№141-142 (18502-503) 30 желтоќсан 2016 ж ж±ма

30 желтоќсан 2016 жыл

7

ЖЫЛ АЙРЫЃЫНДА

– Ерлан Болат±лы, сіз ‰шін

єрине, жылдыњ жаќсылыѓы

мол болды. Ењ алдымен, ма-

њызды салаѓа басшы болып та-

ѓайындалдыњыз. Ол – зор жау-

апкершілік. Мешін жылы бізді

несімен ќуантты? Оќырман-

дармен бμлісе отырсањыз.

– Кетіп бара жатќан жыл меніњ

жеке басым ‰шін жемісті болды

десем болады. Єр жылдыњ жања-

лыѓын айтар болсаќ, єрине, ењ

алдымен єр адам μзініњ жеке ба-

сынан бастайды, демек, ол μзініњ

отбасы. Ќуанышыммен бμлісе

отырсам, биыл ±лды болдым.

Одан ќалды ќызметке таѓайын-

далдым. Небєрі 29 жаста облыс-

тыќ басќарманы басќару деген-

мен ‰шін зор жауапкершілік. Шы-

нымды айтайын, к‰тпеген жања-

лыѓым болды десе де болар. Об-

лыс басшылары ‰лкен міндет,

жауапкершілікті иыѓыма ж‰ктеді.

Енді осы сенімді аќтау керек. Ол

‰шін  халыќпен  етене ж±мыс ат-

ќару, тыњ жобалар ±сынып, жаќ-

сы ж±мыс істеу ќажет.

Биылѓы жылы мєдениет сала-

сында ауыз толтырып айтарлыќ-

тай толымды істер тындырылды

деп жыл айрыѓында айтуѓа болар.

Алдымен айтарым, биыл Астана-

да μткен Ќостанай облысыныњ

мєдени к‰ндерінде ‰ш халыќ

аќыны Ќонысбай Єбілов, Єсия

Беркенова жєне Єселхан Ќалы-

бековалардыњ басын ќостыќ. Б±л

наѓыз жылдыњ жањалыѓы деуге

келер. Себебі, кезінде тєу-

елсіздіктіњ бастауында т±рѓан,

жаршысы мен жыршысы болѓан

‰ш халыќ аќыныныњ басын тоѓыс-

тырып, Елорда тμрінде кеш μткі-

зуіміз айтулы шара болды. Єкімі

аќынын іздеп, оѓан облыс басшы-

сы Архимед М±хамбетов μзі ба-

рып, арнайы ќатысып келді.

Екіншіден, биылѓы жыл Ќоста-

най облысыныњ μнер ќайраткер-

лері ‰шін сондай жемісті жыл бол-

ды деуге болады. Себебі, μнер

ќайраткерлері Алматыда, Аста-

нада д‰ркіретіп т±рып μнер кеш-

терін μткізді. Белгілі сазгер

аѓамыз Ќалибек Деріпсалдин Ал-

маты ќаласында Тобыл-Торѓай

єндерініњ кешін μткізді. Осы Ќос-

танай μњірінен шыќќан аќындар-

дыњ, композиторлардыњ єндері

Алатау бμктерінде шырќалып,

ќалыќтады. Ол єндерді тек біздіњ

єншілер ѓана емес, μзге де елге

танымал єншілеріміз орындап,

халыќты бір ќуантып, Тобыл-Тор-

ѓай μњірін бір серпілтіп тастады.

Одан соњ дєулескер к‰йші Айт-

бай М±здаханов аѓамыз Астана-

да кешін μткізді. Б±л кешке

аѓамыздыњ ќызы Анар кμп ‰лесін

ќосты. Ол кісі де біздіњ жер-

лесіміз. Одан он к‰н μте бере На-

зымбек Молдахметов аѓамыз

Алматы жерінде бел-гілі

"Ќ±рманѓазы" оркестрімен кеш

μткізді. Б±л да біз ‰шін маќта-

ныш. Міне, осылардан-аќ

μткелі отырѓан жылдыњ ќоста-

найлыќ μнер ќайраткерлері ‰шін,

біздер ‰шін табысќа, шабыт-ќа

толы жыл болды деуге єбден бо-

лады.

Биылѓы жыл мерейтойлармен,

Тєуелсіздіктіњ 25 жылдыѓымен

ерекше. Осы айтулы жыл ќоста-

найлыќтардыњ есінде "Алтын

адамныњ" келуімен есте ќалды.

Тарихи мањызы жоѓары м±раѓат-

ты ¦лттыќ музейдіњ директоры

Дархан Мыњбай мырзаныњ ќол-

дауымен Тобыл жеріне єкелдік.

Ол да ‰лкен жоба. Айналдырѓан

екі к‰нніњ ішінде 5 мыњнан артыќ

адам арнайы келіп, тамашалаѓан

екен. Б±л да айта ж‰рер жањалыќ

болды.

Ќостанай жерінде кμптен бері

кењ кμлемді айтыс болмай кетіп

еді. Сол аламан айтыс биылѓы

жылы μтті. Б±рындары облыс

кμлемінде айтыстар μтіп ж‰рді.

Десе де, аймаќтыќ айтысты ќайта

жањѓыртып, бас ж‰лде ќаржылай

сыйлыќты бєске тігіп, жас аќын-

дардыњ басын ќостыќ. Оѓан Ќара-

ѓанды, Семей, Орал, Астана, Ар-

ќалыќ, Ќостанай сияќты ќалалар-

дан аќындар ќатысты. Ењ басты-

сы, бес аќынныњ сыњары ќоста-

найлыќ болса, бесеуі сырттан

келді. Демек, сырттан келген ай-

тыскерлерге тμтеп бере алатын

д‰лд‰л аќындар μзімізде де

жетіліп келе жатќанын кμрдік, кує

болдыќ. Єсия, Єлфия, Ќонысбай,

Айбектердіњ  ізін басып, ісін жал-

ѓап келе жатќан жас буын, жања

толќынныњ бар екеніне кμзіміз

жетті. Халыќ та риза болды.

Таѓы бір айта кетерлігі, осы

мєдени шаралардыњ барлыѓы да

облыстыќ телеарнадан кμр-

сетілді. Біз олармен бірлесіп,

жоба жасап, телевизиялыќ н±сќа-

сын єзірледік. Яѓни, ќазір эфир-

ден μзгелерді емес, μзіміздіњ

жергілікті μнер ќайраткерлерініњ

μнерін тамашалайтын дењгейге

жеттік. Концертке келе алмаѓан

халыќ олардыњ μнерін теледидар

арќылы тамашалап, ќауышып

жатыр. Б±л да биылѓы жылы тын-

дырылѓан ‰лкен істіњ бірі болды.

Биылѓы жылдыњ таѓы бір ерек-

шелігі т‰рлі мерекелік шараларѓа

сырттан емес, μзіміздіњ отандыќ

єншілерді шаќыратын болдыќ.

Белгілі опера єншісі Береке Ењке-

баева, Арќалыќтан шыќќан белді

опера єншісі Роза Н‰ркейді ша-

ќырдыќ. Тамыры осы жерден

шыќќан єншілерді алдыртып, ту-

ѓан жермен ќайта ќауыштырып

жатырмыз. Республикаѓа таныл-

ѓан жергілікті μнерпаздарымызды

елге шаќырып т±руды келешекте

‰рдіске айналдырсаќ деген ойы-

мыз бар.

Енді μтіп бара жатќан жылдыњ

басты жањалыѓы ол, єрине, Кейкі

батыр бабамыздыњ бас с‰йегініњ

елге ќайтарылуы. Ќазір бабамыз-

дыњ бет-єлпеті ѓалымдардыњ

ењбектенуініњ арќасында ќалпы-

на келтірілді. Енді келер жылы

к‰зде бабамыздыњ бас с‰йегін

елге єкеліп жерлеу жоспарда т±р.

Ќазір барлыќ дайындыќ ж±мыс-

тары басталып кетті. Біріншіден,

баба рухына жања кесене т±рѓы-

зылѓалы жатыр. Негізі, осыдан

жиырма жыл б±рын, 96 жылдары

Аманкелді ауданыныњ Тасты

ауылыныњ т±сына, жол бойында

сол кісініњ єулетініњ ќорымы бар

екен. Сол зираттыњ т±сына ±рпаќ-

тары ырымдап, бабамызѓа арнап

шаѓын кесене т±рѓызѓан. Сол ке-

сенені есепке ала отырып, ата

аруаѓы разы болсын деп, жања-

дан кесене т±рѓызылуы ќажет деп

‰кіметтік дењгейде шешім ќабыл-

данды. Ќазір кесененіњ нобайы

єзірлену ‰стінде. Кесенені белгілі

архитектор Бек Ибраев жасайтын

болды.

Облыс єкімі ол жерді кμрді,

арнайы барды. Енді μз дењгейін-

де дайындыќ шаралары ж‰ріп

жатыр. Шаралардыњ бєрі Арќа-

лыќ ќаласында μткізілетін бола-

ды. Осы  шараныњ шапаѓаты Ар-

ќалыќ ќаласына да тиіп жатыр

десе де болады. Мысалы, кμптен

бері жμндеуді ќажет етіп т±рѓан

облыстыќ дала μлкесі тарихы

музейіне жμндеу ж±мыстары

ж‰ргізілгелі отыр. Б±л шањыраќ-

тыњ ќоры μте бай. Кезінде

¤збекєлі Жєнібеков аѓамыз му-

зейді μзі жасаќтаѓан еді. Осы

ќалада кеншілер мєдениет са-

райы болѓан кезінде. Уаќыт μте

келе осы мєдени ошаќ т±ралап

ќалѓан болатын. Сол жерге де

жμндеу ж±мыстары ж‰ргізіледі.

¦лт-азаттыќ кμтерілістіњ 100

жылдыѓы шарасында Аманкелді

ауданындаѓы музей мен Арќалыќ

ќаласындаѓы ќазаќ жасμспірім-

дер театры жμндеуден μтті. Жања

жылдан соњ театр ќолдануѓа бе-

ріледі. Енді, келер жылы ЭКСПО

халыќаралыќ кμрмесіне дайын-

дыќ к‰шейе т‰седі. Міне, жыл ай-

рыѓында жылдыњ жылт еткен жа-

њалыќтары мен жетістіктері осын-

дай болды.

Айтолќын

        АЙЌАДАМОВА

Елдіњ рухани дамуы мен кемелденуі жолында

μзініњ зор ‰лесін ќосатын ењ мањызды сала –

мєдениет саласы екені мєлім. Биылѓы жылы

облыс кμлемінде біраз мєдени шаралардыњ μткеніне

кує болдыќ. Жыл айрыѓында жылдыњ

жетістіктерімен, жылт еткен жањалыќтарымен

облыстыќ мєдениет басќармасыныњ  жас  та  болса  бас

бола  білетін  басшысы Ерлан Ќалмаќовты сμзге тартып,

мешін жылына ќорытынды жасаѓан едік.

2016 жыл т±тас Ќазаќ Елімен бірге

ауданымыз ‰шін де ерекше жыл болып

есте  ќалса, б±л жыл – Ќ±ралай Раќым-

бекќызы ‰шін де ±мытылмас тарихи

жыл болды. Себебі Жалдама орта мек-

тебініњ ашылѓанына 2016 жылы 30 жыл

толса, осы 30 жылдыњ 20 жылында ол

аталмыш мектептіњ директоры болып

ќызмет жасап келеді. Осы жылдар

ішінде єсіресе, соњѓы 10 жылдыњ бедері-

нде  Жалдама мектебі - ауданымыздыњ

абыройын асырып, мєртебесін биіктетіп,

мерейін ‰стем етіп келе жатќан алдыњѓы

ќатардаѓы білім ошаѓына  айналды.

Биылѓы  мерекелі 2016  жылы ол бас-

ќарып отырѓан Жалдама  орта мектебі -

¦БТ-дан орташа 119,5 балл жинады.

Білім сапасы  100 пайыз болды. Нєтиже-

сінде, мектеп аудан,

облыс кμшін бастап

1-ші орынды иеленді.

Ал республикада, жо-

ѓарыда айтќанымыз-

дай 2-ші орынды

жењіп алды.

Ашылѓанына 30

жыл жєне басшысы-

ныњ мектеп директо-

ры болѓанына 20 жыл

толѓан оќу орныныњ

±жымы Тєуелсіздігі-

міздіњ 25 жылдыѓы

мен  ±лт-азаттыќ ќоз-

ѓалыстыњ 100 жыл-

дыѓын тойлаѓан был-

тырѓы мерекелі жы-

лы зор жетістікке жетіп, нєтижесінде

оќу орныныњ басшысы Ќ±ралай Раќым-

Ќ±рметті ќызметкер Ќ±ралай

Хамитбек

     М¦САБАЕВ

бекќызы  "Ерен ењбегі ‰шін" медалімен

марапатталып отыр. Мектебініњ жоѓары

кμрсеткішке жетуі – аудан жєне облыс

абыройы. Орта мектептерді осындай

іскер, ќайраткер ќыздар басќарса,

жетістіктіњ зор болатынын Ќ±ралай Ра-

ќымбекќызыныњ ењбек жєне басшылыќ

ќызмет жолынан кμруге болады. Ол жєне

оныњ ±жымы жања 2017 жылды осындай

жетістіктермен ќарсы алып отыр.

Аманкелді ауданы.

СУРЕТТЕ: Жалдама орта мектебініњ

директоры Ќ.Р.Ильясова.

Суретті т‰сірген

Кенжебек СЕРІК¦ЛЫ.

30 желтоќсан 2016 жыл

8

ЖЫЛ АЙРЫЃЫНДА

Ќарлыѓаш

          ОСПАНОВА

Облыстыќ балалар

ауруханасы да μтіп бара

жатќан Мешін жылын

табысты аяќтады. Аќ

желењді абзал жандар биыл

єрт‰рлі жастаѓы жеті

мыњѓа жуыќ

б‰лдіршінніњ

денсаулыѓын

т‰зеген...

облыс ќазынасынан бμлінген ќаржыѓа жєне лизинг арќы-

лы кμптеген медициналыќ жабдыќтар сатып алыпты.

Соныњ арќасында нєрестелердіњ денсаулыѓын к‰ні-т‰ні

баќылап отыратын тμрт бірдей монитор мен екі тыныс

алу аппараттарын алуѓа м‰мкіндік туѓан. Аурухана бас-

шылыѓы келер жылы да ќондырѓыларды жањартып, жања

жабдыќтарѓа ќол жеткізуді жоспарлап отыр. Мєселен, ке-

лер жылы ауруханаѓа кμптен к‰ткен магниттік-резонан-

стыќ томография (МРТ) жеткізілетін болады. М±ндай за-

манауи аппарат облыс бойынша тек облыстыќ аурухана

мен онкологиялыќ диспансерде ѓана бар кμрінеді.

– Б±ѓан ќоса келер жылы таѓы бір аппарат алѓалы отыр-

мыз. Ол – жања туѓан нєрестелерге арналѓан эндовидео

ќондырѓысы. Негізінде м±ндай аппарат μзімізде бар, біраќ

ол тым ескі. Енді заманауи ќондырѓы арќылы біз кμпте-

ген оталарды пышаќсыз жасай алатын жаѓдайѓа да же-

тетін боламыз. Биыл аурухананыњ μз ќаржысына да, яѓни

6 млн тењгеге  ќ±рал-жабдыќтар алдыќ. Жалпы, μтіп бара

жатќан Мешін жылы біздіњ ±жым ‰шін жаман болѓан жоќ,

жылды табысты аяќтадыќ деп айта аламыз. Ењ бастысы,

биыл ел болып егемендігіміздіњ 25 жылдыќ мерейтойын

атап μттік. Осы Тєуелсіздігіміздіњ арќасында медицина

саласында б±рындары арман болѓан д‰ниелерге ќол

жеткізіп жатырмыз, – дейді Ф.Темірханов.

Ќашыќтыќтан аныќтау

диагностикасы

Биылѓы жылдыњ таѓы бір жањалыѓы - Ќытайдыњ ‡рімші

ќаласындаѓы балалар жараќаты бμлімдері мен облыс-

тыќ балалар ауруханасы арасындаѓы тыѓыз байланыс-

тыњ арќасында кμптеген м‰мкіншіліктерге жол ашылды.

Ењ бастысы, к‰рделі аурулардыњ диагностикасын аныќ-

тауѓа жаѓдай туды. Б±ѓан ќажетті медициналыќ ќ±рылѓы-

лардыњ бєрі ‡рімші ќаласы билігініњ есебінен сатып алын-

ѓан. Осыныњ арќасында аурухана дєрігерлері енді ќытай-

лыќ єріптестерімен тєжірибе алмасып, μзара бірігіп шешім

ќабылдайтын болады. Яѓни, олармен ±дайы байланыста

болудыњ арќасында т‰рлі ауытќулар мен к‰рделі деген

медициналыќ кμрсеткіштерді аныќтауѓа да м‰мкіндік

тумаќ. Сондай-аќ, балалар ауруханасы ‡рімшідегі ќала-

лыќ ауруханамен ѓана емес, μз еліміздегі ортопедиялыќ

жєне жараќаттар орталыќтарымен де тыѓыз байланыс

орнатпаќ.

Басты талап –

дєрігердіњ білімі мен біліктілігі

Ауруханада ќазіргі уаќытта екі ж‰здіњ ‰стінде медици-

на ќызметкерлері ењбек етсе, соныњ 47-сі дєрігерлер.

Олардыњ дені жоѓары санатты. Ќандай салада да іс таѓ-

дыры кадрлардыњ сапасына тікелей байланысты. Сон-

дыќтан, дєрігерлердіњ білімі мен біліктілігін, кєсіби ше-

берлігін арттыру, алыс жєне жаќын шетелдерде оќыту,

кєсібилігін жетілдіру мањызды. Дєрігерлердіњ біліктілігін

арттыру мєселесі м±нда да жаќсы жолѓа ќойылѓан. Биыл

бес дєрігер мен 18 орта буын медицина ќызметкерлері

біліктілігін арттырѓан. М±ныњ сыртында екі дєрігер ЌХР-

на барып, білімдерін жетілдіріп келген кμрінеді. Ал,

дєрігерлер жетіспеушілігі мєселесі ќашанда медицина

саласындаѓы μзекті проблемалардыњ бірі болып ќалуда.

Соныњ  ішінде,  балалар дєрігерлерініњ тапшылыѓы бар-

ѓан сайын кμбірек сезілуде. Облыстыќ балалар ауруха-

насына да ‰ш педиатр, бір эндокринолог, екі анестезио-

лог-реаниматолог ќажет.

Сєби денсаулыѓыныњ саќшылары

Иє, дєрігер, соныњ ішінде бала дєрігері болу оњай емес.

Себебі, с±рауы мен жауапкершілігі кμп б±л мамандыќ

иелері ‰шін бала денсаулыѓы бμлек єлем, м‰лде басќа

баѓыт. Осы орайда, жања туѓан нєрестелер бμлімініњ мењ-

герушісі Лариса Даченко, шала туѓан нєрестелер бμлімініњ

мењгерушісі Татьяна Штейгервальд, хирургия бμлімініњ

мењгерушісі Игорь Белобрыжицкий, жараќат жєне орто-

педия бμлімініњ мењгерушісі Дмитрий Герасимов, емха-

на бμлімшесініњ мењгерушісі Райхан Н±рмаѓамбетова, ре-

анимация бμлімшесініњ дєрігерлері Єлібек Аќанов,

Р‰стем Шманов сияќты білікті де тєжірибелі дєрігерлердіњ

ењбегін айтпай кетуге болмас. Айтпаќшы, биылѓы Мешін

жылы аурухананыњ бас дєрігері Фазыл Сєбитбек±лыныњ

μзі ‰шін де жемісті болды десек те болады. Аќ желењді

абзал жанныњ есімі ел Тєуелсіздігініњ 25 жылдыќ мерей-

тойы ќарсањында "Ќазаќстанныњ ‰здік адамдары" атты

энциклопедиясына еніп, "‡здік адамдар" медалімен де

марапатталѓан кμрінеді.

Біз де μтіп бара жатќан Мешін жылын табысты аяќта-

ѓан аурухана ±жымына сєттілік тілейміз. Келе жатќан

Жања жыл єр отбасына ќуаныш, ќ±т-береке єкелсін.

Еліміздіњ болашаѓы – балаларымыз аман болѓай!

(Суреттер аурухана м±раѓатынан алынды)

Бас дєрігер Фазыл Темірхановтыњ айтуынша, биылѓы

жылы атќарылѓан ж±мыстардыњ нєтижесінде ќолжеткіз-

ген кμрсеткіштер мен жетістіктер де аз емес. Мєселен,

600 грамм салмаќта туылѓан нєрестеніњ ќатарѓа ќосы-

луы, алѓаш рет екі бірдей к‰рделі отаныњ жасалуы,

тμртінші ќабаттан ќ±лаѓан сєбидіњ аман ќалуы, ит ќапќан

б‰лдіршінніњ бетіне ота жасау сияќты кμптеген оќиѓалар-

дыњ бєрінде бала μмірініњ арашасы бола білген аќ ха-

латтылардыњ ењбегініњ μлшеусіз екені сμзсіз.

– Жыл сайын біздіњ ауруханамызда мыњдаѓан бала мен

жасμспірім емделеді. Облыстыќ балалар ауруханасы –

б±л кμпсалалы стационар, м±нда хирургия мен педиат-

рияныњ т‰рлі салаларын дамытуѓа баѓытталѓан. Стацио-

нарымызда аналардыњ да балаларымен бірге болуына

жаѓдай жасалѓан. Ќазіргі тањда ауруханада баланы бас-

тан-аяќ тексеретін барлыќ ќ±рал-жабдыќтар бар. Мате-

риалдыќ-техникалыќ базамыз халыќаралыќ стандартќа

сай келеді. Бір ѓана мысал, б±рын 600 грамм т±рмаќ, 1

келіден сєл асатын шала туѓан сєбилерді ќ±тќарып ќалу

м‰мкін еместін. Ал, ќазір медицинаныњ дамыѓан шаѓын-

да шала туѓан балалардыњ 50-60 пайызын аман алып

ќалуѓа м‰мкіндік туды. Биылѓы жылы біз ‰шін жетістік

десек те болады, 600 грамдыќ шаќалаќты аман алып

ќалдыќ. Ќазір ќ±дайѓа ш‰кір, ќатарѓа ќосылып кетті. Осы

жылы μт жолдары мен ±йќы безі сияќты μте к‰рделі ота-

ларды жасауды енгіздік. ¤т жолына тас жиналѓан 3 жєне

6 жасар екі балаѓа жасалѓан ота да сєтті μтті. Ересектер-

де кездесетін б±л аурудыњ балаларда да кездесуі бізді

де тањ ќалдырѓаны рас. Биыл жараќат жєне ортопедия-

лыќ жаѓынан да жаќсы кμрсеткіштерді баѓындырдыќ.

Сонымен ќатар, осы жылы ж‰регінде аќауы бар жетпіс-

тен астам ќостанайлыќ балаѓа Астанада ота жасалды,

бєрі сєтті аяќталды, – дейді Ф.Темірханов.

Ќазіргі тањда ауруханада 180 бала ем ќабылдап жа-

тыр, олардыњ 70 пайызѓа жуыѓы аудан, ауылдардан кел-

ген б‰лдіршіндер. Сондыќтан, шалѓай ауылдардаѓы ба-

лалардыњ да денсаулыќтары ‰немі осы аурухананыњ ба-

ќылауында. Б±л т±рѓыда аурухана дєрігерлері "Саламат-

ты Ќазаќстан" баѓдарламасы бойынша алынѓан жылжы-

малы кешен арќылы жыл сайын мамыр мен ќазан айы

аралыѓында облыстаѓы елді мекендерді аралап, кішкен-

тай б‰лдіршіндердіњ денсаулыѓын ќадаѓалайды. М±ныњ

сыртында дєрігерлер ауыл-аймаќтарѓа да ш±ѓыл шаќыр-

тумен шыѓып т±рады. Аѓымдаѓы жылдыњ 11 айында осын-

дай 152 шаќырту алѓан, оныњ 41-і ±шаќпен атќарылѓан

кμрінеді.

Сєби μлімі 8,7 пайызѓа тμмендеген

Бала дєрігерлерініњ басты маќсаты – балалар μлімін

азайту. Б±л т±рѓыда атќарылып жатќан ж±мыстар аз емес,

соныњ нєтижесінде биыл бала μлімініњ кμрсеткіші μткен

жылмен салыстырѓанда 8,7 пайызѓа тμмендеген. Мєсе-

лен, μткен жылы 117 бала, ал биыл 98 бала ќайтыс бол-

ѓан кμрінеді. Бас дєрігердіњ айтуынша, б±ѓан єрине зама-

науи медициналыќ ќ±рылѓылар μз алдына, аќ халатты-

лардыњ да біліктілігі кμп кμмегін тигізуде. Дегенмен, об-

лыстыќ аурухана дєрігерлері сєби μлімін азайту маќса-

тындаѓы ж±мыстарды єлі де жалѓастыра беретіндіктерін

айтады.

жүктеу/скачать 13,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: