1. Орталық нерв жүйесі құрылымының жалпы жоспары, құрылымы, бөлімдері және маңызы мен қызметтері
жүктеу/скачать 218,56 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 9. Орталық нерв жүиесіндегі неирондардың өзара әрекеттесу принциптері (Қозудың конвергенциясы, жарылыс құбылысы, рельеф, окклюзия, сәулелену, анимация, қозудың созылу принципі).
- (Уникальность - 81%)
| Иерархия қағидаты өте қарапайым - негізгі құрылым жоғары тұрғанға бағынады. Бұл үстіңгі құрылымдар астындағы құрылымдарды реттеуге де, баяулатуға да қабілетті деген сөз. Сонымен қатар, функционалдық иерархия бар. Сонымен, шартсыз рефлекстер иерархиясындағы ең жоғары орынды қорғаныс рефлексі, содан кейін тамақ рефлексі, содан кейін жыныстық рефлекс алады. Бірақ көп жағдайда көшбасшылық жыныстық рефлексті ұстап алады, тамақ мінез-құлқын және тіпті өзін-өзі сақтау инстинктін артқа тастайды.
Жүйке жүйесінде жоғарғы орталық әрдайым төмен тұрғанды бақылайды және қажет болған жағдайда оның қызметін тежейді. Мысалы, ми қыртысының пирамидалық жасушалары, қызыл ядроның нейрондары жұлынның моторлы нейрондарының қызметін басқарады. Физиологиядағы субординация, орталық жүйке жүйесінің (ОЖЖ) перифериялық жүйке жүйесінің функционалды күйіне үнемі тигізетін әсері, сонымен қатар орталық жүйке жүйесінің кейбір бөліктерінің оның басқа бөліктерінің функционалдық күйіне әсері болып табылады. Қарапайым сөзбен, бұл төмен тұрған орталықтың жоғарғыға бағынуы, «оны тыңдауы». Бағынышты әсер тітіркену шегінің, хронаксияның, аккомодацияның, лабильділіктің, сонымен қатар қозу процестерінің таралу жылдамдығының өзгеруін тудырады. Шеткі нервтердің қозғыштығына орталық жүйке жүйесінің әсерін алғашқы бақылауларды И.М.Сеченов 1863 ж жасады. «Субординация» терминін шеткі нервтердің хронаксиясына орталық жүйке жүйесінің әсерін зерттеген француз физиологы Л.Лапик (1928) енгізді. 9. Орталық нерв жүиесіндегі неирондардың өзара әрекеттесу принциптері (Қозудың конвергенциясы, жарылыс құбылысы, рельеф, окклюзия, сәулелену, анимация, қозудың созылу принципі). (Уникальность - 81%) Орталық жүйке жүйесінің үйлесімді қызметі жүйке орталықтарының жұмысында өзара байланысты қамтамасыз етеді, осының арқасында күрделі рефлекторлық функцияларды нақты орындау қамтамасыз етіледі. Қозудың жүйке жүйесінде өтуі конвергенция құбылысына байланысты. Қозудың конвергенциясы – бірнеше нейроннан түскен серпіністердің бір немесе аз ғана нейронда жиналуы болып табылады. Конвергенция нәтижесінде импульстардың кеңістіктік қосындысы пайда болады. Сонымен қатар, конвергенция кезінде окклюзия байқалады. Окклюзия - бұл афференттік талшықтардың екі тобын бір мезгілде күшті қоздырумен қозғалатын нейрондардың бір тобына афференттік импульстердің конвергенциясы. Егер афферентті талшықтардың екі тобы бір уақытта әлсіз ынталандырылса, онда бұл топтардың әрқайсысы қозуды әртүрлі қозғалтқыш нейрондарының топтарына өткізеді, демек, бұлшықеттің екі рефлекторлы жиырылуының күші де қорытындыланып, екі есе үлкен болады. Бірақ егер афферентті талшықтардың екі тобы да бір мезгілде қатты тітіркендірілсе, онда моторлы нейрондардың бір бөлігі екі топқа да қозады және олардың жеке тітіркендірулеріне қарағанда күшті рефлекторлы жиырылу алынады. Окклюзия және кеңістіктік рельеф принципі. Нейрондық желілерде қозу бір нейронға ауысады (конвергенция) немесе нейроннан алшақтайды (дивергенция). Бұл процестердің салдары окклюзия (блоктау) немесе қозудың таралуын (сәулеленуін) жеңілдетуі мүмкін. Екі жүйке орталығы ішінара қабаттасатын рецептивті өрістерге ие болған кезде, оларды бір мезгілде қозғағанда, өрістердің әрқайсысы бөлек қоздырылған кезде жауаптың қосындысынан оның шамасы өзгеше болуы мүмкін. Екі рецептивті өрісте бір мезгілде күшті тітіркендіргіштерге әсер еткенде, екі орталық үшін ортақ аймақта нейрондардың қозуы қорытындыланбайды. Кеңістіктегі рельефтің құбылысы орталық жүйке жүйесіндегі салыстырмалы түрде әлсіз екі афферентті қоздырушы кіріс тітіркендіргіштерінің бір мезгілде әсер етуі олардың жеке әсерлерінің жиынтығынан асып кетуінен тұрады. Себебі, екі рефлекторлық доғаларға ортақ нейрондардың кейбіреулері үшін тітіркендіргіш подшиптік болып шығады, ал бірлесіп қозғағанда реакциялар қорытындыланып, қозу шегін жеңіп шығады. Қозудың сәулеленуі - қозудың бүкіл жүйке орталығына және басқа жүйке орталықтарына таралуы. Бұл конвергенция принципіне қарама-қарсы. Импульстар ретикулярлы формацияға еніп, ми қыртысының барлық жеріне таралады. Қозудың таралуы ингибирлеуші нейрондардың болуына байланысты белгілі бір шекке дейін қолданылатын тітіркендіргіштер күшіне байланысты .Сәулеленудің арқасында жүйке жүйесінде қозудың дивергенциясы қамтамасыз етіледі. Қозудың алғашқы толқыны жүйке орталығында баяу өтеді, ал келесі толқыны жылдам өтеді. Яғни, бастапқы қозу келесі қозу келесі қозудың өтіуін жеңілдетеді, жүйке орталығында із қалдырады да, бастапқы қозу келесісіне жол салады, осылайша оның өтуі жеңілдейді. Қозумен бірге, оның айналасындағы орталықтарда тежелу туып, қозу үрдісін жан жағынан қоршап, оны кері қарай алғашқыда пайда болған жеріне шоғырланады. Қозу мен тежелудің жайылысы мен шоғырланысы тітіргендіргіштің күшіне байланысты. Неізінен, белгілі бір жағдайда уақытша бір орталық үстемдік ететін орталық болады. Яғни ол басқа орталықтардың қызметін тоқтата алады. Ол орталықтардың өзіндік сипаттары бар. Бұлар қозғыш келеді, басқа орталықтарға бағытталған серпіністерді өзіне тартып, қозуды күшейтеді , басқа орталықтардың қызметін тежейді. Қозу созыңқы болады және тез жинақталады. Бұл орталық керек емес рефлекстерді алып тастайды. Организмге қажеттілерін тудырып отырады. Үстем қозу ұзақ уақытқа созылмайды, тіршілікке қажетті қызметі орындалғаннан кейін оның үстемдігі жоғалады. жүктеу/скачать 218,56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|