ең ұзақ кезеңі - 1 кезең, Оның сыртқы (тіндік) жэне ішкі (қандык) протромбиназаның пайда болу
механизмдері бар. Сырткы кезенде алдымен жарақаттанган кантамырының
қабыргасы мен оныц аймагындағы тіндерден бөлініп шыққан тіндік
тромбопластин эрекет етеді. Мүндай белсеңді тіндік тромбопластин мен VII,
193
IV, V, X плазмалык түрткілердің қатысуымен тіндік протромбиназа
калыптасады. Бүл үрдіс 5-10 секундке созылады. Тіндік протромбиназа
эсерінен аз гана тромбин пайда болып, V жэне VIII түрткілер эрекеттеседі.
I Іротромбиназаның канда қалыптасуы (ішкі механизм) 5-10 минутқа
созылады. Ол жарақаттанган кан тамыры эндотелиінің астындагы коллаген
тінінің XII фактормен түйісуінен басталады.
XII фактор кинин, каллекреинніц қатысуымен XI факторды белсендіреді.
Бұл реакция жарылған эритроцигтер мен тромбоциттерден бөлініп шықкан
фосфолипидтердің (тромбопластиндердің) қатысуымен XII жэне XI
гүрткілерден жанасу комплсксі пайда болуымен аякталады. XI фактор IX
фактор әрекетін жеделдетеді жэне Са2+ ионы 3-тромбоциттік фактор мен IX
фактор, VIII фактор бір-бірімен әрекеттесіп кальций комплексін құрады.
тромбин түзілуі
Протромбиназанын бетіне
адсорбцияланған протромбин V, X жэне Са2+ ионыныц қатысуымен
тромбинге айналады. Тромбин қан ұйытатын ең маңызды, әсерлі фермент
- фибриногеннщ фибринге айналуы.
Тромбин әсерімен алдымен фибриногеннен золь тэрізді
фибринопептидті фибринмономер түзіледі. Одан эрі Са2+ ионының
қатысуымен полимсрлену процесі басталады. Фибринмономер еритін фибрин
(soluble) полимерге. ал еритін фибрин - по-лимер плазмалық XIII фактордың
жэне кан жасушалары мен жасушалардың фибриназа ферментінің қатысуымен ерімейтін фибринге (фибрин insoluble) айналады. Ерімейтін фибриннен
қан тромбасы пайда болады да ұюы аякталады.
