3) Классикалық себептілік принципіне түсініктеме бер.
Еркін материалдық нүктелер жүйесін қарастырамыз. Бұл жүйе, кез-келген уақыт мезетінде оның барлық бөлшектерінің жылдамдықтарының және радиус-вектордың мәнін беруге болатын материалдық нүктелер жүйесі. Материалдық нүктелер жүйесі инерциалдық санақ жүйесінде (ИСЖ) қарастырылады.
1.Тура (негізгі) есеп – бөлшектің радиус-векторын уақыт функциясы ретінде анықтау. Ол үшін ішкі және сыртқы күштер берілген жағдайда кәдімгі екінші текті дифференциалдық теңдеулер жүйесін шешу қажет: . (*)
2.Кері есеп - белгілі болған жағдайда -ші бөлшекке әсер ететін толық күштер жүйесін табу. Радиус-векторлар үздіксіз функциялар және екі рет дифференицалданатын болуы керек.
Бірінші есепті шешу кезінде біртектілік үшін бастапқы шарттар беру керек. Мұнымен материалдық нүктелер жүйесінің (одан кейінгі) келесі күйі анықталады. Мұнда себептілік принципінің (лапластық детерминизм (лапласовский детерминизм)) мазмұны жатыр.
Олай болса динамикада бастапқы уақыт мезетіндегі шарттар және берілгендер белгілі болған жағдайда динамиканың негізгі есебінің көмегімен алдағы уақыт мезетіндегі кез келген уақыттағы механикалық жүйенің күйін дәл анықтауға болады,яғни механикалық жүйенің күйін дәл анықтауда бастапқы уақыт мезетіндегі берілгендердің мааңызы зор. Сонымен классикалық механикада механикалық жүйенің бастапқы уақыт мезетіндегі күйін сипаттайтын шамалар(координаталары мен импульстері,жылдамдықтары) және жүйенің күйін өзгертетін әсерлер белгілі болған жағдайда жүйенің алдағы кез келген уақыт мезетіндегі күйін сипаттайтын шамаларды(координаталары мен импульстері,жылдамдықтары)дәл анықтауға болады. Бұл тұжырым классикалық механикадағы себептілік принципі деп аталады немесе Лапластық детерминизм принципі деп аталады
5-билет
Достарыңызбен бөлісу: |
