20 балл Инженерлік геологияны ғылым, оның негізгі салалары, басқа ғылымдармен байланысы ретінде анықтаңыз. Геологияның дамуының негізгі кезеңдері
жүктеу/скачать 87,29 Kb.
|
1 GEOTEKhNIKA (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 35. Мұздың геологиялық қызметін қолданыңыз
| Аллювийдің қалыптасуы динамикалық су ағынының арнамен үздіксіз өзара әрекеттесуі нәтижесінде пайда болады: кесу кезінде (төменгі және бүйірлік эрозия) және жауын-шашынның жинақталуы. Су ағынының әсерінен арна үздіксіз қайта құрылып, үш типтегі деформацияны бастан кешіреді:
-тік (терең эрозия нәтижесінде төмендейді немесе жинақтау арқылы көтеріледі) -көлденең (бүйір эрозиясының әсерінен жоспардағы арнаның өзгеруі-жағалаудың эрозиясына, өзен аңғарының кеңеюіне және Жайылманың пайда болуына әкеледі) -бойлық (арналық шөгінділердің көші — қоны арнада кедір-бұдырлардың-құламалардың, таяздардың, аралдардың және т.б. пайда болуына әкеледі). Пролювий — байырғы тау жыныстары үгіндісінің сел әсерінен тау етегінде жиналып шөгуі. Қазақстандағы Алматы қаласы осы пролювийдің үстінде орналасқан. Пролювийдің тау жағына ең ірі кесек тастар жиналады да, ал етек жағында — жазығында ұлпа жыныстары, дәлірек айтқанда лёсс сияқты ұлпа топырақ жиналады. Пролювий шығару конустары түрінде жинақталудың тән формасына ие. Конустың құрылымында айқын емес зоналылық байқалады: ең өрескел материал оның жоғарғы бөлігінде, төменгі бөлігінде жұқа болады. Конустың жоғарғы бөлігінің шөгінділері арқылы жер үсті суларының үнемі сүзілуіне және олардың жиналуына және соңында бетіне шығуына байланысты, шығару конустарының шеттері жиі батпақты, кейде тұзды болады. Пролювиалды шөгінділердің қуаты көбінесе жүздеген метрді құрайды. Бұл сел тасқыны қарапайым су тасқынына қарағанда жазыққа жүздеген есе көп тау жыныстарының жойылу өнімдерін шығаратындығымен түсіндіріледі. Сонымен қатар, пролювийдің қалыптасуы, әдетте, таулы елдің тектоникалық өсуі мен алқаптың төмендеуі жағдайында жүреді, бұл тау жыныстарының қарқынды жойылуына және осы өнімдердің тұрақты жиналуына әкеледі. 35. Мұздың геологиялық қызметін қолданыңыз Жердің сыртқы динамикасының геологиялық факторларының бірі-мұз. Ол тау жыныстарын бұзу, бұзылған өнімдерді тасымалдау, жаңа шөгінділердің жиналуы және белгілі бір рельефтің пайда болуы үшін үлкен геологиялық жұмыстар жүргізеді. Құрлықтар бетінің едәуір бөлігі (16 миллион км2 немесе бүкіл жердің 11%) мұздықтармен жабылған. Олардың ішінде Антарктида шамамен 14 миллион км2 және Арктика 2 миллион км2 құрайды. Мұздықтардың қалған бөлігі (1,5%) планетамыздың биік таулы аймақтарында орналасқан. Жер бетіндегі мұздың жалпы көлемі 30 млн км3. Глетчер мұзының аққыштық қасиеті бар, оның жылдамдығы салыстырмалы түрде аз—тәулігіне 3—10 м, бірақ тәулігіне 40 м жетуі мүмкін. Бұл қасиет негізінен оның геологиялық жұмысымен анықталады. Әр мұздықта қар жиналып, фирнға, содан кейін Глетчер мұзына өтетін қуат аймағы және мұздық қозғалатын ағын аймағы бар. Осы аймақтардың құрылымдық ерекшеліктеріне, мұздықтардың мөлшері мен формасына байланысты олар таулы (альпілік), үстіртті (скандинавиялық) және материктік (Гренландия)болып бөлінеді жүктеу/скачать 87,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|