1. Тарихи лексикологияның зерттейтіні: А. дыбыстардың шығу төркіні
жүктеу/скачать 195,5 Kb.
|
ҚТ ТЕОРИЯСЫ МЕН ТАРИХЫ Тест 14.11
|
1.Тарихи лексикологияның зерттейтіні: А. дыбыстардың шығу төркіні В. қосымшалардың шығу төркіні С. сөздердің шығу төркіні Д. сөз тіркесінің шығу төркіні Е. сөйлемнің шығу төркіні
А. Қорқыт В. Әл- фараби С. М. Қашқари Д. Ж.Баласағұн Е. С. Сарайи
А. ел, йурт, будун В. боз, сарығ, йашыл С. аң, кут, күч Д. алтун, күмүш, темір Е. куш, қой, өкүз 4. "Кодекс Куманикустің" қазақшасы: А. Куман сөздігі В. Қыпшақ сөздігі С. Қарлұқ сөздігі Д. Оғыз сөздігі Е. Түрік сөздігі 5. Көне түркі тіліндегі сандық ұғымды білдіретін сөздер: А. узун, қалың, йінічке В. бу, не, қанда С. чық, отур, бар Д. беш, йеті, тоқуз Е. үчін, йана, болты 6. Көне түркі тіліндегі заттық ұғымды білдіретін сөздер А. саб, еб, суб В. ұлық, кішіг, білге С. беңгү, бің Д. алтығ, арығ, едгү Е. қырқ, елліг, қаны 7. Түркі тілдерімен туыстас тілдер: А. моңғол В. иран С. араб Д. парсы Е. орыс
А. Баласағуни В. Малов С. Баскаков Д. Қашқари Е. Сербренников
9. Қыпшақ тілі мемлекеттік және халықаралық тіл қызыметін атқарған дәуір: А. Хун дәуірі В. Көне түркі дәуірі С. Алтын орда дәуірі Д. Қазақ хандығы дәуірі Е. Совет дәуірі 10. Қазақ тіліндегі көне сөздердің төркінін анақтайтын сөздік: А. Түсіндірмелі сөздік В. этимологиялық сөздік С. синонимдер сөздігі Д. орфографиялық сөздік Е. фразеологиялық сөздік
А. Енисей ескерткіші В. талас ескерткіші С. көне ұйғыр ескерткіші Д. Курыхан ескерткіші Е. Орхон ескерткіші
А. көне түркі В. араб-парсы С. орыс тілі Д. моңғол тілі Е. қытай тілі
А. ақ қаз деген сөзден В. алаш сөзінен С. патшаның жасауылы деген мағынадан Д. қашу етістігінен Е. Қассақ "нағыз сақ" деген сөзден 14. Қазақ тілінің даму кезеңдерінің бөлінетін дәуірлері А. бірге В. екіге С. үшке Д. төртке Е. беске 15. Көне түркі дәуірі қамтитын ғасырлар: А. б.д.д.Vғ - б.дVғасыр В. б.д. V- X ғасыр С. XV- XVI ғасыр Д. XV- XVIII ғасыр Е. XVIII- XX ғасыр 16. Қазақ тілі енетін тілдер тобы: А. бұлғар тобы В. оғыз тобы С. қарлұқ тобы Д. қыпшақ тобы Е. ұйғыр- оғыз тобы
А. қырғыз, өзбек, түрік, түркімен В. қытай, моннол, тибет С. қалмақ, бурят, орыс Д. араб, иран, парсы Е. венгер, неміс, француз 18. Қазақ және орыс тілдерінің қарым-қатынасы бөлінетін кезеңдер: А. екі В. үш С. төрт Д. бес Е. алты 19. Орыстың "Сунь" сөзіне түбірлес қазақ сөзі А. жұм В. ұсын С. бұр Д. тасы Е. сеп 20. Сөз, сөз тұлғаларының шығу тегін зерттейтін ғылым А. семасиология В. этимология С. диалектология Д. морфология Е. ономасиология 21. Қазақ тіліне көне түркі тілінен жеткен сөздер: А. зымыран, зындан, зікір В. ұшақ, тікұшақ, ғарыш С. білім, дін, ғылым Д. тауар, ұлан, інген Е. зейнеткер, дәрумен, жазушы 22. Түркі тілдеріндегі ортақ көне сөздер А. аға, ата, тас, ат, ұрыс т.б. В. алма, алмұрт, қауын, анар т.б. С. техника, теледидар, радио т.б Д. зекет, ораза, айт, садақа т.б. Е. мектеп, оқушы, мұғалім, дәріс т.б. 23. Көне түркі тіліндегі табиғат құбылыстарына байланысты сөздер: А. баш, көңіл, құлғақ, адақ В. қатун, апа, ечі, оғлан С. йер, суб, көл, тағ Д. тай, қуш, іңбек, бұқа Е. ет, қапығ, қорған, көмүр 24. Төбе би дегендегі төбе сөзінің көне түркі тіліндегі мағынасы: А. үлкен
В. Зор С. Бас
Д. ұлы Е. артық
А. жіті В. өткір
С. жіпсік Д. әдемі
Е. үлкен 26. Шешен сөзінің шығу төркіні: А. орыс тілінен В. Латын тілінен С. иран тілінен Е. Баба түркі тілінен 27. Әскер мағынасындағы черіг (шерік) сөзі мына тілден енген: А. көне түркі тілінен В. орыс тілінен С. араб тілінен Д. парсы тілінен Е. иран тілінен 28. Нұра сөзінің «монғолша» (нуур) мағынасы: А. аспан В. жер С. тау Д. өзен Е. тас 29. Бүгін, әкет, сөйтіп сөздерінің тарихи төркінін алғаш рет ашқан ғалым:\ А. Қашқари В. Малов С. Мелиоранский Д. Баскаков Е. Севортян 30. Айғыр, қошқар сөздерінің мағынасын анықтаған ғалым: А. Қ. Жұбанов В. С. Аманжолов С. М. Балақаев Д. І. Кеңесбаев Е. Ә. Болғанбаев 31. Ғылыми этимологияның принциптері А. бір В. екі С. үш Д. төрт Е. бес 32. Тоқты-торым дегендегі торым сөзінің көне түркі тіліндегі мағынасы А. түйенің ботасы В. жылқының құлыны С. сиырдың бұзауы Д. қойдың қозысы Е. ешкінің лағы 33. Бала-шаға дегендегі «шаға» сөзінің түркімен тіліндегі мағынасы:\ А. ұл В. қыз С. сәби Д. шеше Е. ата 34. Қыз- қырқын дегендегі «қырқын» сөзінің чуваш тіліндегі мағынасы: А. қыз В. ұл С. әйел Д. жігіт Е. ана 35. Көне түркі тіліндегі йыл сөзі тілінде жыл екендігін анықтау принципі. А. семантикалық В. фонетикалық С. генеологиялық Д. этимологиялық Е. морфологиялық
А. бас В. төбе С. желке Д. аяқ Е. тіл 37. Сағы сыну дегендегі сағы сөзінің «Күш, қуат» мағынасын білдіретінін анықтайтын принцип: А. семантикалық В. фонетикалық С. морфологиялық Д. этимологиялық Е. генеологиялық
А. оқ, черіг, сүңүш В. бұң, қут, күч, ар С. қаған, будун, йурт Д. көк, қара, ақ Е. аң, киік, қаз 39. Көне түркі тіліндегі сын-сапаны білдіретін сөздер. А. төрт, йегіре, йуз В. кет, йат, қач С. арық, қары, семіз, кішіг Д. біз, ол, сен, бен Е. йана, қыш, йаз 40. Көне түркі тіліндегі атақ- дәрежені, шенді білдіретін сөздер. А. шад, апыт, тарқан, қаған В. баңа, маңа, анта, сен С. ел, екі, бер алты Д. йазуақ, табғаш, бад Е. бітіг, біліг, баз, сү 41. Семей сөзінің көне түркі тіліндегі төркіні. А. жеті сарай В. құлшылық ететін табиғатхана С. тас қала Д. қорым Е. мешіт
А. сұйық В. су С. өте, мүлде Д. қараша Е. тастай
А. әшкейленген күмбез В. иілген садақ С. еңкейген қария Д. түрлі-түсті жолақ Е. ашық күн
А. қыстау В. төбе С. ағаштың қуысы Д. екі өзеннің құйылысы Е. жарқабақ
А. мұң В. уайым, қайғы С. қамқорлық Д. мейірім Е. қуаныш
А. түсті В. батпақ С. кең, байтақ Д. дала Е. көл
А. Алатау В. Көгмен С. Іле Д. Шық Е. Ала 48. Сырдарияның ертедегі аты: А. Яксарт В.Жайхун С. Ешіл Д. Балқаш Е. Нұра 49. Сырдария дегендегі «сыр» сөзінің мағынасы: А. сары В. тамыз С. мол, өте көп Д. мөлдір Е. терең 50. Зілдей сөзінің бастапқы мағынасы: А. үлкен В. ұлы С. ауыр Д. мамонт, піл Е. қабан 51. Ә фонемасының түркі тілдерінде қалыптасуына әсер еткен тіл А. көне түркі тілі В. орыс тілі С. моңғол тілі Д. иран тілі Е. араб- парсы тілі
А. ж В. и С. с Д. й Е. з 53. Қазақ тіліндегі у-ға айналған көне түркі тіліндегі сөз ортасындағы дыбыс А. н В. қ С. ғ Д. й Е. у 54. Көне, жаңа түркі тілдерінде сөз басында айтылмайтын дыбыс. А. қ В. т С. ң Д. и Е. с 55. Ң дыбысына сәйкес келетін көне түркілік дыбыс тіркесі А. уз В. нғ С. гу Д. ук Е. ур 56. Сөз соңындағы ғ-ның қ-ға айналғанын білдіретін сөздер А. ..........., суғ В. йымчақ, қырқ С. йазық, йақ Д. бітіг, түрк Е. байрағ, йоғ
А. қ В. п С.ң Д. н Е. с 58. Түбірінде н, й сәйкестігі байқалатын сөздер А. қайда, қандай, қанша В. йаңа, йашыл С. йана, йоған Д. алтун, сабан Е. сен, нең 59. Көне түркі тілінде сөз басында да, ортасында да, аяғында да жұмсалған дыбыстар А. з,д,ж,ш В. т, қ, к,ч,м С. ғ,г,н,п Д. ң,н,й,б Е. л,р,с
60. Орхон- Енисей жазбаларында б дыбысы сөз басында сәйкесетін дыбыс А. т В. д С. м Д. ч Е.л 61. Созылыңқы дауыстылар кездесетін түркі тілдері А. қазақ, ноғай В. қарақалпақ, қазақ С. татар, түрік Д. азербайжан, өзбек Е. қырғыз, якут 62. Дифтонг дыбыстар: А. а,ә В. о,ө С. у, и Д. ұ,ү Е. ы,і 63. Қазақ тіліндегі өш, өкініш сөздеріндегі ш сәйкес келетін көне түркілік дыбыс. А. с В. ш С. т Д. ч Е. к 64. Көне түркі тілінде буын түрі А. бір, В. екі С. үш Д. төрт Е. бес 65. Қазіргі қазақ тіліндегі күміс, түсір сөздеріндегі с дыбысына сәйкес көне түркілік дыбыс А. с В. ш С. ғ Д. ч Е. л 66. Қазіргі қазақ тіліндегі түйіншек, үйір сөздеріндегі й дыбысына сәйкес көне түркілік дыбыс. А. г В. у С. с Д. ш Е. ч 67. Қазіргі қазақ тіліндегі іс, бір, істе сөздерінің құрамындағы і-ге сәйкес көне түркілік дыбыс. А. и В. е С. і Д. ү Е. ө 68. Қазақ тіліндегі кірме дыбыстар: А. п,б,м В. с, ш, ч С. ц, ф, х Д. н, ң, т 69. Ә фонемасы қолданыла бастаған ғасыр: А. V ғасыр В. VIII ғасыр С. IX ғасыр Д. XII ғасыр Е. XVғ. соңғы ширегі 70. Әр сөздің арғы түрі А. әр В. ар С. қар Д. һар Е. һәр 71. Елу сөзінің көне түркі тілінде дыбысталуы А. елу В. елі С. еллі Д. елліг Е. еліу 72. Су сөзі көне түркі тілінде дыбысталуы А. су В. саб С. пыу Д. суу Е. суғ 73. Ұлы сөзінің ескі түркі тіліндегі дыбысталуы: А. ұлық В. ұлы С. улу Д. улуғ Е. ұл 74. Ұ дыбысына сәйкес келетін көне түркілік дыбыс. А. ы В. ұ С. у Д. о Е.й 75. Ұл сөзінің ескі түркі тілінде дыбысталуы А. ул В. ұл С. оғлан Д. оғул Е. ыл 76. І дыбысы жалғасқан көне түркілік дыбыс А. е В. і С. и Д. ій Е. а 77. Қатты сын есімінің көне түркі тілінде дыбысталуы А. қатағы В. қатты С. қаты
Д. қатығды Е. қатды
А. XVIII- XIX ғ В. орта ғасыр дәуірі С. жаңа дәуір Д. ежелгі дәуір Е. ХХ ғасырдың басы
А. қыпшақ тілдер тобы В. қарлұқ тілдер тобы С. оғұз тілдер тобы Д. қырғыз- қыпшақ тілдер тобы Е. алтай тілдер тобы. 80. Ғ, Г дыбыстарының көне түркі тілінде қолданылатын орны А. сөздің басында В. сөздің ортасында С. сөздің аяғында Д. мүлдем болмаған Е. сөздің ортасы мен аяғы 81. Сөз соңындағы й-ге айналған көне түркілік дыбыс А. у
В. и С. г
Д. һ Е. к
А. ауысып қолданған В. иә
С. жоқ Д. ішінара Е. мүлдем болмаған
А. з В. т С. ш Д. й Е. дж 84. Ескі түркілік ч дыбысы жалғасатын дыбыс. А. ч В. ж С. ш Д. щ Е.с 85. Дифтонг у және и дыбыстары о баста мынадай дыбыстардың қосындыс А. уғ, ығ В. ут, ат С. ус, ыс Д. ул, ыл Е. ун, ын 86. Түркі тілдерінің дифтонгілер мен созылыңқы дауыстыларға жіктелетін дәуірі А. хун дәуірінде В. алтай дәуірінде С. көне түркі дәуірінде Д. орта түркі дәуірінде Е. жаңа дәуірде
А. сөз басында қ, к қолданылмаған В. сөз басында ғ,г қолданылмаған С. сөз соңында ғ, г жиі жұмсалған Д. ғ, г дыбыстары түркі негіз тілінде қолданылмаған Е. қ,к дыбыстары шеттен кірген 88. Көне түркі тіліндегі тарихи тұрақсыз дыбыстар: А. т, п
В. л, р С. б, м
Д. з, д Е. п, б
А. л, р, ғ В. қ, к
С. т, д Д. с, з
Е. п, б 90. Қазақ тіліндегі қоңыр сөзінің монғол тілінде дыбысталуы А. қоңыр
В. қоғыр С. қонур
Д. қонғур Е. қолғур 91. Көне түркі тіліндегі аб, еб сөздерінің қазақ тілінде дыбысталуы А. ат, ет В. ау, үй С. ас, ес Д. ар, ер Е. ақ, ек 92. Қазіргі қазақ тіліндегі шаш, шеш сөздері көне түркі тіліндегі дыбысталуы А. шаш, шеш В. шач, шеч С. саш, сеш Д. таш, теш Е. чач, чеч 93. Көне дәуірде дауыссыздардың ішінде протеза есебінде қолданылған дыбыс А. й
В. п С. қ
Д. с Е. ш
А. эпентеза В. элизия С. метатеза Д. протеза Е. дивергенция
А. саңа, баңа В. келмез, барзун С. алты, келті, адырылты Д. өтүн, үчүн Е. оғлыңа, емгек 96. Көне түркі тіліндегі ерін үндестігімен келетін сөздер А. көңүл, буңсуз, күнтүз В. күчліг, тәңірі, йерте С. екінті, беглер, бедізгі Д. қағаны, субсыз, болты Е. білсер, тонсыз, айғуысы 97. Түбіріндегі ғ, г дыбыстарының элизияға ұшырауынан қалыптасқан сөздер. А. кел, кет В. аң, ат С. су, құ Д. ол, ал Е. үш, төрт 98. Қазақ тілінде дыбыстардың элизиясына ұшыраған көне түркілік сөздер А. йаш, йол В. тоқуз, йеті С. чол, біл Д. бен, сен Е. кішіг, оғыл 99. Құрамындағы ғ дыбысы у дыбысына айналған сөздер: А. ағыр, бағыр, тағ В. оғуз, оғул С. анығ, улуғ Д. арығ, қаған Е. байрағ, адғыр 100. Айтылуда келгенге, қырынға сөздерінің құрамында н-нің ң-ге ауысу себебі А. көне түркі тілінде н дыбысы қолданылмаған В. диссимиляция заңына байланысты С. сингорманизм заңына байланысты Д. сөз ортасындағы н дыбысының нг, нғ дыбыс тіркесіне қатысы бар Е. ассимиляция заңына байланысты 101. Қазақ тіліндегі ырза, ораза, үстеу сөздері қалыптасқан заңдылық А. эпентеза В. элизия С. протеза Д. дивергенция Е. конвергенция 102. Қазақ тілінде жыла болып қалыптасқан протеза й-мен айтылған сөз А. Йығла
В. Йылығ С. Йіг
Д. Йыл Е. Йағ
А. протеза В. метатеза С. элизия Д. эпентеза Е. диссимляция
А. эпентеза В. метатеза С. элизия Д. протеза Е. редукция 105. Диссимляцияның не екені А. дауыссыздардың ықпалдасып жұмсалуы В. дауыссыздардың ықпалдаспай жұмсалуы С. дауыстылардың үндесуі Д. буын үндестігі Е. дыбыстардың алмасуы 106.Сингорманизм қалыптасқан жолдар. А. Сөздердің бір буынды болып келуі В. соңғы буынға екпін түспеуі С. сөз құрамының күрделеніп, жалғамалық жүйенің қалыптасуы Д. диссимляциялық тіркестердің ассимляциялануы
А. тачы, атын В. ғма, мақ С. дуқ, ғлы Д. ар, ер Е. мыш, ған 108. Ескі дәуірден бізге жеткен көсемшелер: А. –п, -а, -е, -ғалы, -й В. –ғач,-геч, - ғанча, -генче С. –у, -ү, -ы Д. –мадын, -мазын Е. –йын, -йин, -пан 109. Лексикалық мағынасы арқылы көптік мән беріп тұрған сөз А. тоқуз, оғуз В. йылқы, барым С. куртлар- қоңызлар Д. йгерімі йаш
А. зат есім тудыратын жұрнақ В. сын есім тудыратын жұрнақ С. етістік жасайтын жұрнақ Д. үстеу жасайтын жұрнақ Е. шылау
А. атау В. ілік
С. табыс Д. барыс
Е. шығыс 112. Көне түркі тілінде -та, -да септік жалғауы екені А. ілік септік В. табыс септік С. жатыс септік Д. шығыс септік Е. көмектес септік 113. Көне дәуірлердегі септеу жүйесінің саны А. бір
В. екі С. үш
Д. төрт Е. бес
А. –ны, - ні, -н В. –ғы, -г С. –ығ, -іг Д. –ы, -и Е. –ың, -ің
А. үгіз, тағ, кіші В. қаңымыз, бегіміз С. ташқа, огузғару Д. қағанта, йолта Е. бізні, буны 116. Жатыс септігіндегі сөздер А. Ісіг, сүг В. бені, сіні С. елте, тағда Д. будныма, ебіме Е. інілер, келіндері 117. Қатыстық сын есімдер А. беглі, атлығ, йолсыз В. арық, семіз, йаш С. көк, қызыл, қараша Д. уруш, сүңүш, өтүнч Е. улуғ, йінчке, игі 118. Салыстырмалы шырайдағы сын есімдер А. йашыл, йоған, ақ В. ақсырақ, артурақ С. бедүк, дүм, ең Д. ап-ақ, эп-эггү нең Е. сарығ, білге 119. Есептілік сан есімдер А. екінті, үчүнч В. үчегү, ілкі С. отуз, секіз, төрт Д. елігче, йүзче Е. аз, қоп, онынч 120. Сұрау есімдіктері А. бары, барча, маңа В. нең, бунча, өз С. кімке, не, қаны Д. бу, ол, аны Е. бен, сен, сіз 121. Болымсыз етістіктер А. бар, бер, бол В. йаса, тыңла, есід С. тіле, йаша, ата Д. удымадым, қорқмады Е. қышла, йайладым 122. Үстеу сөздер А. келті, көрүр В. білмез, қорқыр С. ілгерү, субча, отча Д. учун, да, му Е. былғанч, адаш 123. Қазіргі тіліміздегі қартаю етістігінің «Құдатқу білікте» қолданылған түрі А. қа
В. қар С. қары
Д. қарта Е. қартай 124. Қазақ тіліндегі жорыт етістігінің көне түркідегі түбірі А. жор
В. йор С. жоры
Д. жорыт Е. жүр
А. атын В. ған
С. жоқ Д. ар
Е. ды 126. Көне түркілік –сыз аффиксінің қазіргі көрінісі. А. –сыз
В. – сы С. –ар
Д. –ыл Е. –са
А. ет В. ер
С. е Д. еді
Е. екен 128. Көне түркілік мыш А. ма
В. ып С. ған
Д. са Е. ғалы
А. ар В. са
С. сы Д. ыс
Е. ақ 130. Көне түркі тілінде бірлен шылауы қай септіктің қосымшасына негіз болған? А. ілік
В. жатыс С. барыс
Д. шығыс Е. көмектес 131. Көне түркі тіліндегі –ын//-сын қосымшасы қай жалғаудың бастапқы түрі екен? А. –лар, - лер В. –ды, -ді С. –ың, -ің Д. –сы, -сі Е. –ны, ні 132. Көне түркі тіліндегі –ғу// -гу,-ығ//-іг қосымшаларынан қазақ тілінде қай қосымша қалыптасқан? А. –ғы
В. –ық С. –у
Д. –ік Е. –ы
А. тәуелділік мән В. көптік мән С. жақтық мән Д. бағыттық мән Е. жіктік мән
А. сөз тудырған В. атаулық мән берген С. көптік мағына тудырған Д. сыпайылық мән берген Е. жақтық мән берген 135. Тәуелділік жалғауының ум, үм формасын нешінші жақты білдіргені А. ІІ жақ жекеше В. ІІ жақ көпше С. І жақ жекеше Е. І жақ көпше 136. Тәуелділік жалғауының аң, әң формасы нешінші жақта қолданылған А. І жақ жекеше В. ІІІ жақ көпше С. ІІ жақ жекеше Д. ІІІ жақ жекеше Е. І жақ жекеше 137. Тәуелділік жалғауының и, си формасы көне мұралар тілінде нешінші жақта жұмсалған? А. І жақ жекеше В. ІІ жақ жекеше С. ІІІ жақ жекеше Д. ІІ жақ көпше Е. І жақ көпше 138. Тәуелділік жалғауының муз, мүз формасы көне мұралар тілінде қай жақтың формалары болған? А. І жақ көпше В. ІІ жақ жекеше С. ІІІ жақ көпше Д. І жақ жекеше Е. ІІ жақ жекеше 139. Тәуелділік жалғауының унуз-үңүз формалары қай жақта қолданылған А. І жақ көпше В. ІІ жақ жекеше С. ІІІ жақ көпше Д. ІІІ жақ көпше Е. І жақ жекеше 140. Көне мұралар тілінде жіктік жалғау қызметін не атқарған? А. жіктік жалғаулар В. жіктеу есімдіктері С. түбір сөздер Д. жұрнақтар Е. шылау сөздер 141. у-уш ескерткіштер тілінде септік жалғаулары қалай қолданылған? А. шылаудың жетегінде В. алмасып қолданылған С. өз орнында жұмсалған Д. септік жалғауынсыз жұмсалған Е. жеке сөздер арқылы 142. Ілік септігінің есім сөзге –ның, есімдіктерге –ың болып жалғануы қай ескерткіш тілінде екені А. Орхон- Енисей В. Бабурнама С. Қашқари сөздігі Д. кейінгі жыраулар тілінде Е. ауыз әдебиетінде 143. Көне түркі ескерткіштері тілінде кездескен –ғ, -г формасы қай сепптіктің жалғауы болғаны? А. барыс
В. ілік С. табыс
Д. жатыс Е. шығыс 144. Көне түркі тілдерінде кездескен –ғару, - геру, -қару, -керу қай септіктің формасы екен? А. шығыс
В. көмектес С. табыс
Д. жатыс Е. барыс
А. зат есім жасайтын В. сын есім жасайтын С. жалғау Д. етістік жасайтын Е. үстеу жасайтын
А. қа
В. қат С. қата
Д. қатай Е. қатты
А. –р, -ар, - ер В. –а. –е, -й С. –п, -пан, - пен Д. –ғалы, -гелі Е. –у,-ү, -йу
А. –мын
В. –дуқ С. –ған
Д. –ғма Е. –ар
А. –ты, -ті В. –ғалы, -гелі С. –ған, -мыш Д. –ғма, -дуқ Е. –ар, -ер, -р, -ур
А. отыр
В. отур С. олтур
Д. тур Е. ыр
А. ғ В. с
С. т Д. б
Е. й 152. Тек орта ғасыр жазбаларында ғана қолданылған көсемше А. –а, -е, -й В. –мадын, -мазын, -майын С. –у, -ү, -ы Д. –п, -пан, -пен Е. –ғалы, -гелі 153. Көне түркі тілінен жеткен –айын, -ейін, -йын қандай тұлға екені А. қалау райдың І жағы В. Қалау райдың ІІІ жағы С. Бұйрық райдың ІІ жағы Д. тәуелдік жалғау Е. Жіктік жалғау 154. Қазақ тіліндегі –ды жіктік жалғауы көне қандай тұлғаның қысқарған түрі екені А. дуқ есімшесінің В. турур көмекші етістігінің С. жіктеу есімдігінің Д. шылаудың Е. дербес мағыналы сөздің 155. Жіктік жалғауының бірінші –м неден қалыптасқаны А. мен жіктеу есімдігінен В. сен жіктеу есімдігінен С. ол жіктеу есімдігінен Д. біз жіктеу есімдігінен Е. көсемшеден 156. Жіктік жалғауының екінші жағы –ң қалай қалыптасқаны А. сын тұлғалы дербес сөзден В. сен жіктеу есімдігінен С. мен жіктеу есімдігінен Д. ол жіктеу есімдігінен Е. есімшеден 157. Тілдің даму тарихында біршама кеш қалыптасқан сөз табы қайсысы екені А. зат есім В. сын есім С. сан есім Д. үстеу Е. есімдік 158. Табғач қағанқа көрміш дегендегі қандай септік жалғауы бар екені А. ілік септік В. барыс септік С. табыс септік Д. шығыс септік Е көмектес септік 159. Ілік септігінің жалғаулары А. –ың, -ің, -уң, -үң, -ның, -нің В. –ғ, -г, -ығ, -іг, -ұғ, -үг С. –қа, -ға, -ге, -йа, -ра, -ру Д. –да, -де, -та, -те Е. –тан, -тен, -дан, -ден,-тын 160. Көне түркіден бізге жеткен барыс септігінің жалғаулары А. –ғару, -геру, -қару В. – ра, -ру, -ғар С. –қа, -ке, -ға, -ге Д. –йа, -йе, -ңару Е. –тын, -тін, -тан, -тен 161. Теңізіні қайғықын бүкмес дегендегі септік жалғаулары А. атау, ілік В. табыс, көмектес С. атау, табыс Д. барыс, жатыс Е. барыс, шығыс 162. Туынды зат есімдер А. тарғылық, бедізші В. кү, топ. Күч С. йағы, оқ, сү Д. қул, бін, кеч Е. түс, бін, кеч 163. Тәуелдік жалғаулы сөздер А. қапығқа, йоқару В.тағча, ташқа С. йортыдым, тыңла Д. сабым, елдчісі, йашың Е. қыбчақ, сач, йеті, йүз 164. Күрделі сан есімдер А. бес, алты, бр В. екі, үч, бың, төрт, түмен С. қырқ, еліг Д. елігче, иетміс Е. секізінч, бісінч 165. Септелген есімдіктер А. біз, өз В. баңа, буны С. кім, не Д. үкүш, аз Е. беңгү, ел 166. Ортақ етісте тұрған сөз А. отүн
В. атлан С. қағансырат Д. адырыл Е. қашыш
А. Орхон- Енисей В. Құдатқу білік С. Дивани луғат-ит түрк Д. Мұхаббат наме Е. Халық ауыз әдебиеті
А. тачы
В. ғма С. ған
Д. дуқ Е. мыш
А. дуқ В. ған
С. ғма Д. мыш
Е. ар 170. Көсемшенің өткен шақ мәнін білдіретін көне түркілік көсемше А. –а, -е, -й В. –п, -пан С. –ғалы, -гелі Д. –у, ү, -ы Е. –мадын, -майын 171. Грамматикалық тұлғалардың конвергендік өзгерісі А. Әр түрлі дыбысталған тұлғалардың айтылу тұрғысынан бір сипатқа енуі В. Бірдей дыбысталған тұлғалардың саралануы С. бір буынды сөздердің морфологиялық қарапайымдануы Д. түбір мен қосымшаның жымдасып кетуі Е. байрғы түбірдің өз дербестігін жоғалтуы 172. Қашқаридың айтуынша іс-әрекеттің атауы болатын және істі істеуге ниетті білдіретін қосымша А. –дай,- дағ В. -ғу, -ғы, -қы С. –лығ, -ліг Д. -сын, -ын Е. –ғару, -геру 173.Ескі түркі тіліндегі ырықсыз етіс жұрнағы А. –ын, -ін, -үн В. –ыл, -іл, -л С. –қ,-к
Д. –т, -ут, -үт Е. –ш, -с 174. Шақ зат есімнен шыққан –ша аффиксі тіл тарихында қосымша екені А. зат есім тудырған жұрнақ В. сын есім тудырған жұрнақ С. үстеу тудырған жұрнақ Д. шылау Е. етістік тудырған жұрнақ 175.Тәуелдік жалғауларын жіктеу есімдіктерінің ілік жалғауы тұлғасы негізінде пайда болды деген пікірді айтқан ғалым А. Радлов В. Дмитриев С. Котвич Д. Баскаков Е. Кононов 176. Көгмен аша қырғыз йіріңе тегі сүледіміз сөйлемінде (жер) қай септікте тұрғаны А. атау
В. ілік С. барыс
Д. жатыс Е. шығыс
А. тун удықым кемеді, кунтуз олурсы қым келмеді В. ілім емті қаны? С. чорың оғлы Иеген Чор келті Д. інім Құлтегін бірле сөзлешдіміз Е. ебін, барқын бұздым
А. бастауыш В. баяндауыш С. анықтақтауыш Д. толықтауыш Е. пысықтауыш 179. Қабыса байланысқан сөз тіркесі А. он оқ беглері В. анта өлті\ С. Будуны келті Д. сүсін санчдым Е. бенің будуным 180. Оғузтандан көрүг келті дегендегі көрүг-қай сөйлем мүшесі екені А. бастауыш В. анықтауыш С. толықтауыш Д. баяндауыш Е. пысықтауыш 181. Хабарлы сөйлемді анықта: А. не буңы бар В. қаған му С. көре білің Д. қатығды тыңла Е. өзүм табғач елінте қылынтым 182. Сабақтас құрмалас сөйлемді ажырат А. табғач, озұғ, қытын бу үргечү қабысыр В. түпүтке кічіг тегмедім С. қағаны алп ерті, айғучысы білге ерті Д. үч қарлұқ иблақ сақынып, тезе барты Е. біз сүңісдіміз, санчдымыз 183. Меңгеріле бастаған сөз тіркесі А. күн йеме В. ебін бұздым С. Чік будун Д. атачым өлті Е. Чорың оғлы 184. Қабыса байланысқан сөз тіркесі А. Орын күмүш В. Су келті С. Қағанқа өрміш Д. Түпітке тегмедім Е. Қағаныма өтүндім 185. Салалас құрмалас сөйлем. А. Көзін көрмедүк, қулқақын естімедүк В. Інім Күлтегін бірле қазғантым С. Өтүкен йыш олурсар, беңгү іл туту олтуртачысен Д. Алпын ерденім үчүн бунча тутды Е. Білік бертүн үчін 186. Бунча бедізчік келүрті дегендегі бунча қандай сөйлем мүшесі? А. бастауыш В. баяндауыш С. анықтауыш Д. толықтауыш Е. пысықтауыш 187. Иағычысы бен ертім дегендегі бен ертім қандай сөйлем мүшесі екені А. бастауыш В. баяндауыш С. анықтауыш Д. толықтауыш Е. пысықтауыш 188. Сүңігін ачдымыз деген сөз тіркесі қандай тәсілмен байланысқаны А. қатар тұру арқылы В. интонация арқылы С. алшақ тұру арқылы Д. септік жалғау арқылы Е. шылау арқылы 189. Ілте буң йоқ дегендегі ілте қандай сөйлем мүшесі екені А. анықтауыш В. толықтауыш С. баяндауыш Д. пысықтауыш Е. бастауыш 190. Ер табар қапты дегендегі ер қандай сөйлем мүшесі екені А. анықтауыш В. толықтауыш С. бастауыш Д. баяндауыш Е. пысықтауыш 191. Сөз тіркесі А. алты отуз В. артуқ ерті С. ілкі күн Д. екі бің Е. секіз екі 192. Түргеш қағанта көрүг (хабаршы) келті деген сөз тіркестерінің түрі А. матасу, қабысу, меңгеру В. қабысу, меңгеру, қиысу С. меңгеру, меңгеру, қиысу Д. Жанасу, матасу, меңгеру Е. қиысу, матасу, меңгеру 193. Бенің будуным анта ерүр деген сөйлемде сөздер қандай тәсілмен байланысқан? А. орын тәртібі арқылы В. шылау арқылы С.интонация арқылы Д. жалғаулар арқылы Е. қатар тұру арқылы 194. Бен ебгерү түсейін дегендегі ебгерү( еб-үй) қандай сөйлем мүшесі екені А. бастауыш В. баяндауыш С. анықтауыш Д. толықтауыш Е. пысықтауыш 195. Бу сабымын едгүтү есід деген сөйлемде сабымын(саб-сөз) қандай сөйлем мүшесі екені А. бастауыш В. анықтауыш С. толықтауыш Д. пысықтауыш Е. баяндауыш 196. Сұраулы сөйлем А. Көңлүңче удыз В. Екінті күн келті С. Арығ обуты иіг Д. Бен саңа не айтайын Е. аны біл 197. Тарихи синтаксистің нысанын айқында А. тіл дыбыстарының өзгеруі В. лексикалық даму жолдары С. сөз таптарының қалыптасуы Д. қосымшалардың жіктелуі Е. сөз тіркестері мен сөйлем мүшелерінің, сөйлем түрлерінің нормаға түсуі 198. Изафеттік байланыстағы есімді сөз тіркесін тап А. кеңәш қылып ерді В. ел ұлұғлары С. йығын қылдылар Д. алып қалдылар Е. орниға олтұрды 199. Сын есімді сөз тіркесін тап А. биік бойлығ В. су іштіләр С. тоңыз иылы Д. ұғлы ерді Е. тоқұзшы ұғлын 200. Сан есімді сөз тіркесін тап А. ол йерде В. бұ ішні С. бір ұлан Д. ел болұп Е. қызы ерді жүктеу/скачать 195,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|