Тақырып. Айналым активтері мен қысқа мерзімді міндеттемелерді басқару

Дәріс сұрақтары:

1. 
   Айналым активтеріне жалпы сипаттама. Өндіріс кезеңінде және қаржылық кезеңдердегі айналым активтерін басқару.
   

Кәсіпорындардың қысқа мерзімді стратегиясының орындалуына – жеткілікті айналым капиталының болуы, оны жоспарлау механизмі, толықтыру, тиімді пайдалануын талдау ерекше орын алады. Егер қысқа мерзімді операциялармен айналыспаса, онда ұзақ мерзімді қаржылық стратегия табыс әкелмейді.

Айналым капитал икемді активтер, ол кәсіпорынның ағымдағы жұмысын үзіліссіз қамтамасыз етеді және белгілі ретпен жаңартылады.

Бухгалтерлік есепте және есеп беруде айналым капиталы «айналым капитал» және «айналым қаражаты» терминімен берілген.

Қаржыгерлердің көзқарасы бойынша кәсіпорынның капиталы, ол өндіріске пайдалануға арналған және пайда әкеледі ( қосымша капитал немесе қосылған құн )

Айналым қоры және қаражаты өндірістің барлық қызметтеріне қатысатындықтан (ақшалай; өндіріс қоры; өндірістік шығындар; тауарлар) айналым капиталы да натуралдық-заттай түрінде көрсетіледі.

Айналым капиталының мынандай сатылары бар(стадия):

• 
  өндірістік саты
  
• 
  айналым саты.
  

• 
  Еңбек заттары ( шикі заттар, негізгі және қосалқы материялдар, жанар және жағар майлар);
  
• 
  Еңбек құралдары ( саймандар, инструменттер және т.б )
  
• 
  Аяқталмаған өндіріс ( еңбек заттары және еңбек құралдары )
  
• 
  Болашақ кезеңдегі шығындар.
  

• 
  дайын өнімдерге авансыланған, кәсіпорынның қаражаттары;
  
• 
  есеп айырысуда жүрген қаражаттар;
  
• 
  кәсіпорынның кассасындағы және есеп айырысу шотындағы қаражаттар.
  

Соныменен, кәсіпорынның бір мезгілде өндірістік айналым капиталына және айналымда жүрген айналым капиталы болуы керек

Кәсіпорынның айналым капиталы нақтылы сатып алу шығындармен (нақтылы өзіндік құнменен) бағаланады.

Белгілі бір мерзімге қорлардың құнын бағалау үшін бірнеше әдістер қолданылады:

• 
  Ағымдағы бағамен бағалау: қорлар өндірілген өнімдер шығыныменен бағаланады және есептен шығарылады, кезеңнің аяғындағы қалдық қорлар нақтылы өзіндік құнменен анықталады – бұл Лифо әдісі.
  
• 
  Нақтылы сатып алу бағасымен бағалау: қорлар - өндірілген өнімдер шығыны арқылы есептеліп шығарылады және бағаланады, ал кезеңнің аяғындағы қалдық қорлар соңғы сатып алумен байланысты нақтылы өзіндік құнмен анықталады – бұл Фифо әдісі.
  

Айналым активтерінің екі жақты экономикалық табиғаты бар. Бір жағынан ол, кәсіпорынның мүлігінің бір бөлігін көрсетсе (өндірістік қор, аяқталмаған есеп айырысу т.б) Басқа жағынан – ол кәсіпорынның үзіліссіз өндіріс қызметін қамтамасыз етуге айналым активін авансыланған капиталдың бір бөлігі.

Өз-өзін бақылау сұрақтары:

1.Қысқа мерзімді міндеттерді қамтамасыз ету.

2. Айналым активтерініңбюджетін жасау.

Ұсынылатын әдебиет: 6,9,12.