20 балл Инженерлік геологияны ғылым, оның негізгі салалары, басқа ғылымдармен байланысы ретінде анықтаңыз. Геологияның дамуының негізгі кезеңдері
Тау жыныстарының қатпарлану түрлерін табыңыз
жүктеу/скачать 87,29 Kb.
|
1 GEOTEKhNIKA (1)
| 42. Тау жыныстарының қатпарлану түрлерін табыңыз
Егер тау жыныстарының қабаттары пластикалық деформацияға ұшыраса, олар қатпарларға айналады. Қатпарлар, яғни әр түрлі масштабтағы және әртүрлі формадағы қабаттардың толқын тәрізді иілімдері тектоникалық бұзылулардың маңызды түрі болып табылады. Қатпарларда келесі элементтер бөлінеді: Ядро-қатпардың ішкі бөлігі. Қанаттар-қатпарлардың жақтары (бір жақты көлбеу қабаттар). Осьтік жазықтық (ось беті) - қыртысты екі тең бөлікке бөлетін бет (қыртыстың бұрышын жартысына бөлетін). Осьтік сызық (ось) - қатпардың осьтік жазықтығының Жер бетімен қиылысу сызығы. Топсалы-бұл қабаттың төбесі немесе табаны арқылы өтетін сызық немесе басқаша айтқанда, қабаттың жоғарғы немесе төменгі бетінің осьтік жазықтықпен қиылысу сызығы. Топсаны кез-келген қабаттың төбесінде жасауға болады. Қамал-топсаға жақын маңайдағы қатпарлардың бөлігі (қанаттардың кездесу аймағы). Қатпарлардың биіктігі-жапсарлас антиклиналь мен синклиналь топсаларының арасындағы тігінен арақашықтық (қандай да бір қабаттың табаны немесе төбесі бойынша). Қатпардың ені-көршілес екі антиклиналдың немесе синклиналдың осьтік сызықтары арасындағы қашықтық. Қатпар бұрышы-бүктеу қанаттарын жалғастыратын жазықтықтардан немесе қанаттарға жанасатын жазықтықтардан пайда болатын бұрыш. Қатпарлар антиклинальды (антиклинальды) деп аталады, егер қабаттардың иілісі дөңес жоғарыға қараса (ядрода ежелгі қабаттар, қанаттарда жас қабаттар пайда болады). Қатпарлар синклиналь (синклиналь) деп аталады, егер қабаттардың иілісі дөңес төмен қараса (жас қабаттар ядрода, қанаттарда - ежелгі). Моноклиналь да ерекшеленеді-қабаттардың көп немесе аз тік, бірақ біркелкі құлауы. Моноклиналь тік орналасуы мүмкін (қабаттар "бастарда"тұрады). Осьтік беттің көлбеуі мен қанаттарының орналасуы бойынша: Түзу (симметриялы) қатпар - осьтік жазықтық тік. Қиғаш (көлбеу) қатпар - осьтік жазықтық көлбеу, қанаттары әртүрлі бұрыштарда қарама-қарсы бағытта түседі. Флексура-қабаттардың иінді иілісі түріндегі қатпарлар (көтерілген, түсірілген және жалғастырушы қанаттар) Төңкерілген қатпар-осьтік жазықтық көлбеу, қанаттары бір жаққа түседі. Бүктелген қатпар-осьтік жазықтық көлденең; қанаттары да көлденең күйге жақын; олардың бірі төңкерілген. Төңкерілген қатпар-осьтік жазықтық батырылады; қанаттар орын ауыстырғандай, олардағы қабаттарды төңкеруге болады (жоғарғы жағында табан, төменгі жағында шатыр). жүктеу/скачать 87,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|