1 зертханалық ЖҰмыс тікелей өлшеулердің ДӘлдігін бағалау керекті құрал-жабдықтар
жүктеу/скачать 221,09 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2 - ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС
| 3-тапсырма. Микрометрмен сымның диаметрін 5−10 рет өлшеп, алдыңғы тапсырмадағыдай оның орташа мәнін және үшін қателіктің ықтималдық мәнін, салыстырмалы қателікті табыңыздар.
Нұсқау. Микрометр − таға және миллиметрлік винттен тұрады. Микрометрлік винт − миллиметрлік шкаласы бар стерженьнен және оны винт тәрізді айналатын барабаннан тұрады (2−сурет). Стерженьнің бойында бөлігінің құны 0,5 мм шкала бар. 2−сурет
Микрометрлік винтті 1 мм жылжыту үшін, барабанды толық екі рет айналдыру керек. Микрометрлік винттің барабанындағы шкала 50 бөлікке бөлінген. Винттің қадамы h = 0,5 мм, ал барабандағы бөлік саны болғандықтан микрометр дәлдігі: Микрометрмен дененің ұзындығын өлшеу үшін, оны мен винттері ұшының арасына орнатады да, винттің басын оның ұшы денемен жанасқанша бұрайды. Өлшейтін ұзындық , мұндағы − сызықтық шкаланың барабанға дейінгі тұтас бөлігінің саны. − сызықтық шкаланың тұсындағы барабанның бөлік саны. Пысықтау сұрақтары: 1. Сенімділік интервалы мен сенімділік ықтималдығының мағынасын түсіндір? 2. Орташа квадраттық қателік пен стандарт қателік айырмашылығы қандай? 3. Салыстырмалы қателік деген не? 4. Сенімділік интервалы және сенімділік ықтималдығы ұғымдарын мектепке қалай пайдалануға болады? №2 - ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС БӨГДЕ ӨЛШЕУЛЕРДІҢ ДӘЛДІГІН БАҒАЛАУ Керекті құрал-жабдықтар: микрометр, штангециркуль, дұрыс формалы дене. Жұмыстың мақсаты: Ұзындық өлшеуіш құралдарын пайдалана білуге дағдыландыру және бөгде өлшеулердің дәлдігін анықтау әдістеріне үйрету. Жұмысқа жіберілер алдында студенттердің білуге тиісті сұрақтары: 1. Шашыраңқы мәндері бойынша бөгде өлшеулердің дәлдігін бағалау әдісінің мазмұны неде? 2. Жинақы мәндері бойынша бөгде өлшеулердің дәлдігін бағалау әдісінің мазмұны неде? 3. Шашыраңқы және жинақы мәндері бойынша дәлдікті бағалу тәртібінің өзгешелігі қандай? Теориядан қысқаша түсінік 1. Практикада, лабораториялық жұмысты орындау көбінесе іздеген шаманы тікелей өлшей аламыз, оған қатысты шамаларды ғана өлшейміз. Мысалы, тік төртбұрыштың ауданын өлшеуде, оның екі қабырғасының пен ұзындықтары өлшенеді де, ауданның формуласы бойынша есептейміз; немесе орташа жылдамдықты өлшеуде жол мен уақытты өлшеп аламыз да, формуласы бойынша жылдамдықты есептейміз және т.с.с. Осындай өлшеулер бөгде өлшеулер деп аталады. Бөгде өлшеулердегі қателік тікелей өлшеулердің қателігіне тәуелді. Бөгде өлшеулердің дәлдігін екі әдіспен: шашыраңқы және жинақы мәндері бойынша бағалауға болады. 2. Өлшеудің қателігін шашыраңқы мәндері бойынша табу әдісі төмендегідей: болсын: шамаларын өлшейді де, олардың мәндерін формулаға қойып −ді табады. Шарттарын өзгертіп, −дерді қайтадан өлшеп, тағы да формулаға қойып, −ні табады және т.с.с. табылған мәндерінен шамасын анықтайды. Әрі қарай жеке мәндерінің ауытқуы табылады: , , ... , . Содан кейін стандарт қателігі және формуласы бойынша -тің ықтималдық қателігі есептеледі. 3. Өлшеулердің қателігін жинақы мәндері бойынша табу әдісі төмендегідей: шамасы бірнеше қайталанып өлшенеді де, оның орта мәні есептеледі. Содан соң берілген сенімділік ықтималдығы бойынша ықтималдық қателігі есептеледі. Шыққан шаманы мына түрде жазамыз: берілген − үшін, . Әрі қарай осылайша −ні бірнеше өлшеп, берілген − үшін, және т.с.с. табылады. Барлық шамалардың орташа мәндері бойынша есептеледі. −тің ықтималдық қателігін табу үшін, әуелі ықтималдық қателіктің формуласын қорытып шығару керек. Ол формула мынадай ережемен қорытылады. (1) Мұнда дербес туындының абсолют шамасы жеке шамалардың ықтималдық қателіктері. Мысалы: формуласы бойынша еркін түсу үдеуін табудағы қателікті есептейік. Ол үшін бірнеше рет өлшенеді де, берілген үшін , анықталады. Содан соң шардың биіктіктен еркін түсудің бірнеше рет қайталап түсу уақытының орташа мәнін және берілген үшін −ны есептейді. Бастапқы формулаға , мәндерін қойып, шамасын табады. -ны табу үшін, әуелі оның формуласын қорытып шығарады. болғандықтан: (2) , , , табылған мәндерін (2) формулаға қойып, берілген үшін -ны есептейді. Егер болса, онда (2) формуланы мына түрге келеді: . жүктеу/скачать 221,09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|