20 балл Инженерлік геологияны ғылым, оның негізгі салалары, басқа ғылымдармен байланысы ретінде анықтаңыз. Геологияның дамуының негізгі кезеңдері
Тау жыныстары туралы ұғымды қолданыңыз. Магмалық тау жыныстары
жүктеу/скачать 87,29 Kb.
|
1 GEOTEKhNIKA (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Тау жыныстарының
- Магмалық жыныстар
- Магмалық тау жыныстары
| 39. Тау жыныстары туралы ұғымды қолданыңыз. Магмалық тау жыныстары
Тау жыныстары-жер қыртысының тереңдігінде немесе оның бетінде әртүрлі геологиялық процестер нәтижесінде пайда болған табиғи минералды агрегаттар. Петрография (гр. Petra-рок, тас, grapho-жазамын) - тау жыныстарын зерттейтін ғылым. Қазіргі уақытта жер қыртысында 1000-нан астам тау жыныстары белгілі. Тау жыныстарының жіктелуі генетикалық принципке негізделген. Шығу тегі (генезисі) магмалық, шөгінді және метаморфты жыныстарды ажыратады. Тау жыныстарының минералды құрамы негізгі тау жыныстарын құрайтын минералдардың құрамымен анықталады. Полиминералды тау жыныстары бірнеше минералдардан тұрады, мысалы: гранит - кварц, ортоклаз, мүйізді алдау, биотит. Мономинералды жыныстар-бір минералдан, мысалы: мәрмәр-кальциттен. Тау жыныстарының құрылымы құрылымы мен құрылымымен сипатталады. Жыныстың құрылымы минералды заттың күйімен (кристалды, аморфты, сынық), оның минералды түйірлерінің немесе сынықтарының мөлшері мен формасымен анықталады. Тау жыныстарының құрылымы кеңістіктегі минералдардың, кристалды дәндердің немесе қоқыстардың орналасуына байланысты. Магмалық жыныстар жер қыртысының жер қойнауында немесе оның бетінде салқындаған кезде магманың кристалдануы нәтижесінде пайда болады. Магма (грек. magma-қамыр)-бұл сұйық от (Т=1000...13000С) жердің жоғарғы мантиясынан көтерілген газдармен қаныққан күрделі Силикат балқуы. Магмалық тау жыныстары, атқылаған тау жыныстары — магма немесе жанартаулық атқылаулардан жер бетіне төгілген лаваның суынуынан және кристалдануынан (түйіршіктенуінен) пайда болған тау жыныстары. Олар негізгі екі түрге бөлінеді: эффузивтік (жанартаулық, төгілмелі), жанартау атқылауы кезінде магманың лава түрінде шығып жер бетінде қатайған және интрузивтік (тереңдік), басқа тау жыныстары арасында қатып қалған түрлері. Эффузивтік тау жыныстары тез қату салдарынан, әдетте, майда түйіршікті болып келеді, кейде ірілеу кристалдары да кездеседі. Интрузивтік тау жыныстары жер қойнауының тереңдіктерінде баяу қату салдарынан қалыптасқандықтан толық кристалдық түйіршік тәрізді болады. Магмалық тау жыныстарыдың өте маңызды бөлшектері силикаттар мен кварц. Олардың басты құрамдас бөлігі кремний оксиді (Sі2O). Мөлшеріне қарай Магмалық тау жыныстары 5 топқа бөлінеді: ультранегізді (Sі2O<40%) негізді (40 — 50%) орташа негізді (56 — 60%) қышқылды (65 — 70%) ультрақышқылды жыныстар (>75%). Құрамында силикаты жоқ Магмалық тау жыныстары (мыс., карбонатиттер) өте сирек. Құрамындағы сілтілік металдар мөлшеріне қарай Магмалық тау жыныстары қалыпты және сілтілі (граниттер, нефелинді сиениттер, фонолиттер) топтарға бөлінеді. Магмалық тау жыныстары құрылыс (артиктік туфтар, лабрадориттер, т.б.), абразивті (пемза), жылу оқшаулағыш (пемза, перлит) материалдар ретінде қолданылады. жүктеу/скачать 87,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|