1 Тақырып. Деректер қорына кіріспе. №1-дәріс. Тақырыбы

жүктеу/скачать 21,39 Mb.

бет	52/129
Дата	16.03.2022
өлшемі	21,39 Mb.
	#28241

1 ... 48 49 50 51 52 53 54 55 ... 129

2. Қалпына келушілік – қолданылуы бастапқы қатынасты қалпына келтіруі мүмкін реалияциялық алгебра операциясы болуы тиіс.

Қарапайым және күрделі атрибут ұғымын енгізейік. Қарапайым атрибут – бір немесе әр түрлі домендердің бірнеше мәндерінің конкатенациясы түрінде болатын мәнге ие болуы мүмкін. Күрделі атрибут аналогы агрегат немесе мәліметтердің қайталанушы агрегаты болуы мүмкін.

Кітаптар қатынасы мысалында қалыптастыруды көрсетейік (1 кесте)

Id – идентификатор (біріншілік кілт),

Code – рубрика (айдар) шифрі,

Theme – айдар атауы,

Title – кітап атауы,

Author – автор,

Edior – редактор,

Type – басылым типі, (оқулық, оқулық құралы, жинақ және т.б),

Year – басылым жылы,

Pg – беттер саны.

1 кесте- Кітаптар бастапқы қатынасы.

ID	Code	Theme	Author	Title	Editor	Type	Year	Pg
200	681.3	ЕТ БЖ	Бочков С.	СИ тілі	Садчиков П.	оқулық	1990	384
			Субботин Д.
100	681.3	ЕТ БЖ	Джехани Н.	АДА тілі		оқулық	1960	552
300	621.5	МЖ	Крон Г.	Диакоптика	Баранов А.	оқулық	1972	544
876	007	ЖИ	Гик Е.Я.	Шахматтар мен математика	Кикоин И.	Оқу құралы	1983	176
					Капица С.
440	32.97	ЕТ		ЭЕМБ үшін БЖ	Витенберг А.	анықтамалық	1992	208
385	001.8	Инфор-матика	Фролов Г.	Информатика элементі	Храмов А.	Оқу құралы	1989	304
			Кузнецов Э.		Рожков П.

Ескерту: 1 кестеде мынандай қысқартулар қолданылады:

ЕТ – есептеуші техника;

ЕТБЖ – есептеуіш техниканы бағдарламалық жабдықтау;

МЖ – математикалық жабдықтау;

ЖИ – жасау интелект.

Бірінші қалыпты форма (1ҚФ).

Егер қатынастың барлық атрибуттары қарапйым болса , ол 1ҚФ-ға келтіреді.

Кітаптар қатынасы құрамына күрделі Author («Авторлар») және Edior («Редакторлар») атрибуттары кіреді. 1ҚФ-ға келтіру үшін қатынас кілтін құрамалық – Id, Author және Edior атрибуттарын жасау талап етіледі (2 кесте

2 кесте- 1ҚФ келтірілген кітаптар қатынасы

ID	Code	Theme	Author	Title	Editor	Type	Year	Pg
200	681.3	ЕТ БЖ	Бочков С.	СИ тілі	Садчиков П.	оқулық	1990	384
200	681.3	ЕТ БЖ	Субботин Д.	СИ тілі	Садчиков П.	оқулық	1990	384
100	681.3	ЕТ БЖ	Джехани Н.	АДА тілі		оқулық	1960	552
300	621.5	МЖ	Крон Г.	Диакоптика	Баранов А.	оқулық	1972	544
876	007	ЖИ	Гик Е.Я.	Шахматтар және математика	Кикоин И.	Оқу құралы	1983	176
876	007	ЖИ	Гик Е.Я.	Шахматтар және математика	Капица С.	Оқу құралы	1983	176
440	32.97	ЕТ		ЭЕМБ үшін БЖ	Витенберг А.	анықтамалық	1992	208
385	001.8	Инфор-матика	Фролов Г.	Информатика элементі	Храмов А.	Оқу құралы	1989	304
385	001.8	Инфор-матика	Кузнецов Э.	Информатика элементі	Рожков П.	Оқу құралы	1989	304

Функционалдық тәуелділік ұғымын енгізейік. Х және Ү – кейбір қатынас атрибуттары (атрибуттар тобы) болсын). Егер кез келген уақыт сәтінде әрбір Х=x мәніне жалғыз Ү=y мәні сай келсе, Үх – физиканалды түрде тәуелді болады деп айтады. (Бұл кезде кез келген Ү=y мәніне бірнеше Х=(х1,х2,..)мәндері сай келуі мүмкін) Х=Ү функционалдық тәуелділігі Х атрибуты қатынас детерминанты деп аталады.

Қалыптандырылған қатынаста барлық кілттік емес атрибуттар қатынас кілтіне функционалды түрде тәуелді болады. Егер кілттік емес атрибут кілтке функционалды түрде тәуелді болып, құраушы кілттің қандай да бір бөлігіне ешқандай функционалдық тәуелділікте болмаса, онда ол құраушы кілтке функционалды түрде толығымен болады деп айтады.

Екінші қалыпты форма 2ҚФ.

Егер қатынас 1ҚФ-ға келтіріп, әрбір кілттік емес атрибут құрушы кілтке функционалды түрде толығымен тәуелді болса, онда ол 2ҚФ-да болады.

Қатынасты 2ҚФ-ға келтіру үшін мыналар керек:

Құраушы кілтке функционалдық толық тәуелділікті болмайтын атрибуттарды шектей отырып оның проекциясын тұрғызу керек.

Кілттің құраушы бөлігіне функционалды түрде тәуелді атрибуттар мен аталған кілт бөлігіне қосымша проекциялар тұрғызу қажет.

Кітаптар қатынасының (3кесте) болып өрістер комбинациясы (Id , Author , Editor) табылады. Кілт құрамына кірмейтін барлық өріс тек кітап идентификаторына тәуелді болады. Сондықтан қатынас екіге бөлінуі тиіс: Кітаптар (3 кесте) және Кітаптар – Авторлар – Редакторлар (4 кесте) Бұл қатынастар. Id өрісі болып табылатын сыртқы кілт бойынша байланысқан.

3 кесте- 2ҚФ-ға келтірілген Кітаптар қатынасы

ID	Code	Theme	Title	Type	Year	Pg
200	681.3	ЕТ БЖ	ҚБ үшін ӨЖ тілі	оқулық	1990	384
100	681.3	ЕТ БЖ	АДА тілі	оқулық	1960	552
300	621.5	МЖ	Диакоптика	оқулық	1972	544
876	007	ЖИ	Шахматтар және математика	Оқу құралы	1983	176
440	32.97	ЕТ	ПУ для ПЭВМ	анықтамалық	1992	208
385	001.8	Информатика	Информатика элементтері	Оқу құралы	1989	304

4 кесте -Кітаптар – Авторлар – Редакторлар қатынасы (2ҚФ)

ID	Author	Editor
200	Бочков С.	Садчиков П.
200	Субботин Д.	Садчиков П.
100	Джехани Н.
300	Крон Г.	Баранов А.
876	Гик Е.Я.	Кикоин И.
876	Гик Е.Я.	Капица С.
440		Витенберг А.
385	Фролов Г.	Храмов А.
385	Кузнецов Э.	Рожков П.

Транзитивтік тәуелділік ұғымын қарастырайық. X,Y,Z – кейбір қатынас атрибуттары болсын. Бұл кезде Х-Ү және Ү- Z болғанымен кейбір сәйкестік болмайды, сонда Z Ү –ге немесе ҮХ-қа тәуелді емес. Сонда Z Х (Ү -- Х) – ке транзитивтік түрде тәуелді деп айтады.

Үшінші қалыпты форма (3ҚФ).

Егер қатынас 2ҚФ-да болып, онда транзитивтік тәуелділік болмаса, онда ол 3ҚФ-да болады.

Кітаптар қатынасы үшін (3 кесте) Theme атрибуты кілтке емес Code атрибутына тәуелді болады. Сондықтан қатынасты 3ҚФ-ға келтіру үшін (5 кесте) адам тағы бір Рубрикатор қатынасын бөліп алу қажет (6 кесте)

5 кесте - 3ҚФ-ға келтірілген кітаптар қатынасы.

ID	Code	Title	Type	Year	Pg
200	681.3	КБ үшін ӨЖ тілі	оқулық	1990	384
100	681.3	АДА тілі	оқулық	1960	552
300	621.5	Диакоптика	оқулық	1972	544
440	32.97	ЭЕМБ үшін БЖ	анықтамалық	1992	208
876	007	Шахматтар және математика	Оқу құралы	1983	176
385	001.8	Информатика элементтері	Оқу құралы	1989	304

6 кесте-3ҚФ-ға келтірілген Рубрикатор қатынасы

Code	Theme
681.3	ПО ВТ
621.5	МО
007	ИИ
32.97	ВТ
001.8	Информатика

жүктеу/скачать 21,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 48 49 50 51 52 53 54 55 ... 129