2014 ж жазы 18-шы шығарылуы
жүктеу/скачать 2,65 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақстанда кедергілер ақбөкеннің қоныс аударуына қауіпті Штеффен Цутер, ҚБСА, steffen.zuther@acbk.kz
- Жаңалықтар
- Мақалалар
- Ақбөкенді сақтау – олардың өмірлік ісі Юрий Грачев, Қазақстан ………………………………….. Хабарландырулар
- Лондонның Королдік ветеринария колледжісінің проф. Ричард Кок бірінші семинарда лекция оқуда.
- Ырғыз-Торғай резерваты үшін жаңа автокөліктер. Сурет АСБК Екінші семинардағы лекция.
|
18-шы шығарылуы: SAIGA NEWS Ақбөкенді сақтау Альянсы шығарады Сурет Е . Полонс кийдікі
Қаржылай көмектері арқасында шығарылды: Ақбөкеннің экологиясы мен қорғау мəселелері жөнінде мəліметтер алмасу үшін 6 тілде шығарылады
Сайга Ньюстің (SN №№ 15, 16) сандарында жарияланған мақалаларда Қазақстан мен Өзбекстан арасындағы шекарада Үстірт қыратында қоршау орнатылғаны туралы айтылған болатын. Онда бөкендердің үстірт популяциясын қоныс аудару
процесіне əсер ететіндігі туралы сөз болған. Ол 2011 жəне 2012 жж. Спутникті ошейниктер кигізілген бірқатар жануарлардан алынған
мəліметтер арқылы дəлелденді. Бұл мəліметтер ақбөкендердің қоршау бойымен əрі қарай өту жолдарын ізден жүргенін толық байқатады.
Штеффен Цутер, ҚБСА,
steffen.zuther@acbk.kz Жануарларға зиянын тигізбейтін тікенек сымдардан жасалған қоршаудың мысалы. В-варианты Үстірт қыраты үшін арнаулы қабылданған.
2014 ж. жазы: 18-шы шығарылуы МАЗМҰНЫ Негізгі мақала Цутер Ш. Қазақстанда кедергілер ақбөкеннің қоныс аударуына қауіпті
……………………………………………………
Жаңалықтар Цутер Ш., Шмаленко А. Қазақстанда жабайы жануарлардың аурулары туралы семинарлар ………………………………
Цутер Ш., Лукановский О. Ақбөкеннің бетпақдала популяциясы ареалы территориясында УҚТТ-ны қолдау ….….
Григорьев В. Неден бастау керек немесе балалар ойыны дүниені өзгерттеді …………………………………………
Айтбаева А., Шивалдова Н.С. Ақбөкен күні-2014 ………….
Чимеддорж Б. Сирек кездесетін моңғол ақбөкеніне аңшылық жасаған браконьерге үкім кесілді …………………………..
сайты жаңарды …………………………………………… Баспсөздерден: «Степной» қорықшасында ақбөкендердің «төлдеу үйі» қорғауға алынған.
Қазақстанда ақбөкендер басы 1/3 есе өсті!
Қазақстанда ақбөкенді заңсыз аулау ұйымдасқан қылмыстар формасына айналды.
Іздеуші иттер контрабандылық ақбөкен мүйіздерін табуға көмектеседі .
Өзбекстанда ақбөкен бейнеленген марка шықты.
МакКенн Р., Есипова О. Бірігіп сурет салайық – адамдар жəне Өзбекстан табиғаты …………………………....................
Цянь Хуань жəне басқалар. Қытайда ақбөкен өнімдері дəстүрлі қытай медицинасы базарында ………………………………
Франов Н.А. жəне басқалар. Астрахань облысында күйлеу кезінде табиғатқа ақбөкеннің текелерін жіберу ………………
Ягодин В.Н., Амиров Ш.Ш. Үстірт қыратында көне дəуірдегі аңшылық құрылыстар …………………………………….
Ақбөкенді сақтау – олардың өмірлік ісі Юрий Грачев, Қазақстан …………………………………..
Табиғатты қорғау саласында жас мамандар үшін ақбөкенді сақтау Альянсының сыйлығы.......................................................... …………………..
Ақбөкенді қорғау ісіндегі табыстары үшін сыйлық, АСА-ның донары жəне досы Джой-Ковейді еске алу..................... ……….
Антилопаларды сақтау жөніндегі жұмыстары үшін Давид Маллонды Лондонның зоологиялық қоғамы марапаттады …….
1 3 5 12 16 21 18 Соңы (басы 1-ші бетте) Ақбөкеннің қоныс аударуы үшін тағы бір проблема – Жезқазған мен
Бейнеуді жалғастаратын жаңа теміржол салу; ол ақбөкен таралу аймағында бетпақдала мен Үстірт популяцияларын екі жерден кесіп өтеді. Қазақстанның темір жол компаниясының бұл темір жол жобасы шамамен пайдалануға 2016 жылға қарай берілуге тиіс еді, бірақ 2013 жылы құрылыс жұмыстарының көп бөлігі біткен. Темір жол рельстерін төсеу мен басқа жұмыстарда аяқталған. Осындай қауіпке байланысты, АСБК (ҚБСА) Қазақстанға келуге халықаралық эксперт Кирқ Олсонаны шақырды. Ондағы мақсат – шекаралық қоршауды, темір жолды салуға байланысты мəселелерды зерттеу үшін мүдделі жақтармен бірнеше кездесу өткізу, сонымен бірге ақбөкенге əсер ететін жағдайларды жеңілдету үшін қажет болатын мүмкіндіктерді қарастыру болып табылады. Бұл жұмысты қоныс аударатын түрлер конвенциясы (СМS) мақылдаған жəне Қазақстанда жүзеге асқан бірлескен екі жоба арқылы жүзеге асқан: негізінен, Франкфурттың зоологиялық қоғамы мен құстарды қорғаудың Королдік қоғамы қаржыландырған «Алтын Дала» табиғат қорғау Инициативасы жүзеге асырса, сондай-ақ фауна мен флораның халықаралық қоры (FFI) USAID
көмегімен орындаған Үстірттің ландшафттарын сақтау Инициативасы жүзеге асырған. Екі жетілік командировка кезінде негізгі мемлекеттік ұйымдармен, өндірістік компаниялармен, қаржылық ұйымдармен жəне Қазқстанның шекаралық мекемелермен консультациялар жүргізілді. Жалпы, барлық мүдделі жақтар ақбөкенді сақтап қалу идеясын қолдады; əрі көрсетілген инфрақұрлыстардың əсер етуін жұмсарту мəселесінде ашық пікірлер айтылды. Соның нəтижесінде көлемді баяндама (доклад) дайындалды; онда
жануарлардың қозғалысына əсер ететін
қолайсыз жағдайларды болдырмаудың бірнеше варианттары көрсетілді; сондай-ақ шекаралық қоршау жəне
темір жолдар
туралы ұсыныстарда берілді. Баяндама бойынша, шекаралық қоршаудың əсерін жеңілдету үшін қоршалған сымның төменгі қатарын алып тастау болып табылады. Бұл шара ақбөкендерге немесе басқа да жануарларға қоршаудың астымен өтуге
мүмкіндік береді. Темір жол проблемасы – сондай қиын жəне сол аспектілердің бірі – жабайы жануарлар үшін темір жол физикалық кедергі есебінде саналады. Темір жол жиегіндегі үйінділер онша тік болмаған жерлерде ақбөкендер өтетін арнаулы өткелдер жасауды АСБК ұсынуы; ол қоршаған рельефіне сəйкес келеді Бұл жануарларға темір жолдың əсерін төмендетуге тиіс, əсіресе, оны кесіп өтуді жеңілдетеді. Жоспардың документтерінде 86 өтетін пункттер (өткелдер) көрсетілген. Бұдан басқа
интервалдар пайда болады; олар Арал теңізі жағасынан басталады да, одан əрі 138 өткелдер (ақбөкегдер өтетін) болады.
Формалары тізімдерін алды. Семинарлар нəтижелерінің бірі-жабайы жануарлар жаппай өлім-жітімге ұшарған кезде шапшаң əсер ететін Группалар ұйымдастыру концепциясы жасалды. Програмасына лекциялар мен
оқу-жаттығулар енгізілген екінші семинар жабайы жануарлар мен үй жануарлары арасында таралған ауруларды бақылауға арналған жəне «Жалғыз денсаулық» («Одно здоровье») концепциясын дамыту.
да, ақбөкендерге едəуір зияндарын темір жолмен байланысты, əсіресе, халық қоныстанған елді пунктер жəне темір жолдармен паралель жергілдікті жолдар
сияқты қосымша
инфрақұрылымдарда тигізеді. Мұнда үй малдары мен иттерде де конфликтілер болуы мүмкін. сондай-ақ темір жол бойындағы станцияларда браконьерлердің тұрағы болуы да ғажап емес. Сонымен, ұсынылған ұсыныстардың бірі –
ақбөкендердің көп мекендейтін қоныстарда, темір жол бойында, жұртшылық мекендейтін елді пункттер болмаса, ондай жерлерде станциялар салуды жоспарланған документтерден алып тастауды ұсындық. Қазірде бұл ұсыныс қажетті мемлекеттік органдарда қаралуда. Ал, шекаралық қоршау жайында, шекаралық қызмет
ұйымдары мынадай шараларды іске асыратын болды: ақбөкендер өтетін шекаралық қоршаудағы сымдардың төлангі қатарын алып тастайтын болды, ол үшін 138 шақырым қашықтықта ұзындығы бір шақырым болатын
Соңғы жылдары ақбөкеннің жаппай қырылуының қайталануына байланысты 2013 жылдың қараша айында Астана қаласында ветеринария ұйымдарының өкілдері үшін 2 оқыту семинары өткізілді. Семинарларды БҰҰ- ның (ООН) Азық-түлік жəне ауыл шаруашылық ұйымдары (ФАО)
жəне ҚР-сы
АШМ-нің ветеринариялық бақылау жəне қадағалау комитетімен бірлесе отырып Қазақстанның биоалуантүрлілігін сақтау ассоциациясы (АСБК) өткізді.
орал жəне
бетпақдала популяцияларындағы бұрынғы жаппай қырылу оқыйғасы мынаны көрсетті: ол жағдай ведомствоаралық коммуникацияларды жақсартуға жəне бұл салада бірлесіп жұмыс атқаруға болатындығын байқатты. Осыған байланысты, сезіну механизмдерін жақсартуға жəне жабайы
жануарлардың аурулары туралы мəліметтеріне арналған Астанадағы семинарларға əртүрлі ветеринариялық ұйымдар мен
лабораториялардың өкілдері шақырылды. Сондай-ақ программа бойынша өлген жануар сойып көрсету, үйрену процесі де өткізілді. Бірінші семинарда ақбөкендер арасында жаппай өлім- жітімдер басталған кезде атқарылатын стандартты процедуралар келісіліп, бектілген. Қатысушылар керекті құралдар мен сою протоколдарының стандартты
семинарлар Штеффен Цутер, Алена Шмаленко, ACБK,
steffen.zuther@acbk.kz Жаңалықтар Сурет АСБК .
Ричард Кок бірінші семинарда лекция оқуда.
Бинокльдер) алды. Сонымен бірге, инспекторлар мен ғылым бөлімі
қызметкерлері үшін
тренингтер (жаттығулар) өткізілді. Онда
теориялық жəне
практикалық жвттығулар орындалды. Инспекторлар GPS-ті қалай пайдалану керектігін үйренді, картамен жұмыс істеу мен мониторинг жүргізу əдістерін үйренуге тырысты. Қосымша, ғылым бөлімінің қызметкерлері ГИС негізінде үйрену-оқу курстарынан өтті. партнеры – Франкфунттық арқылы Грегора Луизо- дердің
табиғи ортаны
қорғау фондысы қолдады жəне ол 2014 жылы да жалғаса береді. Қосымша тренингторді Соколов- Сарбай-өндірістік – бірлестігі жəне
табиғи ресурстардың Еуроазиялық корпорациясы қаржыландырды.
Оған
ақбөкен мекендейтін əкімшілік региондардың өкілдері қатысты. Сондай-ақ семинардың мақсаты – жабайы жəне үй малдары
мен адамдарды қамтитын эпидемиологикалық аспектілерге де тоқталу еді. Семинардың аяғында стандартты операциондық процедуралары бекітілді жəне бірінші семинарда талқыланып, ұсынылған шапшаң қимылдайтын (сезінетін) Группаларды ұйымдастыру концепциясы мақылданды. Семинардың алғында қатысушылар үшін 2013 ж. қыркүйек айында ақбөкендердің жаппай қырылған соңғы ауданына бір күндік сапар ұйымдастырылды. Семинардың нəтижелері мен онда ұсынылған рекомендацияларды осы жылы орындалуға енгізу үшін өкілетті органдармен талқылау жоспарланып отыр.
Ырғыз-Торғай мемлекеттік табиги резерваты (МТР) (2007 ж. ұйымдастырылған) жəне МТР «Алтын Дала» (2012
ж. ұйымдастырылған) бетпакдала популяциясының таралу ареалының батыс бөлігін қамтиды жəне ақбөкеннің күйлейтін жəне төлдейтін негізгі қоныстарын қамтиды. Соған сəйкес бұл «ЕҚТТ» территориялар браконьерлер жағынан үлкен қауіпке ұшырайды; олардың негізгі мақсаты мүйіздері үшін ақбөкендердің еркектерін (текелерін) аулау болып табылады. Осы екі (ЕҚТТ) табиғи резерваттардвң жұмыстарын қолдау үшін, ақбөкендерді сақтаудағы негізгі қоныстар ретінде əрі олардың тиімділігін арттыру мақсатында, 2013 жылы Қазақстанның биоалуантүрлілігін сақтау ассоцивциясының (ҚБСА - АСБК), «Алтын Дала» табиғат қорғау инициативасы төңірегінде, кейбір керекті құрал-сойтардар алуға мүмкіндігі болды жəне олардың қызметкерлері үшін соған
сəйкес тренингтер ұйымдастыру мүмкіндігі туды. 2013 ж. жазында Ырғыз- Торғай резерватына қазіргі жол талғамайтың автокөлік (браконьерлермен күресте пайдаланады), «УАЗ» микроавтобусы (ғылыми жұмыстар үшін) жəне техникалық жұмыстарды орындау үшін трактор берілді. Сондай-ақ «Алтын-Дала» резерваты да қосымша құрал-саймандар (компьютерлер, GPS-навигаторлар,
4 Сурет АСБК .
ACБK,
steffen.zuther@acbk.kz Сурет АСБК .
Сурет АСБК
алтыжастағы Сафина. Түсіруге қажетті ойыншықтарда тез табылды, тек ақбөкендердің фигуркаларын табу проблемасы қалды, оларды қайдан алуға болады? Ақбөкендерді «өмірге» келтірудің бірнеше
варианттарын ұзақ іздеуден кейін, біз сымнан қаркастары бар пластилинді фигуркаларға тоқтадық. Бұл əрі жеңіл жəне тез вариант болды. Бұл міндетті жүзеге асыру үшін барлық творчестволық дағдыларды салу керек болды. Сонымен барлығы дайын болды! Бізге түсіретін құралды Gala-Film студиясы берді; ол үшін біз директоры Галина Виноградоваға шексіз алғысымызды айтамыз! Балалармен сценаны түсіргеннен кейін сондай ұзақ болатын – хайуанаттар бейнелерін түсіру болды. Міне, үш жетіге созылған монтаж (құрастыру) бен кемшіліктерін түзеткеннен кейін клип дайын болды! Балалардың ойындары арқылы көрсетілген ақбөкендердің тарихы туралы жұмыс қызықты болды ғой деп ойлаймын. Клипте көрсетілген қыз баланың жəне оның киіктерінің барлық қиындықтары мен қауіп- қатерлері шынында өмір сүру жағдайларында да кездеседі ғой..! Біздің тарихта жас бала түсінген ақбөкендерді өлтіруге болмайтын ұғымы күнделік өмірде басқа да адамдарға да келеді. Келешекте бізді қызықтыратын ақбөкендер тобы кең байтақ даламызда жортатын болеын. Клипті жасау жабайы табиғатты сақтау (WCN) ұйымы мен Хьстон зоопаркінің қолдауымен жүзеге асты. Қарақалпақ тілінде ақбөкен туралы клиптің премьерасы 2014 ж.
мамыр айында
ақбөкен мекендейтін қоныстардағы барлық елді пункттердің барлығында жəне Нөкіс қаласында көрсетілді. Ағылшын тілінде келипті көре аласыздар: https://www.youtube.com/watch?v=V0wF8KFmOA қарақалпақ тілінде нұсқалық өлеңді тыңдай аласыздар:
http://www.saigaresourcecentre.com/videos/saiga-gimn-the- saiga-and-the-steppe/
Ақбөкеннің Қарақалпақияға-тікелей қатысы бар, Қарақалпақ халқының өмірлік тіршілігінде жəне этносында маңызды роль атқарады. Ол ертегілерінде, аныздарында, дəстүрлі кесте
тігу өнерінде, молшылықтың, жолы болудың жəне өсімталдық, дала рухының іске асқан символы ретінде қатысады. Балалардың дала клубтарының гимны есебінде саналатын визиттік карточка есебінде болатын ақбөкен жөнінде өлең жазу идеясы жас нөкіс композиторы Коблана Эденбаевта туды. Кобланның орындауында өлеңнің премьерасы (тұсау кесірі) 2013 жылы «Ақбөкен күні» уақытында болды. Кейінірек ағылшыл тілінде бұл өлеңді Лондонның Империал колледжінің студенті Джо Булл орындады. Идеяны қолдап жəне дамытып, ақбөкенді сақтау Альянсы (SCA) ақбөкен туралы өлеңді клипке түсіруді ойлады. Жəне біздің творчествалық группа оны жүзеге асыруды қолға алды. Сценарияның операторы жəне соавторы Александр Клепаловқа анимацияны (хайтуанаттарды бейнелеу) қолдану арқылы клип жасау идеяны ойға келді. Бұл есептеудің соңы болды. Біз мынадай ойға келдік: ойын балалары – інісі мен қарындасының көзқарастарымен ақбөкенге қарау.
Бала машинкалар мен солдатиктермен ойнаса, ал қыз бала жануардың - ақбөкендердің фигуркаларымен ойнауда. Ойын арқылы балалар өздерінің дүниеге деген көзқарастарын қалыптастырады. Олар кішкентай құдай сияқты фигуркалар арқылы адамдар мен жануарларды қозғайды, олардың мінез-құлықтары мен дағдыларын анықтайды. Бала аңшылар жағында болып, ақбөкендер үшін қауіп тудырады – олардың жағына браконьерлерді бағыттайды, техникалық кедергілерді (трубопроводтар, темір жолдар) тудырады, ал қарындасы інісіне қарсы тұруға тырысады, мүмкін болатын əдістер арқылы жануарларды қорғауға əрекет жасайды. Тарих нəзік психологиялық негізде құрылған – мейірімсіздік пен қайырымдылық, ақылсыз əрекеттер пен жүректіліктің қарама – қайшылық негізінде баяндалған. Финалдың соңында балалардың бəсекелесуі тоқталады; кінəлары жоқ жануарларды жоғалтқан кезде екеуінде де қимастық пайда болады жəне оларды сақтау үміті туады. Сценариясы жазылып, сцена мен персонаждар (кейіпкерлер), актерлар таңдалып алынған. Олар, негізінен, балалар – жеті жастағы Рустам жəне
жүктеу/скачать 2,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|