1.Қазақстан аумағындағы мемлекеттер; (1-6) Амангелдиева
Түріктердің дала өркениеті. (79-84) Балайым
жүктеу/скачать 151,79 Kb.
|
DOC-20230105-WA0155.
- Бұл бет үшін навигация:
- 80.Түркілердің мемлекет басқару дәстүрі.
| 79.Түріктердің дала өркениеті. (79-84) Балайым
VI ғасырдың ортасында Еуразиядағы тарихи аренаға жаңа тарихи тұлға - түркі қағанаты - өзінің гүлдену кезеңінде Кореядан Қырымға дейінгі кең жерлерді қамтыған түркілердің Дала империясы шығады. VI - VIII ғасырларда шежірелер Еуропадағы алғашқы түріктер - аварлар, болгарлар, суварлар, хазарлар туралы хабарлайды. Содан кейін шығыстан оғыздар-печенегтер, түріктер-селжұқтар, сондай-ақ қарлұқтар, қыпшақтар (половцы, команы), қырғыздар пайда болады. Түркі тайпалары Қазақстан мен Орта Азияның көп бөлігін мекендейді, Иран мен Закавказьеге енеді; XI ғасырда олардың бір бөлігі (оғыздар мен түрікмендер) Кіші Азияға қоныс аударды. Түркі тайпаларының қоныстануы оларды қоныстандырғаннан және жергілікті халықтармен араласқаннан кейін, кейде көшпелі өмір салтын сақтай отырып, шығыста якуттардан, тувалықтардан, алтайлықтардан, қазақтардан, ұйғырлардан бастап чуваштарға, гагауздарға, татарларға (Еділ және Қырым), құмықтарға, қарашайларға, балқарларға және түріктерге дейін түркі тілдес этностардың үлкен тобын құруға әкелді. батыста.Қазақ жерінің ата-бабалары екі мыңжылдықтар бойы Қиыр Шығыстан Батыс Еуропаға, Сібірден Үндістанға дейінгі мемлекеттердің дамуында маңызды рөл атқарды.Көшпенділер үлкен қашықтыққа жылжып, этникалық атласты және Еуразияның мемлекеттік бейнесін бірнеше рет өзгертті. Ежелгі және орта ғасырларда әлемдегі ең маңызды тілдік отбасының - Алтай (негізінен түркі және моңғол тармақтарының) таралуы Орталық Азия көшпенділерінің қозғалысымен байланысты, оған қазақ тілі де жатады. Осы кезден бастап Еуразия бойынша ең көп таралған тілдік отбасылардың бірі - түркі отбасыларын ілгерілету басталады. 80.Түркілердің мемлекет басқару дәстүрі. Зерттеу жоғары саяси биліктің рулық қасиеттерін және оның түркі әлеміндегі аймақтық элиталармен өзара әрекеттесу формаларын Алтын Орданың саяси дәстүрімен және оның Сібір хандығы мен Ресей мемлекетінің сынықтарымен сабақтастық жағдайында анықтауға арналған. Мақалада түркі мемлекеттілігінің әлеуметтік-саяси ұйымына тән бірнеше белгілер анықталды. Бірінші "сауда үшін тәртіп", яғни мемлекеттілік экономикалық идея төңірегінде, Түркі қағанатына қатысты Шығыс-Батыс сауда жолының тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ету төңірегінде қалыптасатын жағдай. Екінші "саяси этникалық алда": түркі әлемінде этностар саяси бірлестіктер құрылғаннан кейін қалыптасады. Үшінші мемлекеттілік территорияға емес, адамдарға билік ретінде. Мақалада ұсынылған билік мәселесін қою түркі мемлекеттерін сипаттаудың бірқатар дәстүрлі "проблемалық мәселелерін" шекара мәселесінен оларға қатысты формациялық теория мен "феодализм"ұғымын қолдану проблемасына дейін алып тастайды. Осыдан түркі мемлекеттілігінің төртінші ерекшелігі-орталық биліктің "жерден" максималды қашықтығы, жоғарғы билеушінің "жалпы" мемлекетке емес, аймақтық элиталарға билік ретіндегі билігі. жүктеу/скачать 151,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|