3 апта тапсырмасы.
Дәріс, семинар-практикалық сабақтың тақырыптары: (Әрбір тақырып бойынша теориялық дайындық жасаңыз). (Сөз мағынасының дамуы мен тарылу ерекшеліктерін, себептерін түсіндіріп, мысалдармен дәлелдеңіз. Кестеге түсіріп, түрлену ерекшеліктеріне анализ жасаңыз).
1. Сөз мағынасының дамуы. Cөз мағынасының кеңеюі; сөз мағынасының тарылуы; метафора: тілдік метафора, поэтикалық метафора, жеке қолданыстағы метафора; метонимия; синекдоха. Ұқсату заңы. Сөздің қосалқы аталымдары. Сөздің көп мағыналылығы. Омоним, синоним, сөз варианттары, антоним, табу, эвфемизм, дисфемизмдер. Қазіргі қазақ тілі лексикасының құрамы мен шығу арналары. Түркі тілдеріне ортақ сөздер. Қазақтың байырғы төл сөздері.
Өткен тақырыптарды бекіту ретінде жаттығу тапсырмаларын орындаңыз.
1-тапсырма. Семасиологияның (сөз мағынасы дамуының) негізгі заңдарын көрсетіңіз:
Семасиологияның негізгі заңдары
2-тапсырма. Сөз мағынасының дамуы қандай тілдік құбылыстардан көрінеді?
Кестені толтырыңыз:
3-тапсырма.
Көп мағыналы сөздер жазыңыз:
Үлгі: Көз: иненің көзі, есіктің көзі, терезенің көзі, күннің көзі, бұлақтың көзі.
Қанат: құстың қанаты, ұшақтың қанаты, үйдің қанаты (алты қанат ақ орда), футбол алаңының оң жақ, сол жақ қанаттары (екі жағы, шебі).
4-тапсырма. Төмендегі тіркестердің ішінде қайсысы көп мағыналы сөздер тобына жатады? Төмендегі шеңберге салыңыз
Адамның көзі, істің көзі, көз бояу, иненің көзі;
Қол қою, қолды болу, қолы сырқырайды;
Тамақ ауруы, тамақты мезгілінде ішу;
Малға күтім керек, қолыңды суға мал;
Киім жағасы, өзен жағасы;
Егін ор, орға түсіп кетпе.
5-тапсырма. Сұрақтарға иә, жоқ деп жауап беріңіз
Достарыңызбен бөлісу: |
