№141-142 (18502-503) 30 желтоќсан 2016 ж ж±ма
С¦ХБАТ Дін – рухани діњгек
жүктеу/скачать 13,07 Mb. Pdf көрінісі
|
С¦ХБАТ Дін – рухани діњгек Ќ±ттыќтаймыз! Аќшыѓанаќ ауылыныњ т±рѓындары – аяулы анамыз Айшаг‰л Сейітќызы Базарова 1 ќањтарда 49 м‰шелге, ар- даќты єкеміз Бауыржан Имантай±лы Базаров 20 ќањтарда 56 жасќа толады. Осы ќуаныш иелерін жекеменшік ме- рекелерімен шын ж‰ректен ќ±ттыќтай- мыз! Дендеріне саулыќ, бастарына амандыќ тілеп, балалары мен немере- лерініњ баќытына бμленіп, ±заќ жасай берсін дегіміз келеді! Ардаќты єке, аяулы асыл анам, Ж‰здеріњнен мейірім шашыраѓан. Сендер барда кеудеміз н±рѓа толып, Алдымыздан жолыѓар нєсіп єман... ¦заќ ќылып ѓ±мырын, уа, Жаратќан, Екеуініњ ќыла кμр басын аман!
μткізілген сєттен бастап 10 к‰нтізбелік к‰н ішінде енгізі- леді. Сауда 2017 жылѓы 18 ќањтар саѓат 10.00-де мына мекенжайда болады: Ќостанай облысы, ¦зынкμл ауда- ны, Амречье с. ¤тінімдер 2017 жылы 17 ќањтар саѓат 18.00-ге дейінгі мер-зімде сенімді т±лѓаныњ орналасќан жерінде ќабылда- нады: Ќостанай облысы, ¦зынкμл ауданы, ¦зынкμл село- сы, 40 лет Победы кμш., 22 ‰й, 2п., тел. 8-714-44-2-10-26.
тердіњ бірі. Сонымен ќатар, ќазіргі уаќытта Лисаков ќала- сы, Мењдіќара жєне Єулиекμл аудандары орталыќтарын- да жања мешіттердіњ ќ±рылысы ж‰ріп жатыр. Сондай- аќ, Ќостанай ауданыныњ Александров ауылында право- славтыќ шіркеу бой кμтермек. Мешіттердіњ ж±мысын ретке келтіру Дін істері басќармасыныњ ќ±зыретіне кірмейді, сондыќтан біз мешіттіњ ішкі ќызметіне аралас- паймыз. Дегенмен, єрт‰рлі санаттаѓы халыќтыњ арасын- да аќпараттыќ-т‰сіндіру ж±мыстарына мешіт μкілдері де атсалысып, халыќќа жат аѓымдардыњ ыќпалынан ќорѓау турасында тиісті мєліметтер беруде. Сонымен ќатар, ме- шіттердегі ж±ма к‰нгі жєне кешкі уаѓыздарда тиісті аќпа- раттарды халыќќа, ѓибадат ‰йіне келушілерге жеткізіп отырады.
– Облыста азаматтарымыздыњ ќ±ќыќтарын б±затын, оларѓа психологиялыќ єдіс-тєсілдерді ќолдана отырып, зиянын тигізетін діни аѓымдар жоќ. Деструктивті діни аѓымдар еліміздіњ ішкі т±раќтылыѓы мен ±лтаралыќ келісім саясатына да зардабын тигізеді. Сол себепті, т‰рлі іс-шараларда осы таќырыпты дєнекер етіп, бірге ќарсы т±руды насихаттап келеміз. Жоѓарыда атап μткендей, об- лыста діни мєселелер жμнінде аќпараттыќ-насихаттыќ топ ќ±рылѓан. Оныњ ќ±рамында мемлекеттік органдар- дыњ, ‰кіметтік емес ±йымдардыњ, ресми діни бірлестік- тердіњ μкілдері, теологтар, дінтанушылар мен ѓалымдар бар. Осындай топтар ќала жєне аудан єкімшіліктері жа- нында, жоѓары оќу орындарында жасаќталѓан. Ќазір об- лыста діни єдебиеттерді сатуѓа р±ќсат етілген 2 нысан ж±мыс істейді. Діни кітаптардыњ мазм±ны арнайы та- лаптарѓа сай болуы керек. Ол біздіњ ќадаѓалауымызда. Биыл ж‰ргізілген єлеуметтік зерттеулер нєтижесі бой- ынша облыс т±рѓындарыныњ кμбі діни ахуалды т±раќ- ты, тыныш деп есептейді. Таѓы бір атап μтер жєйт, республика бойынша "Ќауырт желі – 114" телефоны ж±мыс істейді. "Ќауырт желі" аза- маттар мен ±йымдардан дін саласына ќатысты аќпарат- тарды ќабылдайды, оѓан зањсыз діни шаралар ж‰ргізу, єдебиеттер тарату, зањсыз діни ќызметке ќатысуѓа тарту немесе мєжб‰рлеу кіреді. Сондай-аќ, жат діни аѓымдар- дыњ ќызметінен зардап шеккендерге психологиялыќ кμмек кμрсетеді. С±хбаттасќан Ќасќырбай ЌОЙШЫМАНОВ. Суреттерді т‰сірген Баѓдат АХМЕТБЕКОВ. жұма №54 30 желтоқсан 2016 ж. Бүгінгі санда: Сатқындық 12-бет қонағы Талантымен 17-бет «Шипагерлік баянынан» 14-бет 18-бет «Дастарқанның» «Қостанай таңының» танымдық-тағылымдық, көңілашар қосымшасы Қымбат ДОСЖАНОВА Он айға созылған республикалық деңгейдегі «МузАрт live» тележобасы аяқталды. Байқауға еліміздің барлық өңірінен алпыс мың өнерпаз іріктелген болатын. Қазылар алқасы мен көрермендердің дауыс беруі нәтижесінде төрт қатысушы, Серікболсын Кішкенбав, Нұрхат Сегізбаев, Әзиз Балт абекұлы, Сұлтан Ахмет жеңіске жетті. Соның бірі – Қостанай облысының тумасы Серікболсын Кішкенбаев. Жерлесімізбен телефон арқылы хабарласқан едік. ӨНЕР тамсандырған өнерпаз «МузАрт» тобының iзбасары – Серікболсын, жеңісіңіз құтты болсын! Байқау көңіліңізден шықты ма? – Бұл байқау алғашында онлайн режимде өтті. Оған видео жіберу керек болатын. Сол уақытта Алматы қала- сында театр фестивалінде жүрген едім. Мен бейне- жазба түсіруге үлгермей қалдым. Кейін достарымның айтуымен, Астанада өткен кастингке қатыстым. «Муз- Арт» тобындағы ағалар менің əнімді жақсы бағалап, телевизиялық көрсетілімге жолдама берді. Сол кезден бастап жобаның ұйымда- стырушылары бізге жылы қабақ танытты. Ағаларымыз арқамыздан қағып, ақыл- кеңес терін айтты. Байқау көңілден шыққанда қандай! Он айдың ішінде бір-біріміз- ге бауыр басып қалдық. Мен «МузАрт» тобын бала күнімнен тыңдаймын. Мейрамбек Беспаев, Сə- кен Майғазиев, Кенжебек Жанəбіловтың алдында əн айту маған сынақ секілді көрінді. Шынымен де солай. Өзім сүйіп тыңдайтын əншілердің көзінше ұятқа қалғым келмеді. Өзімді-өзім қамшылап, сахнада абырой- мен өнер көрсетуге тырыс- тым.
Адам жақсылықтан үміт үзбейді. Үміттің етегінен ұстап, алға қарай жылжи- ды. Мен де жеңіске жеткім келді. Бірақ, менің ең басты мақсатым – елдің алдында абыройлы өнер көрсету болатын. Тікелей эфирде қанша- ма адам дауыс берді. Олар маған үміт артты. Осын- шама адамның сенімін ақтамау ға хақым жоқ. Жанкүйерлерімді ұятқа қалдырмайын деген оймен барымды салдым. – Жаңа топтың атын қашан қояды? Қандай жанрдағы əндерді орындай- сыздар? – Топтың атын əлі қойған жоқ. «МузАрт» тобындағы ағаларымыз ойластырып жатыр. «МузАрт» тобының ізбасарлары деген атпен те- лебағдарламаларға, бірнеше түсірілімдерге қатыстық. Репертуарымызда бір де бір əн жоқ. Оның бəрі алдағы күннің еншісінде. Жоспар бойынша, келер жылдың қаңтар айынан бастап іске кірісеміз. Мен Астана қала- сындағы Қазақ Ұлттық өнер университетінің 3-курсында оқимын. Топтағы Сұлтан Ахмет 1-курс студенті. Аға- ларымыз бізге емтиханды дұрыстап тапсырыңдар деді. Мен қазір емтихан тапсы- рып жүрмін. Тікелей эфирде өнер көр- сеткенімде Қостанай-Торғай даласының қолдауын сезін- дім. Менің нағыз жанашыр- ларым туған жерімнің халқы екеніне сенімдімін. Сон- дықтан, жерлестеріме мың алғыс айтамын. Мен сіз- дердің үміттеріңізді ақтай- мын, жерге қаратпаймын. Жаңа жыл елімізге қуаныш, молшылық, бақ-береке əкелсін!
Жапан далада жалғыз келе жатқам. Көлеңке іздеп бір биік талдың түбіне аяқ суыттым. Ағаштары арса-арса болса да өзі жанға сая бір əдемі жер екен. Бір кезде еңкілдеп жы- лаған адамның дауысын естідім. Айналама қарасам ешкім жоқ. Сосын талдың басына қарай шалқайып ем, бір ергежейлі бұтақта солқылдап отыр. Əуелі қорқып кеттім. Сосын оның сай- тан емес, ергежейлі болса да адам екеніне көзім жетіп: – Неғып жылап отырсың? – дедім.
– Мына талдан түсе алмай отырмын емес пе. Шынында бойы да, қолы да, аяғы да қысқа байғұс сəл қозғал- са бітті, тастақ жерге тарс ете қалайын деп тұр. Ал тарс ете калса не аяқ, не қол кетеді. –Түсе алмайтының бар, шығып нең бар талға? – Мен шығайын деп шықты дейсіз бе. Осы талдың көлең- кесінде Сіз сияқты демалып отыр ем, бір қарақшы келді де бар тиын-тебенімді тартып алып, өзімді осы бұтаққа отыр- ғызып кетті. – Кел, секір. Қағып аламын. Ол секірді. Мен кағып ал- дым. Ергежейлі болса да қарны тоқ бəле екен салмағынан құлап қала жаздадым. Бірақ ол он екі мүшесі сап-сау күйін де жерге аяғы тиді. – Ал енді мен демалып алайын, сен мынадан ішіп-же, – дедім де азын-аулақ азық-түлі- гімді ұсынып, көз шырымын алуға кірістім. Бір уақытта оянсам аяқ-қо- лым байлаулы. Бас жағымда шіреніп ергежейлім тұр. – Ау, мұның не? Өзіңе жақ- сылық істеген адамға да осылай иттік жасауға бола ма екен? – дедім. – Ақымақсың, – деді ол, бая- ғы “сіз” деп сызылғанын ұмы- тып. – Мына дүние нің атын неге “жалған” деп атағанын білесің бе?
– Көрген түстей боп өте шығатын болған соң сөйдеген шығар. – Жоқ, мына дүниені “жалған” дейтіні, жақсылыққа ешкім жақ- сылықпен жауап бермейді. – Сонда не істемекшісің маған?
– Өлтірем. – Жақсылыққа жақсылықпен жауап бермейді деу сен сияқ- ты ергежейлілердің ғана пікірі шығар. Жолға шығып, ары-бері өткендерден сұрайық, бəл- кім, жақсылыққа тек қана жақ- сылықпен жауап беру керек дейтін де пенде кездесіп қалар. – Көретін жарығыңды сəл де болса ұзартқың кеп тұр, ə. Мақұл, бірақ бекерге үміттенбе. Жол бойынан бір қойшы кез- десті.
– Уа, қойшы, мен мына ер- гежейліні талдың басынан түсе алмай тұрған жерінен жерге түсіріп, бір қауіптен кұтқарып ем. Бірақ ол демалып жатқан кезім- де аяқ-қолымды байлап тастап, мені өлтірмек болды. Қалай ой- лайсың, сонда жақсылыққа тек қана жамандықпен жауап беру керек пе? – Солай шығар. Өйткені мен де мына қойларды азаннан кеш- ке дейін бағып, ит-құсқа алдыр- май келе жатқаныма қаншама жылдар болды. Бірақ қожайы- ным не ішерге, не киерге жа- рытпай-ақ қойды. Басымда бас- панам, қойнымда жарым жоқ. Соған қарағанда жақсылыққа жақсылық жасалынбайды-ау, сірə. Ергежейлі шиқылдай күлді. – Əне, көрдің бе, адамдар- дың бəрі осы. Жақсылыққа ешқашан жақсылықпен жауап бермейді. – Тағы да жүрейік те, “үш жыл қой баққаннан ақыл сұра- ма” деген, мына ми қайнатар ыстықта оның да миы су боп кеткен шығар. – Жүрсек жүрейік. Бірақ жақ- сы сөз естимін деп əуре болма. Жүріп келе жатырмыз. Адамдардан күдер үзіп, енді ай- уандардан жақсы сөз дəметем. Сөйтіп келе жатқанымызда қой- шының қойын торуылдаған бір қасқыр кездесе кеткені. – О,қасеке, мына ергежейлі жақсылыққа ешкім жақсылықпен жауап бермейді дейді. Не дей- сің? – Ей, адамдар-ай, Алла таға- ла ақыл-ойдың бəрін сендерге берсе де аңқаусыңдар-ау. “Жақ- сылық, жақсылық” деп жапан да- ланы кезе бергенше, бір ұрып жоқ қыла салмайсың ба оны? Сенің жаныңда ол кім, тəйірі?!. Бұл ой шынында басыма бағанадан бері неге келмеген. Байлаулы екі қолымның жұды- рығын қысып тұрып ергежейліні қақ шекеден қонжитып ем, анау қалпақтай ұшты. Қасқыр болса алды-артына қарамай қаша жө- нелді.
– Ау, қасеке, тоқта, рахмет ай- тайын десем қашып бара жатка- ның не? – Жоқ, ағасы, тоқтау жоқ. Адамдар қашан қасқырға “рах- мет” айтып еді. Ішегімді қатыр- машы. Сен де қазір есіңді жиған соң қып-қызыл жүніме қызығып, тұмсығымнан бір ұрып өлтіресің де, анау қойшының қожайынына апарып беріп, бір қой алмақсың ғой.
Ə дегенде не дерімді білмей қалдым. “Жоқ, өйтіп айт па, ондай арам ойым жоқ” дейін десем жа- пан далаға сапарға шыққандағы мақсатым да қасқыр аулау еді.
*
лы әңгімелер көп. Өкініштісі: қазір оны таңнан-таңға ұрып айтатын әңгімеші, шежіре қарттар барлығы дерлік дүниеден өтті. Бұл әңгімелер батырдың арыстан- дай айбатты, көзсіз ерлігін, жас ба- ладай кісіге сенгіш-иланғыштығын, аңғалдығын, ағайынға қамқор, кең пейіл жомарттығын, мәрттігін ай- ғақтайды. Батыр ретті жерінде сөз тапқыр шешен, жол тапқыш көсем, айтқаны келетін дуалы ауыз көріп- кел, аруақты адам болған. Ағайынға қадірлі Қошқар батыр сыртқы жауға айбынды. Бір жорықта күн жауын бо- лып, батырлар өзен жағасына келіп тоқтай- ды. Түн қараңғы. Отын жоқ. Иман батыр шаруа- мен айналысып, іргедегі қорым- нан ағаш бұзып әкелуге Қош- қарды жұмсай- ды. Бір бұзылған көрдің ағашын алып жатқанда, көрдің түкпірінен қорқынышты да- уыс естіледі. Ол кездегі адамдардың сенімі бойынша бұл көр иесі ғой. Қош- қар батыр: «Тыныш жат! Өлген сен үшін тірі біз өлеміз бе? Басыңды ша- уып тастармын!» - деп айқай салып- ты. Көр іші жым болыпты. Бұл Қош- қарды сынау үшін істеген Иманның айласы екен. Қазақта мұндай сынақ әр батырға телінеді. Дегенмен, дінге сенген адамдарға бұдан қорқынышты сынақ бола қояр ма екен? *
барымта қайырып келе жатқанда, су тасып жатқан көктем күндері екен, қуғыншылар жақындап қалғаннан кей- ін тасып жатқан өзеннен жылқыны жүздіріп, өздері де жүзіп, Қошқар ба- тыр тосқауылда қалады. Қуғыншылар өзенге тіреліп тоқтайды. Қалтасынан шақшасын шығарып, ердің басына қағып-қағып насыбай атады. Белгілі насыбайшыл Қошқар батыр шыдамай кетіп: «Әй, шақшаңды лақтыршы», – деп дауыстайды. Қуғыншы батыр: «Ер болсаң, келіп ал», – дейді. Қошқар атты борбайлап бір салып, судан жүзіп өтіп, насыбай атады. Батырлар ерлікті бағалаған ғой. *
жатқанда, шарасыздан Қошқар ба- 12
Бір дау бір дауды қуады
,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, БҮГІНГІ ПРОЗА Бүткіл тағдыр-талайының жарты ғасырын көсемсөзге арнаған, өңіріміздегі төл журналистика- ның ақтаңгері, аманкелділік Бөгетбай Әлмағамбеттің (1927-2013) Алматыдағы «Саға» баспасынан «Торғайдағы азаттық көтерілісі» атты жинағы шығыпты. Оны қолымызға тигізген марқұмның ұлы Нұрлыбек Әлмағанбетов. Бұл кітаптың мазмұнын аты айтып тұрғандығы белгілі. Әйтсе де,автор Ұлт-азаттық кө- терілісінің 100 жылдығына орай оқырманға «тарихи шындықты саясат ықпалынан аршып алып, оқырманға қиянатсыз қалпында ұсынуды мақсат етті». Сондай-ақ, өткенге «жаңа тұрғыдан қарап, тың түйіндеулер жасады» деген анықтама оқырманды елең еткізері анық. Әсіресе Бөкең атамыздың «Жалған айтып жағымды болғаннан, ақиқатты ашық айтып араз болған артық» деген дәйексөзі ынтаңызды қамшылай түседі екен. Кітаптағы деректер де, дәйектер де, түрлі пайымдаулар оқушыны бей-жай қалдырмасы анық. Эпилогындағы:«Ұрпақ жаңарды. Кешегі тарихи оқиғалардың куәгерлері жоқ. Көргеннен емес, естігеннен естіген күмәнді әрі жаңсақ болары анық. Сондықтан мен осы жиған- терген деректерімді қағазға түсіріп қойғым келді. Ол келер ұрпаққа керек болар деп ойлаймын» Рас, керек болғанда қандай! Біз осы кітаптан Қошқар батыр хақында шағын үзіндіні ұсынып отырмыз. Бас редактор. *
Сатқындық
13 Өткендерін ескерген – өскендіктің белгісі, Өткендерін жек көрген – өшкендіктің белгісі. Қазақ мақалы. 30 желтоқсан 2016 жыл ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
Күлмаш Нұржақыпқызы Олжабаева (Əлібекова) 1928 жылы Қостанай облысының Қазақстан ауылында туған. Руы – Алтыбас. Облыс орталығында сол кездегі Ауылша- руашылық техникумында атамыз Ашықбаймен бірге оқып, кейін Аманкелді ауданына қарасты Тасты кеңшарында отау құрып, өз мамандықтары бойынша еңбек еткен. Зейнетке шыққан. Əжем келін болып түскен шаңырақ иесі – арғы ата- мыз Əлібек-тін. Сол атамыздың туған інісі Бірімжан Кейкі батырдың оққағары болған кісі. Сонау 60-жылдары сол кісі "түбінде ақиқатты бүкпесіз айтар күн туар, жадыңа тоқи бер" деп, əжеме Кейкі туралы көптеген тарихи деректер айтып кеткен екен. 1998 жылы əжемнің республикалық "Шалқар" радиосына берген сұхбатында барлық деректер көзбен көр- гендей суреттеліп, егжей-тегжейлі баяндалады. Ол үнтаспа əлі күнге дейін өзімізбен сақтаулы. – Шіркін, Бірімжан атамыз батырдың аруақты кісі болға- нын айтып отыратын, – депті жарықтық əжем əуе толқынын- дағы əңгімесінде. – Атам: "Кейкі екі қанатын жайып: "қол- дарымды жабылып, мықтап ұстаңдар" дейтін. Саусағынан иығына дейін бірнеше жігіт мықтап ұстаймыз. Əлгі қолдарын алдына сермеп қалғанда тарыша шашырап кететінбіз. Қарсы бораған оқтың бірі дарымайтынына да талай қайран қалыс- тық. Майданға кіргенде артына бізді салып, алдына қарсы келгенді өзі жайпап отыратын. Бірде ту сыртынан келген найзаны қағып жіберіп, бір аман алып қалғаным бар" деп атам бір көтеріліп қоятын марқұм. Кейкі көздеп, сығалап емес, қолымен нысанасын нұсқап атқанда, бір оғы жаза кет- пейді екен... Сөз реті келіп тұрғанда айта кеткен жөн, бұл үнтаспа биыл "Қостанай таңы" газетінің ресми сайтына да толық жарияланды. Кез келген уақытта тыңдауға болады. – 1996 жыл болса керек, – деп сөз сабақтапты сол кезде кейуана. – Құдайдың құдіреті, жүрегім жылады. Адамның жүрегі жылайды екен. Ауық-ауық жылады. "Ойда-қырда ба- лаларым бар, Құдай-ай, сақтай гөр, бұл не?" деп дал болдым. Бір күні атам түсіме еніп "Кейкіні жоқта" деді. Не айтам? Қо- лымнан қайдан келсін? Халық не дейді? Сөйтіп, "біссіміллə" деп бастауым сол еді, өз-өзінен көкейіме құйыла жөнелді. Қолыма ешқандай қалам-қағаз да алғаным жоқ. Келген-кел- генінше жаттай бердім. Əлгім отызға тақау шумақ болды. Жүрек жылауын содан кейін қойды. Көздің жасы да тыйылды. Қолқалап қоймаған соң "Қалқаларым, атам қор болып кеткен адам. Қазаққа сіңірген еңбегі зор. Сендерге, ұрпаққа сауабы тиеді" деп əуелі балаларыма орындап бердім. Бұл жоқтауын əжем көпшілік алдында 1996 жылы айтып беріпті. Бұл – Амантоғай елді мекенінде алғаш рет Кейкі аруағына арналып ас берілген кез еді. "Бастың бұйрықты денесіне қосылмай алыста жатқаны қабырғамызға батады-ақ" дейді əжеміз сұхбатта. Тəуба, ол арман да жүзеге асты. Енді келер жылы Тасты ауылы маңында Кейкі батырға арналып кесене тұрғызылып, дүркіретіп ас берілмекші. Сол торқалы тойда өскелең ұрпаққа өнеге болсын деп осы жоқтауды жұрт- шылыққа тыңдату ойымызда бар. жүктеу/скачать 13,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|