2
.
Ауырған адам, ҽдетте, ортада аяқ жағын отқа қарата жататын
3
, не
отыратын. Бақсы 2-2,5 қадам мҿлшерінде оған қарама-қарсы отырады.
Астына кілем тҿселеді (жоқ болса: сырмақ, кҿрпе). Сырқаттың ҥстіне мата
жауып қоятын
4
. Мата жабу салты Орта Азия шаманизмінде кең ҿріс алғаны
1
Басқа кейбір халықтарда бақсы ойынын тас қараңғы ҥй ішінде ҿткізетін де салт болған. Қараңыз:
Алексеенко Е.А. Шаманство у кетов // Проблемы истории общественного сознания аборигенов Сибири. Л.,
1981. С. 119; Прокофьева Е.Д. Материалы по шаманству селькупов. – Сонда. С. 67-68.
2
Қараңыз: А.Н. Баксы // Иллюстрированный семейный листок. 1860. № 99-100. С. 388. Ойын кезінде есікті
жауып тастап, ешкімді кіргізбейтін жҽне шығармайтын сахалар ҽдеті туралы мына еңбекпен танысыңыз:
Виташевский Н.А. Из наблюдений над якутскими шаманскими действиями // Сборник Музея антропологии
и этнографии. СПб., 1918. Т.V. Вып. I. С. 165.
3
Щетинин Д. Врачевания у киргиз // Тургайская газета. 1895. № 45; Рыбаков С. Баксы (киргизские
кудесники) // Оренбургский листок. 1897. № 24.
4
Савва Большой кҿрген ауру келіншектің ҥстіне бірінші кҥні жҧп-жҧқа аппақ жібек, шыт жабылса, ҥшінші
кҥні ақ кенеп жабылған. Қараңыз: Большой С. Записки о приключениях в плену у киргиз-кайсаков в 1803 и
175
белгілі
1
.
Бақсы сарыны. «Сарын» терминін ғылыми ҽдебиетте тҧңғыш қолданған
Шоқан Уҽлиханов болатын. Ол бақсының ойыны кезінде қобыздың
сҥйемелімен орындалатын ҿлеңді «сарын» дейтінін 1854-1855 жылдар
шамасында жазған
2
. Алайда, «сарын» сҿзі халықтық терминологияда бақсыға
қатыссыз да қолданыла беретінін ескерген жҿн. Айталық, осы термин ҥйлену
салтына қатысты фольклор қҧрамында да
Достарыңызбен бөлісу: |