120-сұрақ Тарихқа дейінгі кезеңдегі адамның мәдениеті туралы анықтаңыз
-1521 жж. Қасым ханның билігі тұсындағы Қазақ хандығының әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайы туралы жазыңыз
жүктеу/скачать 153,07 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 58.Қазақ хандығының Хақназар хан тұсындағы жағдайын көрсетіңіз
| 57.1511-1521 жж. Қасым ханның билігі тұсындағы Қазақ хандығының әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайы туралы жазыңыз
Қасым хан1511-1523 ж.ж. хандық құрды.ОныңордасыАқордадаболды. ҚасымхандығыныңқұрамындаШығысноғайкөшпелiлерiжәнеМоғолстанныңБатысбөлiгiндегiкөшпелiлер кiрдi. Сондай-ақҚасымханның билiгiДулат, үйсiн, қаңлы, т.б. тайпаларға да жүрдi. Қасымханқазақхандығыныңтәуелсiздiгiн жәнеоның бiр тұтастығынсақтапқалуүшiн күрестi. БұлмақсатқажетуҚасымханүшiн өтеқиындыққатүстi. Шайбанидтерменкүресуге тура келдi. Шайбанидтер Орта Азияныңотырықшыхалықтары мен қатар, Сырдариябойындағыкөшпелдiтайпаларға да өзүстемдiгiн жүргiзудiкөздедi. ХVIғасырдың бас кезiндеҚасымханменШайбанидтерарасындақақттығыстарболып, 1509 ж. олүлкенсоғыстарғаайналды. ҚасымханШайбанидтердiң әскерiн ойсыратажеңедi. 1513 жылдыңсоңындаИрандықтарменболғансоғыстаШайбани хан өледi. Ирандықтаржәне Темiр әскерлерiмен екiжақтысоғысолардықаттыәбiржiтiп титықтатады.Оңтүстік Қазақстанда билігін нығайту үшін күресті. 1512 жылы Убайдолладан Бабыр жеңіліп, Кабулға қашады. Қашып кеткен Бабырдың Сайрамдағы әкімі Қаттабек шайбанилықтардан қысым көріп, Қасым ханды қалаға кіруге шақырады. Қаттабек Қасым ханды Ташкентке қарсы аттануға көндіреді. Бұл ұсыныс қабыл алынады. Онда шайбани ұрпағы Сүйініш Қожа басқарып отырды. Олар Ташкент маңын тонап, қолға түскеннің барлығын алып қайтады. Бекініске кіре алмайды деп жазады МХДуғлати. Бірақ бұл шабуылдың басқа да нұсқасы бар, онда 1513 жылы Моғолстан ханы Сайд Сұлтанмен одақтас болып, Ташкентке бірігіп жорық жасауға келіседі делінген. Қасым ханның әдет ғұрыпқа байланысты «Қасым ханның қасқа жолын» деген заңдар жинағын шығарды. Заң 3 бөлімнен тұрды. Қасымхан тұсында қазақтардың саны 1 млн-ға жеткен және қазақ хандығының территориясы ұлғайып қалалар саны өсе түскен. 58.Қазақ хандығының Хақназар хан тұсындағы жағдайын көрсетіңіз Қасымхан өлгеннен кейiн сұлтандар арасында хандық билiкке тақ таласы күшейдi. Көршi мемлекеттердiң қазақ хандығына шабуылы жиiлеп кеттi. Соғыстың толассыз жүрiп жатуы елдi күйзелiске ұшыратты. Қазақтардың бұдан әрi шыдамы, төзiмi жетпедi. Сөйтiп, олар өздерiнiң тәуелсiздiгiнiң қауiпсiздiгi үшiн күреске шықты. Бұл күрестi Қасымханның баласы Хақназар (Ақназар) басқарды (1538-1580 ж.ж.). 1560 жылы Моғолстанның ханы қазақтарды өз жерiнен қумақшы болды. Хақназар қарсы тұрып, моғол әскерлерiнiң тас-талқанын шығарды. Қазақ хандығының күш-қуатынан Сiбiр ханы Көшiм де, сырттан көшiрiлген ноғай мырзалары да қауiптенiп, қорқып отырды. Қазақ хандығының айбарлы даңқы Москва патшалығына келiп жеттi.1573 жылы орыс патшасы өз елшiсiн Хақназар ханға жiбердi. Елшiнi Көшiмнiң адамдары қолға түсiрдi. 1574 жылы Иван Строгонов өзiнiң көпестерiне қазақтармен ақысыз сауда жасау граммота сыйлады. Бұл орнатылған сауда байланысы бiртiндеп Москва мен Қазақстан арасында саяси қатынасқа айналды. Хақназар 1570 жылдың аяғында “Патшамен және ұлы князьбен арамызға бейбiтшiлiк орнағанын қалаймын”-дедi. Бұқараның билеушiсi Абдулла қазақ хандығының күш-қуаты артып отырғанын байқады да, оның өзiнiң үкiмет билiгiн нығайту үшiн пайдаланғысы келдi. Сөйтiп, Хақназармен достық қатынас орнатты. 1579 жылы iрi феодал Баба Сұлтан Абдуллаға қарсы бүлiк шығарып, Ташкенттi басып алды. Абдулла Хақназардан көмек сұрады. Хақназар Баба сұлтанға қарсы аттанып, оны талқандап жеңедi. Жеңiлiс тауып, әзер қашып құтылған Баба сұлтан ендi қулық жасау арқылы Абдулла мен Хақназардың арасына от тастап, олардың достық одағын бұзды. Осыдан кейiн 1580 жылы Баба сұлтан Абдуллаға қарсы соғыс ашты. Сонымен қатар Хақназарға да астыртын күштi сенiмдi отрядын жiбередi. Сөйтiп, Баба сұлтан Хақназарға келiсiм жасаймыз деп алдап, Хақназар ордасына кiредi де күтпеген жерден олардың адамдарын қырып салады. Баба сұлтан астыртын адам жiбертiп, Хақназардың екi баласын және өзiн 1580 жылы өлтiредi жүктеу/скачать 153,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|