Көптілді білім беруді енгізу: тəжірибе, мəселелері жəне болашағы

С.К.Нурпеисова, Ж.А.Азимбаева 
262 
Вестник Карагандинского университета 
S.K.Nurpeisova, Zh.A.Azimbayeva 
Introduction of multilingual educational: experience,  
problems аnd prospects  
This article discusses the problems of formation and development of multilingual education, the mechanism 
of training of multilingual staff.  It is noted that there are psychological, linguistic and pedagogical difficulties 
which depends on the individual characteristics of the subjects of the educational process. 
 
 
References 
1  Lanson T. Speak. A Short History of Language, Oxford Umvemty Press, 2002. 
2  Education in multilingual world: Setting document UNESCO, Paris, 2003, 38 р., [ER]. Access mode: 
http://www.unesco.org/new/ru/media-services/single-iew/news/multilingualism_a_key_to_inclusive_education/#.VNbyXufqCJU. 
3  European Commission's White Paper, 1995 Brussels: The European Union, 1995. 
4  [ER]. Access mode: www.bonynetwork.eu. 
5  Nazarbayev N.A. Kazakhstanskaya pravda, 33 (25278), 2007, 1, March. 
6  Nazarbayev N.A. Kazakhstanskaya pravda, 2012, 218–219, 10, July. 
7  The constitution of the Republic of Kazakhstan from 30 august 1995 year, [ER]. Access mode: 
http://adilet.zan.kz/rus/search/docs/va=КОНС. 
8  The law of the Republic of Kazakhstan «about languages» from 11 July 1997 year, [ER]. Access mode: 
http://adilet.zan.kz/rus/docs/Z970000151. 
9  Kazakhstanskaya pravda, 2007, 127, 15, August.  
10  Kazakhstanskaya pravda, 2001, 47–48, 17, February. 
11  The decree of president of the Republic of Kazakhstan from 7 december 2010 year № 1118, [ER]. Access mode: 
http://adilet.zan.kz/rus/docs/U1000001118. 
12  The concept of foreign language education of the Republic of Kazakhstan, Almaty:  Kazakh University of International Rela-
tions and World Languages named after Abylai Khan, 2006 y., [ER]. Access mode: http://freeref.ru/wievjob.php?id=8721752006. 
13  Zhetpisbayeva B.A. Theoretical and methodological foundations of multilingual education: synopsis of diss. of the pedagogi-
cal science doctor, Karaganda, 2009, 46 p. 
14  Zhetpisbayeva B.A., Ayazbayeva S.S. Vestnik Buketov E.A. KSU, series «Pedagogics», 2 (62), 2011, 4–8 p. 
 
 
 
 
 
ƏОЖ 745/749:004.4 
Г.А.Ахметжанова  
М.Өтемісұлы атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті, Орал 
(E-mail: guld84@mail.ru) 
Компьютерлік технологияларды қолдану арқылы дизайн  
мамандардың кəсіби даярлаудағы маңызы 
Мақалада  болашақ  дизайнерлерді  кəсіптік  компьютерлік  дайындауда  педагогикалық  əдістердің 
мəлелелері  қарастырылған.  Болашақ  дизайнерлерді  мамандығы  бойынша  жоғары  оқу  орындарында 
кəсіби  компьютерлік  білім  беру  жəне  жобалау  үрдістері  мен  оларды  қолдану  жолдары  көрсетілген. 
Сондай-ақ  автормен  кəсіби  компьютерлік  бағдарламаларды  оқу  үрдісінде  пайдалану  амалдары 
ұсынылған.  
Кілт  сөздер:  болашақ  дизайнер,  кəсіптік  дайындау,  компьютерлік  технология,  компьютерлік  білім, 
жобалау үрдістері, компьютерлік бағдарламалар, оқу процесі.  
 
Бүкіл дүние жүзін қамтыған жаhандану дəуірінің дамуына елеулі ықпал етіп отрыған қоғамның 
барлық салаларын ақпараттандыру үдерісі қарқынды түрде іске асырылуда. Осы орасан зор əлемдік 
құбылыс біздің еліміздің дамуы бағытына айтарлықтай əсер етуде. XXI ғасырдың жаңа ақпараттық 

Компьютерлік технологияларды қолдану… 
Серия «Педагогика». № 2(78)/2015 
263 
технологиялар  ғасыры  деп  аталуы  адамзат  өркениетінің  дамуының  келесі  сатысына  енгендігін 
білдіреді. Дүниежүзілік көлемде өтіп жатқан техникалық прогрестің кезекті даму тармағына сай болу 
— экономикалық дамудың жаңа жағдаятына бейімделуді көздейтін кез келген елдің басты мақсатына 
айналмақ. Демек, осы ұлы көштен өз орынын табу біздің еліміздің де басты мүдделерінің бірі болмақ. 
Осындай ауқымды да маңызды қызметті іске асырудың жолдарын анықтайтын құзыретті мемлекеттік 
органдар  мен  қоғамдық  институттардың  міндеттері  болып  табылады.  Жаhандану  дəуірінің 
талаптарына  сай  даму  саясатын  жүргізе  отырып,  ұлттық  мүддемізге  лайықты  сара  жол  табуымыз 
қажет.  Заманауи  озық  ақпараттық  технологияларды  тиімді  қолдану  арқылы  қоғам  салаларын 
ойдағыдай  дамытудың  бірден-бір  кепілі — оларды  жетік  меңгерген  мамандардың  болуы.  Бұндай 
мемелекеттік маңызы бар мəселені шешу қоғамдық институттың бірі болып саналатын кəсіби білім 
беру саласына жүктеліп отыр [1].  
Белгілі  қазақстандық  ғалымдардың  пайымдауынша,  ақпараттандыру — əлемдік  қоғамдастықта 
демократиялық  жəне  ашықтық  қағидаларын  ұстанған  еліміздің  объективті  қажеттілігі.  Демек,  оны 
дұрыс  шешу  үшін  еліміздің  ішкі  ақпараттық  ортаның  сыртқы    ақпараттық  ортамен  үйлесімділігін 
қамтамасыз  ететін,  əрі  ақпараттық  ресурстар  мен  технологиялар  деңгейіне  бірдей  талаптар 
қойдыратын  бірегей  ақпараттық  кеңістікте  болуы  тиіс.  Қоғамды  ақпараттандыру  білімді 
ақпараттандырудан 
басталады 
жəне 
ақпараттандыру 
процесі 
ғылыми, 
құқықтық, 
ұйымдастырушылық жəне ресуртық тұрғыда қамтамасыздандырылады. 
Қазақстан  Республикасы 2015 жылға  дейінгі  білім  беруді  дамыту  тұжырымдамасының 
міндеттері білім берудегі басқаруды одан əрі демократияландыру негізінде қазақстандық білім беру 
моделінің  жұмыс  істеуінің  заңнамалық,  нормативтік,  құқықтық  базасын  жетілдіру,  білім  берудің 
мазмұны  мен  материалдық-техникалық  базасын  жетілдіру,  білім  беру  сапасын  бағалаудың  ұлттық 
жүйесін  құру,  білім  берудегі  ғылым  мен  өндірісті  ықпалдастыру,  кəсіптік  білім  берудің  сапасын 
арттыру  үшін  нақты  экономика  салаларын  тартудың  тетіктерін  құру,  əлемдік білім  беру  кеңістігіне 
ықпалдастыруды қарастырады.  
Қазіргі кезде мамандарды кəсіби даярлауда ақпараттық технологияларды оқу үдерісінде қолдану 
кең өріс алуда. Ал, ақпараттық үдерістер — ақпаратты жинау, жіберу, жинақтау, сақтау, өңдеу, іздеу, 
беру  жəне  пайдаланушыға  жеткізу.  Компьютерлік  технологияларды  нақты  бір  салаға  қажет  кəсіби 
маман  даярлау  ісінде  қолдану  мəселелері  толығымен  қарастырылмаған.  Соның  бірі  графикалық 
дизайн  саласына  маман  даярлауда  қолданылатын  компьютерлік  технологиялар  болып  табылады. 
Сондықтан,  қазіргі  уақытта  жоғарғы  оқу  орнында  озық  компьютерлік  технологиялардың  кəсіби 
бағыттағы  жаңа  ақпараттық  жəне  бағдарламалық  құралдардың  енгізілуі,  компьютер  қолданушы 
санатынан  кəсіби  маман  ретінде  қолданушы  санатына  ауысуын,  сонымен  бірге  жалпылама 
«ақпараттық  технология»  ұғымын  мақсатты  «компьютерлік  технология»  түсінігіне  ауысу  үдерісі 
жүріп жатыр.  
Жалпы  «ақпарат»  ұғымы — «мағлұмат»,  немесе  «хабар»,  деген  түсінікті  білдіреді.  Адамзат 
тарихына  үңілсек,  ақпаратты  қолдану  жəне  таратудың  даму  кезеңдерін  көруге  болады.  Бастапқы 
кезең  адамның  санасының  оянуы  кезеңімен  қатар  келеді.  Адамдардың  өзара  араласу  тəсілі  құралы 
болып  табылатын  сөйлей  білу  қабілетінің  пайда  болуы  адамзат  санасының  үлкен  жетістігі  болып 
табылады. Сөйлеу қабілеттілігі өз кезегінде тілдің пайда болуы мен дамуына негіз болды. Ал тілдің 
дамуы адамзат қауымының өзара қатынас жəне жинақтаған тіршілік тəжірибелерімен бөлісу құралы, 
яғни ақпарат тарату құралы, болып табылады [2].  
Адамзат қоғамының дамуына сай ақпаратты тарату тəсілдері де дамиды. Ең бірінші ақпаратты 
ауызша  тарату,  содан  кейн  жазбаша  тарату,  кейінде  техникалық  құралдар  арқылы  тарату  пайда 
болды. Ақпарат қорының ұлғаюына байланысты ақпаратты сақтау, өңдеу жəне тасымалдау тəсілдері 
қолданыла басталды. Ақпарат білім көзі болып табылатындықтан, білім беру жүйесінде ақпараттық 
оқыту  технологиялары  пайда  болды.  Өткен  ғасырдағы  техникалық  прогрестің  дамуы  салдарынан 
компьютердің  пайда  болуына  байланысты  ақпараттық  технологиялар  адамзат  қоғамының  барлық 
салаларында  қолданысқа  ие  болды.  Ақпаратты  компьютердің  көмегімен  өңдеу  мен  тарату  тəсілі 
ретінде ақпараттық компьютерлік технологиялар пайда болды.  
Қазіргі таңда ақпараттық орта құрудың басты екі түрі қалыптасқан: 
1.  Дəстүрлі — ауызша жəне жазбаша түрлері. 
2.  Техникалық — техникалық құрылғылар, компьютерлік техника мен байланыс құралдары. 

Г.А.Ахметжанова 
264 
Вестник Карагандинского университета 
«Ақпараттық технологиялар» деп электрондық құралдардың көмегімен ақпараттарды жинақтау, 
өңдеу  жəне  жасау  үдерістерін  түсінеміз.  Олар  іске  асыру  орталарымен  жəне  құрылымына  кіретін 
компоненттерімен сипатталады: 
 техникалық орта (басты мақсаттарды шешуге қажетті техниканың түрі); 
 бағдарламалық  орта  (басты  жұмыстарды  орындауға  қажетті  бағдарламалар  құралдары 
жиынтығы); 
 заттық орта (нақты ғылым, білім, техника салаларының мазмұны); 
 əдістемелік орта (ережелер, қолдану реттілігі, тиімділік көрсеткіші жəне басқалар). 
Терминологияға  сараптама  жасау  барысында  компьютерлік  технологияларды  оқыту  іс-
əрекетінде  қолданылатын  электронды  құралдар  жəне  олардың  жұмыс  істеу  тəсілдері  жиынтығы 
ретінде құрастыру қалыптасқаны анықталды.  
Ақпараттық  технологияларды  əр  алуан  түсініктемелерін  саралай  келе,  осы  технологиялардың 
ерекшеліктеріне мыналарды жатқызуға болады: 
 оқытудың нақты мақсатын анықтау; 
 нəтиженің жемісті болуын қамтамасыз етуге бағыттау; 
 оқыту субъектілерінің əрекеттерінің кезеңдерінің құрылымдылығы; 
 аралық жəне ақтық нəтижелерді бағалау; 
 тəжірибенің тасымалдауға жəне қайталауға жарамдылығы. 
Қазіргі таңда білім беру саласында жаңа ақпараттық технологияларды қолдану кəсіби маманның 
даярлығын заман талабына сай қалыптастырудың тиімді тəсілі болып табылады.  
Білім беруді ақпараттандыру — бұл ақпараттық-коммуникациялық технологияның құралдарын 
білім  беру  құндылықтарын  зерттеп,  оқыту  мен  тəрбиелеудің  психологиялық  жəне  педагогикалық 
мақсаттарына қамтамасыз ету үдерісі. Оқу үдерісінде білім беруді ақпараттандырудың негізгі бөлігі 
дербес компьютерлерді қолдану, интернет желісін пайдалану арқылы жүреді. Мемлекеттік білім беру 
жүйесінде ақпараттық оқыту технологияларды қолдану жүйесінің құрамына төрт түрі кіреді: 
1.  Мультимедиалық ақпараттық технологиялар. 
2.  Интернеттік технологялар. 
3.  Қашықтықтан оқыту технологиясы. 
4.  Өндірістік орта технологиясы. 
Аталған  технологиялар  бір-бірімен  өзара  байланысып,  жалпы  білім  беру  жүйесін  қамтиды. 
Қажет  болған  жағдайда  кəсіби  білімді  жетілдіру  мақсатында  арнайы  кəсіби  біліктілікті  көтеру 
ақпараттық  оқыту  технологиялары  оқыту  үрдісінде  қолдану  арқылы  мамандардың  заман  талабына 
сай білім алуына мүмкіншілік жасайды.   
Болашақ  мамандарға  ақпараттық  білім  негіздерін  беру,  ақпараттық  технологияны  өзіндік  даму 
мен  оны  іске  асыру  құралы  ретінде  пайдалану  дағдыларын  қалыптастырып,  ақпараттық  қоғамға 
бейімдеу  іс-əрекетін  жүзеге  асыру.  Педагогикалық  үдерістің  тиімділігін  арттыруға,  студенттердің 
білім,  білік,  дағды  сапаларының  жақсаруына  септігін  тигізетін  ақпараттық  технологияның  түрлері 
көп  ықпал  етеді.  Дизайн  саласына  қажет  мамандарды  даярлығын  қалыптастыруға  бағытталған 
компьютерлік  технологияларды  қолданудың  бірізді  жүйесі  болып  табылады.  Болашақ  маманды 
даярлауға  қажетті  заманауи  оқыту  технологиясының  ең  бастысы  компьютерлік  технологиялар  деп 
пайымдаймыз.  Себебі  заманауи  компьютерлердің  мүмкіншіліктері  жоғарыда  аталған  ақпараттық 
технологиялардың  басым  көпшілігін  қамтиды  жəне  оларды  қолданудағы  ең  басты  буын  болып 
табылады [3].  
Дизайн  саласында  қызмет  ететін  заман  талабына  сай  қалыптасқан  кəсіби  деңгейі  бар, 
компьютерлік технологияларды жетік меңгерген мамандарды даярлау осы күнгі өзекті мəселелердің 
бірі. Сол себептен жоғары оқу орындарында оқу үдерісінде осы мəселені шешу жолдарын жетілдіру 
қарастырылуда.  
Аталмыш  мəселенің  дұрыс  шешімін  табу  жолында  ізденіс  жұмыстарын  саралай  келе, 
түсінгеніміз — жоғары оқу орнында компьютерлік технологияларды оқу үдерісінде қажетті көлемде 
қолдану əлі күнге дейін шешімін таппауда. Оның басты себептерінің бірі — орта буыннан жоғарғы 
жастағы  мамандардың  кəсіби  компьютерлік  білімдері  мен  дағдыларының  жоқтығы.  Бұл  мəселе 
төңірегіндегі  ғылыми  жəне  əдістемелік  жұмыстарды  саралау  барысында  жасаған  тұжырымдамамыз 
—  кəсіби  деңгейі  жоғарғы  маманды  даярлау  үдерісінде  əлі  де  шешімін  табуды  қажет  ететін  тың 
салалар жеткілікті. Солардың бірі — графикалық дизайн саласында қызмет ететін болашақ маманның 

Компьютерлік технологияларды қолдану… 
Серия «Педагогика». № 2(78)/2015 
265 
кəсіби  деңгейді  қалыптастыруға  негізделген  арнайы  пəндерді  оқу  барысында  компьютерлік 
технологияларды қажетті көлемде қолдану мəселесі [4]. 
Қазіргі  ақпараттандыру  дəуірі  оқу  үдерісінде  ақпараттық  технология  мүмкіндіктерін  кең 
көлемде  қолдануды  қажет  етеді. «Білім  беру  жүйесін  ақпараттандыру — кəсіби  даярлаудағы 
берілетін  білім  сапасын  көтеруді  жүзеге  асыруға  бағытталған  үдеріс,  еліміздің  ұлттық  білім 
жүйесінің барлық түрлерінде қазіргі технологияларды тиімді ақпараттық технологияларға алмастыру, 
оларды сүйемелдеу жəне дамыту, нақты жүзеге асыру шаралары» болып табылады. Əлемдік ғылым 
мен тəжірибеде ақпараттық технологияны оқыту үдерісіне енгізу келешек ұрпақтың жан-жақты білім 
алуына,  іскер  əрі  талантты,  шығармашылығы  мол,  еркін  дамуына  жол  ашатын  психологиялық, 
педагогикалық жағдай жасау үшін тигізер пайдасы зор. 
Қазіргі  уақытта  кəсіби  даярлау  мен  оқытуда  ақпараттық-технологияны  қолданудың  маңызы 
ретінде бірнеше негізгі бағыттарын ерекшелеп көрсетуге болады:  
 ақпараттық  технологияны  кəсіби  даярлауда  көрнекілікті  арттыру,  əр  түрлі  нысан  мен 
үдерістерді  үлгілеу,  оқу  материалын  жүйеге  келтіру  мен  логикалық  реттеу,  жаттықтыру, 
меңгерілген білімді бақылау үшін көрнекілік құрал ретінде пайдалану; 
 оқытудың  əр  түрлі  формасын  жүзеге  асыру:  дербес,  ұжымдық,  өзіндік,  қашықтықтан  оқыту. 
Оқыту үдерісін автоматтандырылған оқыту жүйелерін қолдану арқылы автоматтандыру; 
 əр  түрлі  пəндер  бойынша  компьютерлік  оқу  курстары  мен  дизайн  программаларының 
əдістемелік кешендерін жасақтау; 
 ғылыми  негізделген  компьютерлік  оқу  программаларының  сценарийін  жасау,  педагогикалық 
программалық құралдардың сапасын сараптау мен оны бағалау; 
 білім беру жүйесінде компьютерлік телекоммуникацияны қолдану; 
 білім  беруді  басқаруда  ақпараттық  технология  құралдарын  кəсіби  қолдануға  баулу 
(басқарудың автоматтандырылған жүйелері, автоматтандырылған жұмыс орындары); 
 психологиялық-педагогикалық зерттеулерде ақпараттық технология құралдарын қолдану [5].  
«Дизайн»  мамандығында  кəсіби  даярлауда  ақпараттық  технологияны  білім  беру  үдерісінде 
қолдану — өзінің  тəсілдері  мен  мақсаттары  бар,  белгілі  бір  теориялық  базаны,  ерекше  əдістерді 
қамтитын  біртұтас  үдеріс  болып  табылады.  Сондықтан  олар  арқылы  орындалатын  оқу  əрекеттері 
қарым-қатынастың  жоғарғы  деңгейіне  көшеді,  кəсіби  оқыту  кезінде  арнайы  іскерліктерді 
қалыптастырады. 
Компьютерлік технологиялардың мүмкіншіліктерін кеңейту үзіліссіз динамикалық үдеріс болып 
табылады.  Үнемі  өзгеріп  отыратын  компьютерлік  технологияларды  меңгеру  үшін,  дизайн 
мамандығындағы кəсіби даярлығын жетілдіру үстінде көп қолданыста болуы қажет.  
Қорыта келе, компьютердің техникалық негізі мен жұмыс істеу принциптерін білу, олардың əр 
түрлі  қасиеттері  мен  мүмкіншіліктерін  білу,  шыққан  тегі  мен  тарихи  даму  жолдарын  білу  болашақ 
мамандарға  компьютерлік  технологияларды  саналы  түрде  келешек  қызметтерінде  қолдануға 
мүмкіншілік жасайды.  
 
 
Əдебиеттер тізімі 
1  Жаңа əлемдегі жаңа Қазақстан: Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан халқына жолдауы. — Алматы: 
Жеті жарғы, 2007. — 10 б. 
2  Мəлібекова  М.С.  Студенттердің  кəсіптік-ақпараттық  бағыттылығын  қалыптастырудың  педагогикалық  негіздері: 
Пед.ғыл.д-ры ... дис. — Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2004. — 32 б. 
3  Исабек Н.Е. Студенттерді компьютерлік графиканы кəсіби іс-əрекетінде пайдалануға даярлау: Автореф. — Алматы, 
2005. — 29 б. 
4  Мəлібекова М.С., Исаев Р.К. Дербес компьютерді оқу процесінде қолдану. — Алматы: Білім, 2000. — 180 б. 
5  Исабаева  Д.Н.,  Құрманбаева  Ж.И.  Білім  беру  жүйесіндегі  ақпараттық  технология  құралдарын  қолданудың 
мүмкіндіктері. — [ЭР]. Қолжетімділік тəртібі: zkoipk.kz/ru/b5/252-article.html
 
 
 
 

Г.А.Ахметжанова 
266 
Вестник Карагандинского университета 
Г.А.Ахметжанова  
Значение профессиональной подготовки специалистов дизайна  
с помощью использования компьютерных технологий 
В  статье  рассматриваются  проблемы  эффективного  использования  педагогических  методов  при 
компьютерной  подготовке  будущих  дизайнеров.  Проанализированы  роль  информационной 
технологии при изучении профессиональных компьютерных программ будущими  дизайнерами и их 
использование  в  процессе  проектирования  дизайн-объектов.  В  статье  предложены  методы  изучения 
профессиональных компьютерных программ студентами в учебном процессе. 
 
G.A.Akhmetzhanova 
The meaning of professional training of  specialists of design  
by means of using computer technologies 
This article presents the importance of using computer technologies in preparing professional designers. Also 
this article determines that computer systems designers play an important role in the data processing industry 
functioning because they plan and design computer systems, manage the clients' systems and data processing 
facilities and, of course, provide other computer-related services and advice. 
 
 
References 
1  New Kazakhstan is in the new world: The message of the President of the Republic of Kazakhstan to people, Аlmaty: Zheti 
zhargy, 2007, 10 р. 
2  Мalibekova М.S. The basis of pedagogical foundations of professionally oriented formation of the students, doctor of peda-
gogical sciences, dissertation, Karagandy: Publ. КSU, 2004, 32 p. 
3  Isabek N.Е. Students’ preporation to the professional activity using computer graphics. Аbsract, Аlmaty, 2005, 29 p. 
4  Мalibekova М.S., Issayev R.K. Using of personal computers in educational process, Аlmaty: Bilim, 2000, 180 p. 
5  Issabyeva D.N., Kurmanbayeva Zh.I. The opportunities of using an informative technological gadgets in the system of 
education, [ER]. Access mode: zkoipk.kz/ru/b5/252-article.html 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Серия «Педагогика». № 2(78)/2015 
267 
UDC 371.13 
Zh.B.Khadjayeva
  
Ye.A.Buketov Karaganda State University 
(E–mail: zhamilyakhajayeva@gmail.com) 
Efficiency of leadership development in teaching 
Article discuses the topicality and efficiency of leadership development quality as one of the way of teachers 
for formation to their self-development and show  it as effective method to involve students in educational 
process. Author analyses European and American program for teachers leadership developing and make con-
clusion that nowadays it isn’t enough just to be educators or teachers. Teacher has to be more aim-oriented, 
goal-seeking, far-sightedness, concerned. There are the abilities to look far into the future with regard to their 
company, class, team or department.  Author considers that teachers need to have external and inner self-
improvement, assessing the society changes, environmental forces and competitor activities. 
Key words: teacher development, leadership, education system, self–development, teacher leadership devel-
opment, leader, leadership development, teaching, educational activities.  
 
21
st
 century is century of high and smart technologies, nowadays everything is changed in a high pace. 
All over the world everyone tries to  make step to this changes. So our country doesn’t  lag in scientific and 
technical development and we work on it.  
Today Kazakhstan’s government is developing  in different spheres of economics, social life, culture 
and education. As Kazakhstan will become intellectual nation in the world, education is the main base of  it. 
Education has a great influence in improving of social life style of  individual.  
Nowadays it isn’t enough just to be educators or teachers.  Teacher has to be more aim-oriented, goal-
seeking,  he has to think strategically, far-sightedness, concerned. There are the abilities to look far into the 
future with regard to their company, class, team or department. They need to have external and inner self-
improvement, assessing the society changes, environmental forces and competitor activities. 
Teachers as the leaders of class must bring up next generation to creating a vision and strategy keeping 
eye on horizon, creating shared culture and values etc. Many countries saw the role of leadership develop-
ment for teachers and many of them have state teacher leadership program (TLP) in the USA,  EU countries 
and  etc. For a long time society had acute practical needs in the study of leadership. But due to the continued 
economic development of society and, as a consequence, a change in the rhythm of life, the problem of stud-
ying leadership qualities and their development is becoming increasingly important. In this regard, a deep 
and thorough study, critical reflection of international experience would show prospects and possible barriers 
to the development of educational systems in the light of new approaches to the training and education of the 
student as a competitive leader. The present level of economic and social development of our country re-
quires experts in any field of activity of high professional level. And special attention  is paid to the devel-
opment of leadership skills of teachers, as they are the foundation of any society. 
What does the word «leader» mean? We have to know more about history and origin of this word. Ac-
cording to Etymology Dictionary leader in Old English «lædere» one who leads, from «lædan» 
(see lead(v.)). As a title for the head of an authoritarian state, from 1918 (meaning «writing or statement 
meant to begin a discussion or debate» is late 13c. In modern use often short for leading article (1807) «opin-
ion piece in a British newspaper» (leader in this sense from1837) [1]. Leaders are those people whom every-
one wants to follow. As James C. Humes said an American author and former presidential speechwriter said: 
«One secret of leadership is that the mind of  a leader never turns off. Leaders even when they are sightseers 
and spectators, are active; not passive observers». According to this quote we understand that leaders can’t 
stand off, they have own point of view and as a strategic thinker they can find the point of problem to solve it 
carefully. Leaders are that people who always act and involved in all events. They always show their ability 
to help and develop personal qualities lifelong.  As we are teachers we thought that we are  born to be lead-
ers, because we lead our students to learn and investigate new world of education. But in real situation it is 
far from it.  
So how do we understand the meaning of ‘leadership’? According to «Business dictionary» by WebFi-
nance, Inc.  internet company with experience in  developing and managing educational websites  leadership 
has many definitions  as follows: 

Zh.B.Khadjayeva 
268 
Вестник Карагандинского университета 
1. The individuals who are the leaders in an organization, regarded collectively. 
2. The activity of leading a group of people or an organization or the ability to do this. 
Leadership involves: 
1.  establishing a clear vision; 
a) Sharing that vision with others so that they will follow willingly; 
b) Providing the information, knowledge and methods to realize that vision; 
c) Coordinating and balancing the conflicting interests of all members and stake holders. 
A leader steps up in times of crisis, and is able to think and act creatively in difficult situations. 
Unlike 
management, leadership cannot be taught, although it may be learned and enhanced 
through coaching or mentoring.  Someone  with  great leadership skills today  is Bill  Gates who,  despite early 
failures, with continued passion and innovation has driven Microsoft and the soft ware industry to success. 
3. The act of inspiring subordinates to perform and be engaged in achieving a goal [2].  
Leadership is concerned with overall alignment of vision, goals, values and culture. Leadership skills 
include to be highly influential, both external and internally. Leaders are people who can define future vision 
in way that people work. They need to be looking at the future, with one eye on the current position and be 
able to mentally conduct a constant gap analysis of the future [3; 3–6].  
According to «The free  dictionary by  Farlex «The word «teaching» can bring to mind a variety of im-
ages. For example:  
1. The act, practice, occupation, or profession of a teacher; 
2. a) something taught; b)often teachings: a precept or doctrine; 
3. Of, involving, or used for teaching; 
4. Working as a teacher or in teaching. 
Teachers can find a wealth of opportunities to extend their influence beyond their own classrooms to 
their teaching teams, schools, and districts. In every good school, there are teachers whose vision extends 
beyond their own classrooms — even beyond their own teams or departments. Such teachers recognize that 
students' school experiences depend not only on interaction with individual teachers, but also on the complex 
systems in place throughout the school and district. This awareness prompts these teachers to want to influ-
ence change. They experience professional restlessness — what some have called the «leadership itch». 
Sometimes on their own initiative and sometimes within a more formal structure, these professionals find a 
variety of ways to exercise teacher leadership [4; 14–19]. 
Based on the analysed material about teaching leadership refer to following we can make definition of  
it: Knowledge, skills and dispositions  demonstrated by teachers who positively impact student learning by 
influencing adults, formally and informally, beyond individual classrooms [5; 1–3].  The model shown in 
table  is adapted from the model by John Kotter of  Harvard Business School in article ”What leaders really 
do” written for Harward Bussiness review in 1990.  Taking main headings from the Kotter model,the main 
differences have been detailed in the following context (Table). 
T a b l e  

жүктеу/скачать 4,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: