Ахмет Игунеки (ХIIғ.) «Ақиқат сыйы»(«Хибат–ул–хакайк») деген дидактикалық поэма жазған

Ахмет Игунеки (ХIIғ.) «Ақиқат сыйы»(«Хибат–ул–хакайк») деген дидактикалық поэма жазған.

• Ахмет Игунеки (ХIIғ.) «Ақиқат сыйы»(«Хибат–ул–хакайк») деген дидактикалық поэма жазған.
• Сүлеймен Бақырғани (1104-1186) еңбектері: «бақырған кітабы», «Хазірет Мәриям кітабы», «Ақыр заман кітабы».
• Майқы би Төбейұлы (1105-1225(?) ж.ж.) халық аңызында қазақ руларын үш жүзге топтап, 40 рудың таңбасын жартасқа қащатқан.
• Мөңке би Төбеұлы (1205-1259 ж.ж.)– Шыңғысханның Керөлеңдегі ордасында қаған би болып сайланған.
• Едіге би Құтлық–Қабанұлы (1354-1419) Маңғыт әулетінен шыққан, Қаратаудың теріскей бетіндегі Құмкент қаласында туған. Ол Алтын Орда жерінің билеген, шешен болған.
• Бәйдібек би Қарашаұлы (1356-1419) қазақтың атақты биі, әрі хан болған батыр. Бәйдібек би «бұлақ көрсең көзін аш, құдық көрсең шегенде, оның басына тал ек» – дейді екен.

XV-XVIII ғ.ғ. қазақ философиясының ерекшелігі:

• XV-XVIII ғ.ғ. қазақ философиясының ерекшелігі:
• ақын –жыраулар философиясы;
• би –шешендер философиясы;
• Ауыз әдебиеті мен жазба әдебиетіндегі философиялық ойлар;
• Қазақ ақындық шығармашылығының үш кезеңі:
• Жыраулық кезең (XV-XVIII ғ. бірінші жартысы);
• Ақын шығармашылық кезеңі (XVIII-XIX ғ. басы);
• Ақын өлеңші, айтыс өнері кезеңі (XIX-XX ғ. басы).

ХV-XVIII ғғ. Қазақ философиясының өкілдері:

• Асан қайғы Сәбитұлы– қазақ халқының қамын, болашағын ойлаған «дала философы». Ел қамын жеп қайғы –қасірет кешкен Асан атына кейін «қайғы» сөзі қойылып аңыздалып кеткен. Оның ойынша жер үстінде, адамзат түіршілігінде көруі мүмкін ұжмақ бар, оның аты–«Жер ұйық».
• Қадырғали би Қосымұлы Жалаири – қазақ ғұлама ғалымы, биі, ойшылы. «Жамиғат тауарих», «Жылнамалар жинағы» тарихи –шежіре кітабы арқылы бүкіл дүние жүзіне мәшһүр болған. «Ойлап айтқан сөз де, ойнап айтқан сөзде оралмайды» – деген Қадырғали.
• Бұқар жырау Қалқаманұлы –қазақ халұының рухани тарихындағы ең үлкен ойшылдардың бірі. Ол адам табиғаты, өмірі, тіршілік мәні, оның өтпелі болмысы, уақыт өлшемі, дәуір сыры, әлем мен болмыс туралы ойлар толғандырды.
• Шал ақын – Тілеуке Тілеукеұлы қазақтың атақты ақыны, ойшылы, философы. Оның негізгі тақырыбы – адам өмірі мен оның мәні, мораль, этика. дін