1. Педагогикалық психология пәні, мақсаты, міндеттері

Педагогтің кәсіби дамуы және субъектілік қасиеттері

жүктеу/скачать 375,48 Kb. бет 43/57 Дата 19.10.2023 өлшемі 375,48 Kb. #119290

Бұл бет үшін навигация:

• 65. Мұғалімге қойылатын талаптар. Педагогикалық іскерлік пен қабілеттілік.
• 6. Педагогикалық іс-әрекет стилдері және кәсіби сапалар.

64.Педагогтің кәсіби дамуы және субъектілік қасиеттері. Мұғалімнің субъективтілігі: • Субъектінің өзінің кәсіби рөлін жүзеге асырудың алғышарттары болып табылатын психофизиологиялық қасиеттері (бейімдері) (темперамент түрі, эмоционалды қозғыштығы, қабылдау түрі, ойлау икемділігі және т.б.). • Кәсіби-педагогикалық іс-әрекет үшін ең маңыздысы жоғары жүйке қызметі (ЖНҚ) түрінің ерекшеліктері болып табылады, оларды мұғалімнің өз жұмысын орындауға қажетті жеке қасиеттерінің психофизикалық негізі ретінде қарастыруға болады. • Екі жүйке процесіне негізделгені белгілі: қозу және тежелу. • Олар күш, ұтқырлық және тепе-теңдікпен сипатталады, олардың әртүрлі комбинациялары адамның жеке психологиялық ерекшеліктерін - оның темперамент • типін, қабылдау және ойлау ерекшеліктерін, зейінін, жұмысқа қабілеттілігін, төзімділігін, психологиялық тұрақтылығын және т.б. психикалық күйлерін интроспекциялау; өзін сырттан, кейде басқалардың көзімен көру қабілеті). Мұғалімнің педагогикалық қызметі мен жеке психологиялық қасиеттері белгілі бір сәйкестікте болуы керек. Педагог мамандығы үшін келесі жеке психологиялық қасиеттер мен сапалар қолайлы: 1) дамыған көшбасшылық, тиімділік, төзімділік, шешімділік, белсенділік, мақсаттылық, табандылық, төзімділік, өзіне деген сенімділік және т. 2) ерікті зейінді, жоғары деңгейді қалыптастыру психикалық белсенділік, жады. 3) эмоционалдық тепе-теңдік (эмоционалды жағдайда да өзін-өзі ұстай білу). 4) әлеуметтік сезімталдық, рефлексивтілік Педагогикалық іс-әрекеттің тағы да бір субъекттілік қасиеті эмоционалдық жану немесе психофизиологиялық жүдеулік синдромына қарсылық көрсету болып табылады. Мұғалім қасиеттері 1-арнайы :обьективтік,субьективтік 2-тұлғалық:адамгершілік қасиеттер 65. Мұғалімге қойылатын талаптар. Педагогикалық іскерлік пен қабілеттілік. 1.Ең алдымен мұғалім терең білімді, өз Отанын шексіз сүйетін, оның дүние жүзі алдындағы беделін жете түсінетін, соған үлес қосатын білімдар адам. Мұғалім қызметінің табысты болуы оның өз қызметінің мәнін жете түсінуінде, оқушыларға саналы тәрбие, жан-жақты білім береді, олардың көзқарасын қалыптастырады, дүниетанымын дамытады, өмірге, еңбекке, қоғамға деген қатынасын тәрбиелейді. Мұғалімнің кәсіби мамандығына қойылатын негізгі талаптар: - қоғамның алдыңғы қатарлы идеяларын игеру; - жан-жақты білімдарлық өмірдің әртүрлі саласынан хабардар болуы; - педагогикалық байланысты пәндерден – психологияны, ЖПП физиология, анатомия, мектеп гигиенасын, мектеп тану пәнін жақсы білуі керек; - оқытатын пәнін, соған байланысты ғылымдарды, олардың жетістіктерін, ағымын жақсы білуі керек; - жұмысына шығармашылық көзқарас; - баланы жете білу, олардың жан дүниесін түсіну, педагогикалық сенім, оптимизм; - педагогтік техниканы меңгеру, қисынды, мәнерлі сөйлей білу; - педагогтік әдептілікті тактіні меңгеру; - балаға деген сүйіспеншілік пен әділдік. Ұстаз еңбегінің қырсыры мол, қиын да жауапты, шығармашылық еңбек екендігін еске алсақ, олардың жемісті, әсерлі жұмыс істеуі үшін үкімет тарапынан үнемі жеңілдіктер жасалып отыруы керек. Сонымен қатар мұғалімдер сапалы, құнды оқулықтармен, көрнекті дидактикалық, техникалық құрал жабдықтармен толық қамтамасыз етілуі тиіс. Мұғалімдерге көптеген қосымша жұмыс атқаруына тыйым салу, заңды түрде аптасына 2 күн демалыс берілуі тиіс. Педагогикалық іскерлік – бұл теориялық білімге негізделген және үйлесімді дамыған жеке тұлғаны дамытуға бағытталған, автоматтандырылған бірізді жүзеге асатын әрекеттердің жиынтығы (В.А.Сластенин).Педагогикалық іскерлік – мұғалімнің әр түрлі әрекеттерінің жиынтығы, ең бастысы олар педагогикалық әрекет функцияларына сәйкес,белгілі бір мөлшерде мұғалімнің жеке психологиялық ерекшеліктерін анықтайды (В.А.Мижериков).Рефлексивті іскерлік педагогтың өзіне және өз іс-әрекеттеріне бағытталған бақылау-бағалау іс-әрекетін жүзеге асыратын іскерлік түрі.Рефлексия сөзі латын тілінен аударғанда өткенге қайта оралу дегенді білдіреді.Ақпараттық іскерлік – оқу материалын түсіндіру, оны алу және өңдеу әдістерімен байланысты қолданылатын іскерлік.Перцептивті іскерлік – қарым-қатынаста басқаларды қабылдау, түсіну түрінде көрініс табатын іскерлік. Педагогикалық техника мұғалімнің өзін-өзі басқара алу және өзара әрекеттесу іскерліктерінен құралады. Педагогикалық техника мұғалім іс-әрекетінің ішкі мазмұны мен сыртқы көрінісінің үйлесімді жарасымдықта болуына ықпал етеді.Мотивация ұғымын ғалымдар “тұлғаның мінез-құлқы, іс-әрекетінің сипаты, бағыты, мазмұнын білдіретін мотивтер жиынтығы деп атайдыМұғалім сонда ғана шәкірттерінің өз бетімен білім алуына ықпал етіп, ынталы оқушыға әрдайым ақыл-кеңес бере алады. 66. Педагогикалық іс-әрекет стилдері және кәсіби сапалар. 1.Мұғалім өзінің даралығымен, оқушылар жиі еліктейтін үлгісімен оқушы тұлғасының сан қырлы қырларын ашуға үлес қосады, оқушының адамгершілік өмірлік ұстанымын қалыптастыруға, адам құқықтары мен жеке бостандықтарын құрметтеуге тәрбиелеуге ықпал етеді. Педагогикада ғалымдар мұғалім іс-әрекетінің жеке стилін ажырататын көптеген критерийлер бар. Сонымен, З.Н. Вяткина, біз үшін маңызды аспектіні атап өтеміз, бұл жеке іс-әрекет стилі туа біткен емес, ол өмір бойы өздігінен дамып, мақсатты оқыту нәтижесінде қалыптасуы мүмкін. Бұл жағдайда мұғалімнің өз іс-әрекетіне оң көзқарасы және білімі мен біліктілігін арттыруға деген ұмтылысы болуы керек. Бұдан шығатын болсақ, мұғалім іс-әрекетінің жеке стилі оның іс-әрекетінің құрылымына кіретін бірнеше құрамдас бөліктерден тұрады: конструктивті, ұйымдастырушылық, коммуникативті және гностикалық. Бұл компоненттер өзара байланысты, бір-біріне тәуелді және біртұтас тұтастықты құрайды. Бұл динамикалық құрылым, онда кейбір компоненттер жетекші рөл атқарады, басқалары - бағынышты. Барлық компоненттердің даму деңгейінің төмендігі педагогикалық іс-әрекеттің нәтижелілігін қамтамасыз ете алмайды. Мұғалім іс-әрекетінде сол немесе басқа компоненттің басым болуы жүйке жүйесінің типологиялық қасиеттеріне байланысты. Сондықтан бір құрамдас бөлігінің жетекші рөліне байланысты З.Н. Вяткина жүйке жүйесінің типологиялық қасиеттеріне байланысты үш стильді ажыратады: 1. Ұйымдастырушылық-коммуникативтік. Бұл әрекет стилі жүйке жүйесінің күшті мобильді түрінің мұғалімдеріне тән. Оның негізгі белгілері: сабақтың шығармашылық және жан-жақтылығы, импровизацияға бейімділігі; тікелей сабақ барысында әртүрлі педагогикалық мәселелерді шешудегі тиімділік; қарым-қатынастың үлкен қарқындылығы, оның босаңсыған сипаты. 2. Құрылымдық-ұйымдастырушылық. Бұл әрекет стилі жүйке жүйесінің күшті инертті типіндегі мұғалімдерге тән. Оның негізгі белгілері: сабақ барысында студенттерді ұйымдастыруға қойылатын талаптар жүйесінің тұрақтылығы (сабақтың стереотиптік барысы), тапсырмалардың сапасын айқын бақылау; монотонды тәртіптік әрекеттер; стандартталған байланыс құралдары. 3. Конструктивті және коммуникативті. Бұл әрекет түрі жүйке жүйесі әлсіз типті мұғалімдерге тән. Ол сипатталады: сабақты дайындау мен өткізуде жауапкершіліктің артуы; оқу материалын таңдаудағы тиянақтылық; қарқынды байланыс; студенттермен қарым-қатынастың біркелкі, сабырлы, мейірімді үні жүктеу/скачать 375,48 Kb. Достарыңызбен бөлісу: