3 і-тарау. Сақтар
жүктеу/скачать 53,26 Kb.
|
Сақтар курсовой
| Қорытынды
Қорыта келе, Б.з.д. I мың жылдықтан Қазақстан территориясын мекендеген көшпелі тайпалар «сақ» этнонимі арқылы белгілі. Жазба деректер олардың қазіргі Қазақстан территориясының барлық аудандарын қоныстануы және олардың 3 топқа бөлінгендігі туралы хабарлайды: сақтар тиграхаудтар(шошақ бөріктілер), сақтар-хаомоваргалар ( хаома сусын дайындайтындар), сақтар-парадарайлар (теңіздің арғы бетіндегілер). Сонымен қатар, оңтүстікте – массагеттер мен даилер, солтүстікте – аргипеилер, шығыста – аримаспылар, орталық аудандарда – исседондар, батыста – савроматтар, оңтүстік-батыста – каспылар өмір сүрді. Бұл тайралардың барлығы жақын этникалық-мәдени бірлестік құрап сақ тайпаларының одағының құрамына кірді. Тарих атасы Геродот сақтарды «азиаттық скифтер», парсылар «құдіретті еркектер», Иран жазбалары «жүйрік атты турлар» деп атаған. Сақ дәуірінде Қазақстан жеріндегі жайлаушы тайпаның мәдениеті мен өнері бұрынғыдан әлдеқайда жоғары даму деңгейіне жетті. Темір металлургиясы, көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы материалдық және рухани мәдениет түрлерін түбегейлі өзгертті. Сақ тайпаларының жерлеу ғұрыптары бұрынғы кездегі әдет-ғұрыптардан мүлде басқаша болды. Қола дәуіріне тас қоршаулар мен тас жәшіктерге жерлеу тән болса, сақтар өмір сүрген барлық аймақтарда қорғандар болған, сопақша бейіттерге адамдар жиі жерленген. Жерлеудің жаңа түрлері пайда болды. Жерлеу тәсілдері де өзгереді: мәйітті өртеу немесе бүйірінен жатқан мүшелерді көмудің орнына мәйітті тарту арқылы жерлеу жүзеге асырылады. Еуразиялық бақташы тайпалардың біртұтас экономикалық базасы, шаруашылық және мәдени байланыстары Оңтүстік Сібір, Алтай, Қазақстан, Еділ бойы, Солтүстік Қара теңіз аймағын мекендеген тайпалар мен халықтардың, әсіресе ежелгі сақтардың, көптеген ұқсас мәдениеттердің пайда болуына әкелді. Сарматтар, скифтер, т.б. Дегенмен, Қазақстанның әр жерін мекендеген сақ тайпалары арасында ерекше болған бұл тайпалардың мәдениеті мен өнерінде айтарлықтай айырмашылықтар бар. Сақтардың өмір салты мен мекені туралы ғылымда мәліметтер аз. Отырықшы тұрмыстың үлгісіндегі киіз үй де осы кезде жасалған болуы мүмкін. Геродот аты аңызға айналған аргиппалықтарды сипаттай отырып, былай деп жазды: «Олардың әрқайсысы ағаштың астында тұрады. Қыста ағаш кез келген уақытта тығыз ақ киізбен жабылады, ал жазда оны ашық қалдырады. Көшпелілер баспанасының одан әрі эволюциясы барысында киіз үйдің дизайны жетілдірілді, бірақ оның жасалу принципі біздің дәуірімізге дейінгі 1 мыңжылдықта белгілі болды. Сақтар Орталық Азия мен Таяу Шығыстың тағдырында маңызды рөл атқара бермек. Мысалы, б.з.б. III ғасырда. - б.з.д. Орта ғасырлар тарихына үлес қосқан Парфия мемлекетінің құлауына, Грек-Бактрия патшалығының жойылуына және Кушан патшалығының құрылуына үлес қосты. Сақтардың археологиялық ескерткіштері. Сақ тайпалары тарихының және олардың материалдық және рухани мәдениетінің маңызды дереккөздері – жартастағы суреттер, жерлеу сақ жәдігерлері. Археологиялық зерттеулер Қазақстанның әртүрлі аймақтарындағы сақтардың ең жарқын, ең көне мәдениетін анықтайды. жүктеу/скачать 53,26 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|