1. Вирустарды лабораториялық жағдайда өсіру ерекшеліктері, торша өсінділерін алу және олардың классификациясы Вирустардың нәсілдік қасиеттері, олардың өзгергіштігі. Мутация түрлері. Гендік инженерия
жүктеу/скачать 169,76 Kb. Pdf көрінісі
|
| Генетика
— организмдердің тұқым және өзгеру заңдарын зерттейтін ғылым. Ол биологияның өте қызықты және маңызды бөлігі. Мұнда биохимиктердің, биофизиктердің, вирусологтардың, генетиктердің, цитологтардың т. б. мамандардың тұжырымдары түйіскен. “Ген” деген ұғымды 1909 жылы Иогансен енгізген. Ол көпке дейін ойша, дерексіз (абстракция) ұғым болып келген. Оның негізгі мазмұны кейінірек, эксперименттік генетиканың дамуына байланысты ашыла бастады. Вирустардың гені — нуклеин қышқылының (ДНҚ немесе РНҚ) белгілі бір бөлігіне орналасқан, тұқым қуалауды ұрпақтан-ұрпаққа жеткізетін өлшем бірлігі. Ұсақ вирустарда 3—4 ген ғана, ірілерінде 150-ге дейін ген болады. Гендер арнайы биохимиялық қызмет атқарады. Оларда жазылған кодтардың негізі құрылымдық және құрылымға кірмейтін вирус белоктарынан жасалады. Әрбір генде бір полипептидтің коды жазылған. “Бір ген — бір белок”деген ұғым осыдан шыққан. Оны толықтап айтқанда «бір ген — бір РНҚ — бір белок» болады Зертхана малы мен жұмыртқадан шықпаған тауық балапандарына патогендігі мен вируленттігі. Жылуға төзімділігі. Химиялық заттарға төзімділігі. Клетка өсіндісінде өсуі, оларды өзгертуі. Ингибиторларға қатынасы. Қоректік ортаға басқа заттардың қосылуына байланысты. Антиденелері бар қан сарысуымен байланысуы. Вирустардың геңетикалық белгілері олардың көптеген қасиеттеріне байланысты: Классикалық және молекулалық генетикадан ген инженерлігінің айырмашылығы — оның зерттейтіні клетка да, вируста емес, олардың гендері. Ген инженерлігінің бір әдісі — гендерді басқа бір бөтен жүйеге көшіру. Мұндағы басты мәселе — бұдан (рекомбинация) ДНҚ жасау, яғни бір организмнің Д Н Қ-сын екінші организмнің клеткасына енгізу. ген инженерлігі Ген инженерлік вакциналар алуда бір жаңа жол — жануарлардың ірі вирустарын пайдалану. Олардың геномына басқа вирустардың қорғауыш белоктарының генін енгізеді. Бұл жолмен сары ауруға қарсы гепатит В вирус вакцинасы алынған. Ген инженерлік әдістер вирус ауруларын анықтау үшін де қолданыла бастады. Мысалы, молекуларлық гибридтеу әдісімен әр түрлі ДНҚ зондтарын қолдана отырып, зерттелетін материалда вирус нуклеоидтарының кезегін іздейді, оны вирустың генетикалық картасымен салыстырады. Ген инженерлігінің тағы бір әдісі — ген дактилоскопиясы қарапайым геном. Ол реципент клетка геномының құрамына кіргізген бөтен геномның репликациясы мен экспрессиясын қамтамасыз етеді. Векторлық қызметті плазмидалар, эписомалар, бактериофагтар атқара алады. Вектор бұл да ген инженерлігінің басты құралдарының бірі. 1) Рестриктаза — немесе рестрикциялайтын эндонуклеаза ДНҚ белгілі жерлерден ғана кеседі. ДНҚ-ның фермент танитын жерін сайт деп атайды. Лигазалар ДНҚ бөлшектерін бір-біріне қосып тігетін ферменттер. Одан басқа — нуклеаза, кері транскриптаза, ДНҚ — полимераза — I, нуклеотидилтрансфераза деген ферментгер болады. Ген инженерлік жұмыстар атқаруға осы ферментгердің бәрі де өте қажет. Ферменттер ДНҚ гибридін жасау, оны бойына сақтаған клеткаларды жөндеу және селекциялау схемасы: Ампицилинге төзімділік (А г ); Тетрациклинге төзімділік (Т* е ); Рекомбинантты (будандық) ДНҚ алу ген инженерлік жүмыстың 1 ғана саласы. Келесі саты — осы геңдерге жазылған белоктарды толығынан жасау. 1. Мырзабекова Ш.Б. Ветеринариялық вирусология. Алматы ,2004 2.Сайдулдин Т.С Ветеринариялық індеттану,1-2 кітап.Алматы,1999 3.Булашев А Иммунология, Астана,2002 4.Интернет беттері жүктеу/скачать 169,76 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|