1. Өзін-өзі тану жобасының тарихы мен миссиясы

Авторы: С.А.Назарбаева. Бағдарламаның қалыптасуы, дамуы 3 кезеңнен тұрады.

1кезең. Дайындық кезеңі – рухани адамгершілік білім берудің тұжырымдамалық тәсілнамаларын әзірлеу.

2кезең. Экспериметтк кезең – оқу орындарында іс-тәжіребие өткізу, мемлекеттік стандарт әзірлеу.

3кезең. Еңгізбелік кезең – өзін-өзі тану пәнін еңгізу.

2009 жылдың 7 қазанында:мектепке дейінгі мекемелерде, колледж бен ЖОО-да 2010 оқу жылынан бастап өзін-өзі тану пәнін жаппай еңгізу туралы маңызды шешім қабылданды.

Пәнді оқыту мақсаты: Жалпыадамзаттық құндылықтар негізінде ойы, ісі, бірлікте болатын кемел тұлға тәрбиелеу.

Міндеттері: жалпыадамзаттық құндылықтарды жете түсінуге өзін-өзі тану мен өзін-өзі жетілдіруге ұмтылысын дамытуға ықпал ету.

Өзін-өзі тану

Пәнінің мазмұны: Жалпыадмзаттық құндылықтар негізінде адамның рухани адамгершілік әлеуетін ашуға өзін-өзі тануға және дамытуға деген ынтасын, отбасындағы, ұжымдағы, қоғамдағы өзінің рөлін түсінетін жоғарыжоғары адамгершілік сапасын дамытудың қажеттілігін қоғамға қызмет жасау дағдыларын физикалық және рухани денсаулықтың байланысын түсінетін, еліміздің, қаланың, ауылдың, мектептің, отбасының өміріне өзінің қатыстылығын сезінетінжәне өз ойлары мен сөзіне іс- әрекетіне жауапкершілікпен қарауға бағытталған адамзаттар тәрбиелеу.

2.Өзін-өзі тану мұғалімінің негізгі тұлғалық қасиеттері:

-тандаған мамандаққа деген махаббат

-Қиындықтарын түсіну

-Өзін-өзі тануға, анықтауға қабілетті педагог

-Басқа адамдарға деген қарым – қатынас: ізгілік, сыпайылық, икемділік.

-Іс-әрекетке, еңбекке, оқуға: еңбекқорлық, еңбексүйгіштік,тб

-Өзіне деген құрмет, сенім, өзін бағалау,сыйлау

-Заттарға, қоршаған ортаға деген жауапкершілік, ұқыптылық.

Әр оқушыны бар болмысымен қабылдай алу, түсіне білу арұылы сенімге қол жеткізу

Педагог өзін-өзі женуге, өзін-өзі тануға және өзін-өзін өзгертуге дайын болуы керек.

Өзінің әс-әрекетіне құпиялық негіздеу.

Өз-өзіне сенім-бұл өмірдің негізі.

Баланың мәселесін шешуде басымдылық балаға берілетінің есте сақтау.

Мұғалім әрқашан сыпайы, көркем көрінуге тырысуы керек.

Мұғалім өз ашуын немесе көңіл-күйінің нашарлығын сынып алдында көрсетпеуі тиіс.

Үздіксіз кәсіби даму.

4.Тұлғалық өсу түсінігінің мәні және оның өзін-өзі тану курсындағы мәні.

Адамның тұлғалық өсуі оның тұлғалық потенциалының үнемі дамуын көрсетеді.

Тұлғалық потенциал-бұл өзінің ішкі елестері мен критерилері негізінде адамға шешім қабылдауға және өзінің мінез-құлқын реттеуге мүмкіндік беретін, психологиялық қасиеттердің кешені.

"Мен" тұжырымдамасы әлеуметтік өзара іс-қимылдың алғышарты мен салдары бола тұра, әлеуметтік тәжірибе барысында анықталады.

Оны құрайтындар:

• 
  шынайы “мен” (осы шақтағы өзі туралы түсінік),
  
• 
  идеалдық “мен” (өзінің пікірі бойынша, субъектінің моральдық нормаларға бағдар алғанда қандай болуға тиіс екендігі),
  
• 
  серпінді “мен” (субъектінің қандай болғысы келетіндігі туралы ниеті),
  
• 
  фантастикалық “мен” (егер мүмкін болса, субъектінің қандай болуды армандайтындығы), т.б.\
  

Мен түрлері:

-Физикалық «МЕН» адамның денесі, оның жынысы,жасы,деңсаулық жағдайы, анатомиялық- физиологиялық мінездемесі.

-Әлеуметтік «МЕН» қоғамда алатын құрмет пен сыйластыұ, адамның әлеуметтік рөлі, мамандаға.

-Материалды «МЕН» адам өзін немен ұқсастырады(оның үйі, жеке меншігі, машинасы, киімі және т.б.)

-Рухани «МЕН» адамның ішкі және субъективті болмысы. Оның діні, саяси философиялық және адамгершілік белгілерінің жиынтығы.

«МЕН тұжырымдамасының»

Рөлі:

Адамның өмірлік тәжірибиесін түсіндірудің табиғатын анықтайды.

Жеке көзқарастар мен болжаудың қайнар көзі

МЕН тұжырымдамасының қалыптасуы:

Қабылдау – бақылау – тану – талдау

7.Педагогтың кәсіби өзіндік санасы, оның қалыптасуы шарттары.

Өзіндік сана – адам өзін және қасиеттерін түсіну.

Педагогтың кәсіби сана-сезімі – бұл кәсіпқой ретіндеөзін, іс-әрекет пен педагогтық қатынаста көрініс табатын өзінің тұлғалық ерекшеліктерін ұғынуы.

Кәсіби сана-сезімнің өзінің құрылымына өзін-өзі тануды,эмоциялық құндылық қатынасты, өзін-өзі бағалауды,реттеуді,бақылауды қосатындығымен анықталады.

Сананың бұзылуы – дүние бейнелеуіндегі ішкі сапалық байланыстар ғана емес, сондай-ақ сыртұы байланыстарының да кеслге молдығуын айтамыз.

Яспер ойынша, сана бұзылуының белгілері:

ОРтадағы қоршаған шындықтан алыстау

Өз тұлғасын, уақытты, жағдайды, орынды бағалаулардың бұзылуы.

Ойлаудың процесстерінің бұзылуы.

Сана бұзылуындағы толық және жартылай амнезия

Өзіндік сананың ауытқуы – қоршаған орта мен өзіндік «МЕНің» паталогиялық өзгертіп қабылдау.

8. Өзін-өзі тану сферасы.

Уильям джеймс өзін-өзі танудың 3 сферасын бөлді:

Физикалық даралық. Бұл адамның бейнесі және өзіне тиесілі немесе қоршаған ортасын құрайтын заттар:киімі, отбасы, жағдайы, өз еңбегінің өнімі.

Әлеуметтік даралыұ. Бұл бізді басқа адамдар тарапынан тану.

Рухани даралық. Белгілі бір рухани қабілеттер мен қасиеттерге ие жек сана жағдайларының толық бірлестігі.
В.Сталин биологиялық қажеттіліктер, әлеуметтік индивид, тұлға 3-ке бөлген.

Әлеуметтік индивид- айналадағы әлемді игеру, білім, білі, нормалармен міне-құлық ережелерін игеру қабілеті.

Тұлға- таңдау жасау, өмір жолын құру, айналадағы адамдармен қарым-қатынас жүйесінде мінез-құлықты үйлестіру қабілеті.

1. тұлғалық мінезтанымдықерекшеліктер

2. Тұлға мотивациялық. (мотивтер, қызығушылыұтар, құндылықтар.)

3. Эмоционалды ерікті сфера. (эмоционалды жағдайы, күйзеліс кезіндегі іс-әрекеттері.)

5. Тұлғалық танымдық сферасы. (психологиялық процестер қызметін түсіну(ойлау, ес, қиял))

6. Сыртқы түр мен темперамент сферасы(өзін ұстау тәсілі, сөйлесуде темпераменттін анықталуы.)

7.Қарым-қатынас сферасы (өзара әрекеттестіктің құрылуы, мінезі, стратегиясы)

8. Іс-әреке сферасы (қандай дағды, қабілетке ие екені, оны қолдануы)

9.Жеке өмір жолының сферасы (өткенді талдау, нәтижие шығару, жоспар құру.)

9. Өзін-өзі тану сабақтарында оқушы тұлғасы.

Өзін-өзі тану сабағында оқушы өзің еркін сезініп,еркін отырады.Әр сабақ оқушының жүрегінде қалатындай өтеді.Оқушы рухани тәрбиеленіп, дамиды. Адам бойындағы құндылықтарды түсініп,өз бойларына дарытады.

10.Рухани адамгершілік тәрбие тұжырымдамасының мәні.

Руханилық-адам ұмтылатын ең жоғары деңгеі

Адамгершілік-іс-әрекет тәсілдері, мінез-құлық нормалары, адам әрекеті.

Адамгершілік тәрбие қалыптастырады:

-Рухани сезім(ар, ұят, жауапкершілік, сенім, )
-Рухани кейіпті(шыдамдылықты, қайырымдылықты, жуастыұты)

-Рухани позиция)жақсы мен жаманды айыра білу, өмір сындарына дайын болу)

-Рухани мінез-құлықты(отанға қызмет ету)

Рухани адамгершілік құндылықтар

1.Интелектуалды даму

2.Отбасы құдылықтары

3. Салауатты өмір салты

4.Эстетикалық тәрбие

Рухани-адамгершілік тәрбиенің аспектілері:

1.Жеке тұлға болып қалыптасу;

Балаға қадір-қасиет, өз пікірін білдіруқұқығы, өзін қалыптастыру және қорғау деген ұғымдарды қамтиды

2.ӘКЕмен ұл, ана мен қыз;

Балаға өз отбасы туралы және салт-дәстүрлері, ер мен әйел арасындағы қарым-ұатынас туралы түсінікке ие болу.

3.Өз елінің азаматы

Отан, өзіндік ұлттық дәстүр, дін, жергілікті туған мәдениеті сияқты ұғымдарды түсіндіреді

4. Әлем қауымдастығы

Бала экологияға әсерін білуі және түсінуі керек. Мұны рухани сезінуі керек.
12. Психология-педагогикалық мониторинг.

Мониторинг(англ- қараушы, қадағалаушы, ескерту, сақтандыру)

1972 жылы «Бақылау»

Ұғымына толықтыру ретінде пайда болды.

Мониторинг- сан қилы иерархиаланған ұйымдастыру, жинау, сақтау, ақпаратты өңдеу және тарату жүйесі.

В.А.Болатов, В.С.Безруков, Н.В.Борисовна, А.Н.Дахин т.б. өз еңбектерінде пед, мониторинг нәтежиелері мен құрылымына талдау жұмыстарын жүргізген.

Педагогикалық маниторинг негізгі объектісі- білімділік және тәрбиелілік.

Маниторингтің басты отандық теориктерінің бірі Ю.А.Израэль 1974 жылы негізгі бағыттарын атап кқрсетті.Өзін-өзі тану сабақтарында мониторингті қалай жұргіземіз?

-сынып ішіндегі ортақ атмосфера

-сыныптыі не сыныптан тыс мерекелерге атсалысу

-балаларға ыңғайлы болу үшін өзін-өзі тану кабинеті кең түрде, ыңғайлы орналасқан болуы керек.

-балалармен ұжым түрінде ғана емес, жеке сқйлесуге болады.

Мониторинг әдіістері:

Бақылау

Тестілеу

12.Ежелгі әлемдегі өзін-өзі тану

Ежелгі Үнді әдебиетінің ескерткіші Ведаларда адамгершілік мәселесі оның жан-жақты айқындалады. Негізгі бағытта адамның жан дүниесін жетілдіру.

Қытай философиясында әлеуметтік конфуций бойынша жоғары құндылық екі индивид арасындағы қарым-қатынаста көрінетін ізгілік.

Өмірдің мәнін түсіну жағымды эмоционалдық жағдай ретінде мақсатқа ұмтылушылықпен, қарым-қатынастағы өз орнын сезінумен, басқа адамдарға деген қызығушылықпен, олармен бірігу сезімімен, белгілі ережелерді ізгілік ережелері ретіндеқабылдаумен, болмыстағы өз орнын, арман-тілегін сезінумен қоса жүреді. 
Сен жаудан қашсаң, өмір сенен қашады.

Автор: Бауыржан Момышұлы

Автор: Альберт Эйнштейн

Автор: Марк Твен

Автор: Габриэль Гарсиа Маркес

Автор: Омар Хайям

Автор: Йоганн Вольфганг фон Гёте

Автор: Жак-Ив Кусто

Автор: Йоганн Вольфганг фон Гёте

Автор: Виссарион Григорьевич Белинский

Автор: Шерхан Мұртазаұлы Мұртаза

Автор: Бауыржан Момышұлы

Автор: Абай Құнанбаев

Автор: Шоу Джордж Бернард

Автор: Цицерон Марк Туллий

Автор: Цицерон Марк Туллий

Автор: Конфуций

1. Елін сүйер сеніңіз, Өз отбасын сүйе алған. Қасым Аманжолов

2. Отбасы – адам өмірінің тамаша жақтары жүзеге асатын... адамның ең басты шаттығы болып саналатын балалардың өсіп, өмір сүретін орны.

Антон Семенович Макаренко

3. Ата-ананың тілегінің қандай екені жөнінде өзіңе айқын есеп беруге тиістісің. Антон Семенович Макаренко

4. Ата-ананың қадірін, Балалы болғанда білерсің.

Шал ақын

5. Қазақ дәстүрі тек ата-ананы ғана емес, жалпы адамды сыйлауға баулиды. Ғабиден Мұстафин

6. Отбасы өмірді кемеліне келтіреді... бақыт әкеледі.

Антон Семенович Макаренко

7. Ата-бабасын сыйламау – азғындықтың айқын белгісі.

Александр Сергеевич Пушкин

8. Еңбексіз, тыңғылықты, байыпты еңбексіз отбасы бақытты дегеніміз бос қиял болмақ.

Константин Дмитриевич Ушинский

9. Ата-ана қадірін білмеген – халық қадірін біле алмас. Халық қадірін білмеген – ата-ана қадірін біле алмас.

Ғабиден Мұстафин

15. Әке мен ана болу бақыты аспаннан түсетін олжа емес. Василий Александрович Сухомлинский

16. Адам өміріндегі ең үлкен қуаныш – бала сүю.

Бауыржан Момышұлы

17. Қатты тәртіп көрсе бала күнінде, Өнерімен қуантады түбінде.

18. Ата-анадан өсіп ұрпақ тараған, Жақсы, жаман болса, бала – солардан.

19. Бала нені білсе жастан, ұядан – Өле өлгенше соны таныр қиядан.

Жүсіп Баласағұни

20. Әке-шешенің өтірігі бала жүрегін суындыра береді. Бір кезде ол өтірікті бала да айтады. Ғабит Мүсірепов