1. Шеткі нерв жүйесі. Нервтердің құрылысы. Регенерациясы. Астана
жүктеу/скачать 18,28 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—05—29 в 17.12.16
- Бұл бет үшін навигация:
- Нысанажасушасы және гормон туралы ұғым.
| 22. Эндокриндік жүйе. Жалпы морфо
- функциялық сипаттамасы. Гормондар туралы түсінік және олардың организмдегі маңызы. Жіктелуі. Нысанажасушасы және гормон туралы ұғым. Эндокринді жүйе – қан мен лимфаға гормондар бөлетін бездері мен ағзалар жиынтығы. Бұлар ағзадағы мүшелер қызметін реттеп, әртүрлі жүйелерді байланыстырып, олардың қызметінде керек рөльдерін атқарады. Репродукцияны, көбею, энергия алмасу, секреция, экскреция, мінез - құлық реакуияларын реттейді. Жалпы бұл бездер ішкі ортаның тұрақтылығын, яғни гомеостазын реттейді. Ерекшеліктері: • Бұл бездерде секрет шығаратын өзектері болмайды, гормон тікелей қан мен лимфаға ашылады. • Қан капиллярларын бай • Бездердің біразы эпителийдің баулары мен фолликулдары түрінде паренхиматозды мүшелер. Сонымен қатар басқа тіндердің қыметтерін де атқарады. Гипоталамус пен эпифиз нерв тіні; бүйректе ренинді бөлетін юкстагломелулярлы жасуша; жүректе НУФ бөлетін – ет тіні; бүйректегі гормондар бөлетін интестициалды жасущалар – дәнекер тін. Гормон – бұл биологиялық белсенді зат. Өте аз және қажетті кезде бөлінеді. Ағзадағы күрделі процесстердің бәріне қатысады. Түрлері: 1. Белоктар мен полипептидтер – гипофиз, гипоталамус, ұйқы безден бөлінетін гормондар 2. Қалқанша без гормондары, бүйрекүсті безі боз затының гормондары туындылары жатады. 3. Стероидты – жыныс және бүйрек үсті безі қыртыс затынан бөлінетін гормондар мен Д3 витамині Гормондар қызметіне қарай жіктеледі: I. Орталық бездер: гипоталамус, эпифиз, гипофиз. Бұлар басқа эндокринді бездеге бақылау жасайды. II. Шеткі бездер: қалқанша, қосқалқанша, бүйрекүсті безі. Маңызды қызметтерін реттейді. Аденогипофизге тәуелсіз: қосқалқанша без, бүйрекүсті без боз заты, ұйқы без аралшық жасушалары, тимус, қалқанша без кальцитониноциттері. Аденогипофизге тәуелсіз: қалқанша без, қосқалқанша, бүйрек үсті безі III. Аралас бездер аталық/аналық жыныс бездері, плацента мен ұйқы безі IV. Гормон бөлетін жеке эндокриноциттер: нейроэндокринді жасушалар, гормон бөлетін жеке эндокриноциттер жатады. Дамуын байланысты жіктеледі: 1.Энтодермальды дамитындар: a. Бронхиогенді топтағы бездер: қалқанша, қосқалқанша, тимус b. Ұйқы безіндегі Лангерганс аралшықтары c. Ас қорыту және тыныс алу жолдарында орналасқан эндокриноциттер 2.Эктодерма және нейроэктодермадан дамитындар: a. Гипоталамус, эпифиз гипофиз b. Бүйрек үсті бездерінің боз заты, параганглийлер c. Қалқанша бездегі кальцитонин бөлетін жасушалар |