4 Тақырып. Капиталдың құны
Дәріс сұрақтары:
Капиталдың құны және капиталдың құрамдас бөлігі, олардың құны;
«Қарыз капиталының» көздерінің бағасы.
1. Капитал табиғат және еңбек ресурстарымен қатар өндіріс факторларының бірі болып саналады. Капитал – пайда табу мақсатымен өндіріске авансталынған құн.
«Капитал» тежегіш экономикалық әдебиеттерде әртүрлі ұғымды білдіреді. Бір жағынан капитал – акционерлік капиталдың сомасын, эмиссиялық табысты таратылмаған пайданы көрсетеді. Капиталдың мөлшері – фирмалардың активтерінің құнынанан – олардың кредиторлық қарызын алып тастағандағы айырмасы арқылы есептеледі.
Капиталды барлық ұзақ мерзімді қаражат көздері деп түсіндіреді. «Капитал» терминін көп жағдайларда кәсіпорын активтерін сипаттауға қолданылады. Сонымен қатар капиталды материалдың және материалдық түрдегі активтерді қалыптастыруға инвестицияланатын барлық ақша қаражаттарының құнын анықтайды.
Батыстағы елдердің әдебиеттерінде капиталды – активтерді және операцияларды, оған қоса қысқа және ұзақ мерзімді қарыздар, (пассив балансындағы) артықшылықты және жай (қарапайым) акцияларды қаржыландыруға қолданатын барлық қаражат көздері деп түсіндіріледі.
Қаржы құнының тұжырымдамасы қаржы менеджменті теориясының базаларының (негізгілерінің) бірі болып есептелінеді. Капиталдың құны инвестицияланған капиталдың рентабельдігінің деңгейін сипаттайды. Кәсіпорынның рыноктік құнын барынша ұлғайту – қолданатын көздерінің құндарын азайту есебіне байланысты. Капитал құнының көрсеткіштері инвестициялық жобалардың тиімділігін және кәсіпорынның инвестициялық портфельді бағалау процесінде қолданылады.
Қаржылық менеджментте көптеген шешімдерді қабылдау фирмаларды капиталының бағасын талдауға негізделеді.
Кәсіпорынның капиталының бағасына көптеген факторлар әсерін тигізеді, олардың негізгілері:
қаржылық ортаның жалпы жағдайы, оның ішінде қаржы рыноктары;
тауарлар рыногіның конъюнктуралары;
қаржылық рыноктағы қалыптасқан ссудалық пайыздың орташа ставкасы (мөлшерлемесі);
нақтылы кәсіпорынды қаржыландырудың әртүрлі көздеріне қол жететіндігі;
кәсіпорын жұмысының операциялық рентабельдігі;
операциялық левериджінің деңгейі;
меншікті капиталдың шоғырлану деңгейі;
операциялық және инвестициялық көлемнің өзара қатынасы;
жасалатын операциялардың тәуекелдік деңгейі;
кәсіпорын жұмысының салалық ерекшеліктері және т.б.
Кәсіпорындардың капиталының құнын анықтау бірнеше кезеңдер арқылы жасалынады:
фирмалардың капиталын қалыптастыру көздері болып келетін негізгі компаненттерін сәйкестендірілу жүргізіледі.
әрбір көздің жекелеген бағасы есептелінеді.
инвестицияланған капиталдың жалпы сомасындағы жекелеген компаненттердің үлесті салмағы негізінде орташа қалыптасқан капиталдың бағасы анықталады.
4. капиталдың құрамдас бөлігі.
Өз-өзін бақылау сұрақтары:
1.«Артықшылықты операциялардың» көздерінің құны;
2. Көздерінің құнын бағалау әдісиері жәнепайданы қайда тарату;
Ұсынылатын әдебиет: 1,4,16.
Достарыңызбен бөлісу: |