6.Құрамында кератин бар қатты қалдықтар және оларды қайта өңдеу бағыттары 7.Метантенк аппаратында метанды ашыту кезіндегі органикалық заттардың биодеградациялану сатылары 8. Қалдықсыз шарап өндірісін құрастыру
9. Аз қалдықты және ресурс үнемдеуші өндірісті дамыту Ресурс үнемдейтін технология - қалдықтарды барынша азайтып, нақты ЖМР-ға қайта өңделетін өндірісті ұйымдастыру. БҰҰ-ның аз қалдықсыз технология жөніндегі Еуропалық Экологиялық комиссиясының анықтамасы бойынша қалдықсыз технология - бұл «шикізат ресурстары - өндіріс - тұтынуҚМР» циклінде шикізат пен энергия неғұрлым ұтымды және кешенді пайдаланылатын өнім өндірісінің тәсілі. Бұл ретте қоршаған ортаға кез келген әсер оның қалыпты жұмыс істеуін бұзбайды. Толық цикл тұтыну сатысын да қамтиды. Ресурс үнемдеуші технология кезінде тұйық материалдық және энергетикалық ағындары бар оңтайлы технологиялық схемалар жасау болжанады. Алайда барлық өндірістер үшін ресурстарды ұтымды пайдаланудың өнеркәсіптік технологиялары әзірленбеген, бұл үшін экономикалық және заңдық алғышарттар жасалмаған. Мұндай міндет шешілуі тиіс және шешілетін болады, өйткені мұндай тәсілге балама бүгінде жоқ.
Ресурс үнемдеуші технологиялар:
- қалдықтарды шығару арқылы қоршаған ортаға келтірілген шығын мөлшерін төмендету. Мысалы, құрамында титан бар концентраттарды металлургиялық қайта өңдеудің сұйық және қатты хлорлы қалдықтарын кәдеге жарату қоршаған ортаға хлордың шығарылуын 45% төмендетуге мүмкіндік береді;
- қалдықтарды жинайтын жер көлемін азайту;
- қалдықтардағы ЖМР пайдаланбауын "өтейтін" бастапқы шикізатты өңдеуден қоршаған ортаның ластануын, сондай-ақ қайталама энергетикалық ресурстардағы (ДЭР) жылуды азайту. Мәселен, металлургиялық және химиялық кәсіпорындарда күкірт диоксидін кәдеге жарату қоршаған ортаның ластануын азайтып қана қоймай, күкіртті өндіруді қысқартуға мүмкіндік береді.
Полимерлік қалдықтарды циклге барынша толық тарту өте маңызды, өйткені ол мұнай мен газ шығынын полимерлер синтезіне азайтуға мүмкіндік беріп қана қоймай, қоршаған ортаға жүктемені төмендетеді, өйткені атмосфералық жағдайларда полимерлер өте баяу ыдырайды;
- қоршаған ортаның термиялық ластануын төмендету (ДЭР қолданған жағдайда);
- бастапқы шикізатты пайдаланумен салыстырғанда қайталама ресурстардан өнім өндіру кезінде қоршаған ортаға шығарындыны қысқарту (технологиялық тізбектен бірқатар буындарды алып тастау есебінен). Мысалы, металл сынығынан 1 т болатты балқыту кезінде, оның темір рудасынан өндіруімен салыстырғанда атмосфералық ауаның ластануы 86%, суды пайдалану - 40% - ға азаяды, қатты қалдықтардың көлемі 97% - ға қысқарады;
картон немесе макулатурадан қағаз өндіру кезінде атмосфераның ластануы 37%, судың ластануы 25-44% азаяды;
- электр станцияларында, қазандықтарда, өнеркәсіптік пештерде жағылатын отын мөлшерін қысқарту және тиісінше отынның үнемделген эквивалентті мөлшерінің жану өнімдерімен, сондай-ақ оны өндірумен, дайындаумен және тасымалдаумен байланысты ластану көлемін азайту.
Халық шаруашылығының барлық салаларында ресурс үнемдейтін технологияларды кеңінен қолдану елдегі экологиялық жағдайды жақсартудың шешуші факторына айналуы мүмкін. Бұл технологиялар қысқа мерзімде ақтала отырып, бастапқы шикізат бірлігіне есептегенде түпкілікті өнімнің ең көп шығуын қамтамасыз ете алады, ал мұндай процестерді автоматтандырудың жоғары дәрежесін ескере отырып және еңбек шығыны бірлігіне есептегенде.
Қоршаған ортаны қорғаудың неғұрлым өнімді тәсілі жаңа ресурс үнемдеуші технологияларды құру болып табылатындығына қарамастан, ескі технологиялар да табиғи ресурстарды үнемдеудің елеулі резервтеріне ие:
- соңғы өнімнің сапасын өзгертпестен, қалдықтардан аз болатын бастапқы шикізатты анағұрлым жетілдірілген етіп ауыстыру. Мысалы, бояу өндірісінде органикалық еріткіштер негізіндегі бояулардың орнына су сұйылтатын бояуларды қолдану;
- соңғы өнімнің тұтынушылық қасиеттері нашарламай өзгеруі. Мысалы, құрамында уытты өнімдер бар полимердің орнына қағаз негізді жабысқақ аппликация жасау үшін қолдану;
- өнімді дайындаудың технологиялық процесінің өзгеруі. Осылайша, жабдықтың үздіксіз жұмысын ұйымдастыру кезеңділіктің орнына жабдықты қайта тиеу және аралық өнімдерді тасымалдау процесінде атмосфераға қалдықтар мен шығарындыларды күрт қысқартады;
- жабдықтарды жетілдіру. Мысалы, майлаушы салқындатқыш сұйықтықтарды жинау және тазартудың анағұрлым жетілдірілген жүйелерін қолдану, табақты және орамды материалдардан жасалған бөлшектерді барынша тиімді бояуға және кесуге мүмкіндік беретін ЭЕМ қолдану; - қалдықтардың, оның ішінде ақаудың санын азайтуды қамтамасыз ететін жабдықтарды пайдалану мен қызмет көрсетуді жетілдіру. Мысалы, құралды уақтылы қайрау, жоспарлы-алдын алу шараларын ұйымдастыру және жұмыс ортасының авариялық шығарындыларын болдырмайтын жөндеулер.