20 балл Инженерлік геологияны ғылым, оның негізгі салалары, басқа ғылымдармен байланысы ретінде анықтаңыз. Геологияның дамуының негізгі кезеңдері
Физикалық және химиялық моруды табыңыз
жүктеу/скачать 87,29 Kb.
|
1 GEOTEKhNIKA (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Физикалық моруда
- Химиялық мору
- 34. Аллювий мен пролювийдің қалыптасуын таңдаңыз. Аллювий
| 33. Физикалық және химиялық моруды табыңыз
Физикалық (механикалық) мору — температураның өзгеруі, тау жыныстарының жарықтарындағы судың қатуы және еруі, жанартаулар мен өсімдік тіршілігінің әрекеті (тесу, тамырлардың жарып шығуы және т.б.), тұздардың кристалдануы ықпалынан минералдар мен таужыныстар бөлшектеніп (дезинтеграция), қирап, өлшемдері әр түрлі сынықтарға айналуы. Физикалық моруда таужыныстар сынықтарға қирағанымен, олардың бастапқы құрамы өзгермейді. Физикалық мору нәтижесінде кенорындары механикалық қирауға түсіп, еруі және бұлінуі қиын минералдардан шашылымдар жиналады. Химиялық мору нәтижесінде бастапқы руда ыдырап (әсіресе сульфидтер), қайта рудажаралу орын алады. Химиялық мору әсерінен каолин, боксит және кейбір темір кендері сияқты құнды минералдар пайда болады. Химиялық мору білдірілуі мүмкін бірнеше түрлері, бас оның ішінде: еріту, тотығу, қалпына келтіру, карбонатизация. Еріту тау жынысының шығу бетіне ағып жатқан немесе оның жарықтары мен тесіктері арқылы ағып жатқан судың әсерінен болады. Сонымен қатар, ол тұқымнан тек кейбір заттарды іріктеп шығарады (шаймалайды). Хлоридтер (галит, сильвин), одан кейін сульфаттар (гипс), карбонаттар (әктас, доломиттер) ең көп ериді. Тау жыныстары ыдырайтын бөлшектердің мөлшеріне байланысты ерітінділердің 2 түрі бөлінеді: шынайы (кристаллоид) және коллоид. Ең алдымен құрамында Fe, S, V, Mn, Ni, Co және т.б. бар минералдар тотығуға ұшырайды. Карбонатизация-бұл көміртегі диоксидін тау жыныстарының өзгеру өнімдеріне қосу процесі, бұл Ca, Fe, Mg карбонаттарының пайда болуына әкеледі және т.б. карбонаттардың басым көпшілігі суда өте жақсы ериді, сондықтан олар пайда болған ауа-райының қабығынан төменгі жыныстарға шығарылады, онда олар көбінесе шөгінділер (конкрециялар) түзеді. Көптеген карбонаттар жер асты суларына шығарылады, бұл олардың қаттылығын, яғни майларды жуып, маймен бірге көбік бере алмайды. 34. Аллювий мен пролювийдің қалыптасуын таңдаңыз. Аллювий (Аллювий шөгінді) — өзен мен жылғалардағы ұдайы немесе уақытша тасқынның нөтижесінде пайда болатын әр түрлі қиыршық тастардың, құм мен балшықтың шөгіндісі. Аллювий, аллювийлік шөгінділер – тау жыныстары үгінділерінің өзен аңғарларында жиналуынан пайда болатын борпылдақ шөгінділер. Аллювий латынша alluvіo, яғни шайма, тосқын дегенді білдіреді. Аллювий қабаттары аққан судың күші мен бағытына байланысты және шөгетін бөлшектердің ірі-ұсақтығына қарай жіктеліп орналасады. Аллювий құрамында тұщы су жәндіктерінің, жануарлар сүйектерінің және өсімдіктердің қалдықтары мол ұшырасады. Кесек жыныстардан тұратын арналық аллювий өзендердің бойында көптеп кездеседі. Жазықтағы өзендердегі ұсақ түйіршікті шөгінділерден құралатын жайылмалық аллювий ондағы су деңгейінің маусымдық өзгеруіне байланысты қалыптасады.Аллювий құрамында құнды таза элементтердің көптеген (алтын, алмас, платина, т.б.) кенқайраңдары ұшырасады. Аллювийлі шөгінділер жиналған тұстарда сапалы жер асты суы және бағалы құрылыс материалдары (құм, қиыршық тас) алынады. жүктеу/скачать 87,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|