1. Сұрақ. Тарихи үдерісті кезеңге бөлу
Ұлы даладағы энеолит және қола дәуірі
жүктеу/скачать 368,84 Kb.
|
1. СұÑаÒ. ТаÑÐ¸Ñ Ð¸ үдеÑÑÑÑÑ ÐºÐµÐ·ÐµÒ£Ð³Ðµ бөлÑ-www.emirsaba.org
| 5. Ұлы даладағы энеолит және қола дәуірі.
Қола дәуірі. (б.з.б. 2-1 мың жылдықтар). Тас ғасыры аяқталғаннан кейін, қола ғасыры басталады. Қола ғасыры деп аталуының себебі, осы кезде Евразияда қола өндіру тәсілі меңгеріліп, қола заттарын жасай бастады. Қола еңбек құралдары мен қару үшін қолданылатын негізгі шикізат болды. Қола дәуірінде рулық қатынас жойылып, тайпалық бірлестіктер құрылды. Қола дәуірінің басты үш ерекшілігі болды. 1.Қола металлургиясы. Түсті металлдар мен алтын өндірістік жолмен игеріле бастады. Қазақстан жер қойнауында полиметалдардың, ең алдымен қалайы-мыс рудаларының барынша молдығы бұл территорияда металургияның мықты ошағы шығыуынын бір себебі болды. Қазақстанның бірнеше өңірлірінде кен өндірілген орындардың табылуы бұған дәлел болады. 2.Бақташылық, мал шаруашылығы. Біздің заманымыздан бұрынғы II мың жылдықтың ортасында Қазақстанның далалық тайпаларында алғашқы өндірістің өрлеуі байқалды, мал өсіру интенсивті түрде өрістеді. Осы уақыттан бастап далалық Евразия халықтарының шаруашылығында мал осіру неғұрлым көбірек орын ала бастады. Б. з. б. II мың жылдықтың аяғында –I мың жылдықтың басында далалық өңірлердегі халықтардың көпшілігі шаруашылықтың маманданған жаңа түріне - көшпелі мал шаруашылығына көшеді. Басқа тайпалар ішінен мал өсірушілердің бөлініп шығуын Ф. Энегельс ең бірінші ірі қоғамдық еңбек бөлісі деп атады «Үй жануарлардың түрі көбейді». 3.Егіншілік. Егіншілік орташа дәрежеде дамыды.Қола дәуіріндегі экономиканың басты – екі бағыты болып табылатын мал шаруашылығы мен металургияның, сондай – ақ егіншіліктің дамуы ең алдымен еркектердің еңбегін қажет етті; мұның өзі қоғамдағы ер азаматтардың ролін арттырды. Сондықтан аналық рулық қатынастың орнына аталық ру (патриархат) орнады. Энеолит (б. з. д. 3 мыңжылдықтар). Энеолит өтпелі кезең, мыс тас ғасыры. Миллион жылдар бойы тұқымдық құралдарды пайдалана отырып, адам біртіндеп эволюциялық жолмен металлдан құрал жасай алатын даму деңгейіне жетті. Адам игерген алғашқы металл мыс болды. Археологиялық қазбалар адам кездейсоқ мыс тауып алғанын дәлелдейді. Адамдарға үлкен тастарды жылжыту қиын болды, олардың ішінен қару-жарақ жасалды, тұрақты тұрақтарға дейін. Сондықтан олар таста от жағып, қызған жер су құйды, содан кейін ол ұсақ бөліктерге қызған. Бұл кезде тастан мыс, қорғасын, қалайы оңай балқитын металдар пайда болды. Осылайша, адамдар мыс еңбек құралдарын жасау техникасын игере бастады. Алайда мыстан жасалған құралдар мықты емес, ауыр жұмыстарға жарамсыз, сондықтан тас құралдарды толығымен ығыстырып, алмастыра алмады. Осылайша, бір уақытта тас және мыс еңбек құралдары қолданылған дәуірді тарихта энеолит деп атайды (Грекиядан. энео — «мыс», лит — «тас жүктеу/скачать 368,84 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|