапстық және постсинапстық тежелудің механизмдері..
- 14.Орталық нерв жүйесінің қызметін зерттеу әдістері.
- 15.Электроэнцефалография, туындаған потенциалдар, олардың шығу тегі.
- 16.Анализаторлардың перифериялық, өткізгіш, орталық бөлімдері (И.П. Павлов).
- 17.Көрнекі анализатор. Көздің сынғыш құрылымдары. Торлы қабық фоторецепторлары.
- 18. Жарық әсерінен торлы қабық рецепторларындағы фотохимиялық процестер. Торлы қабықтың биполярлы және ганглионды жасушаларының қызметі.
- 19.Түсті көру теориясы (М.В. Ломоносов, Г. Гельмгольц, П.П. Лазарев)
- 20.Көру анализаторының аккомодациясы және бейімделуі туралы түсінік. Рефракция және оның бұзылуы.
- 21.Есту анализаторы. Дыбыстық тітіркендіргіштерді қабылдау. Анализатордың өткізгіш және кортикальды бөлімдері.
- 22.Дыбысты қабылдау теориясы (Г. Гельмгольц, Г.Бекеши және басқалар). Бинаралы тыңдау.
- 23.Есту анализаторының зерттеу әдістері.
- 24.Вестибулярлық анализатор. Дененің кеңістіктегі және оның қозғалу кезіндегі жағдайын бағалаудағы рөлі.
- 25.Вестибулярлық анализаторды зерттеу әдістері.
- 26.Орталық көрудің зерттеу әдістері.
- 27.Түсті көруді зерттеу әдістері.
- 28.Перифериялық көруді зерттеу әдістері.
- 29.Бинокулярлы көруді зерттеу әдістері.
- 30.Тері анализаторының рецепторлы түзілімдерінің жіктелуі және құрылымы
Достарыңызбен бөлісу: |
