31. Жырау мен ақындар шығармаларының арасындағы байланыс
Ақтамбердінің «Күлдір де күлдір кісінетіп» толғауындағы көркемдік тәсілдерге талдау жасаңыз
жүктеу/скачать 86,82 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 53. Шалкиіздің «Қоғалы көлдер, қом сулар» толғауындағы тіршіліктің мәні туралы толғамына талдау жасаңыз.
| 52. Ақтамбердінің «Күлдір де күлдір кісінетіп» толғауындағы көркемдік тәсілдерге талдау жасаңыз.
Көшпелі қазақ тіршілігінде жылқының алар орны бөлек. Ол сауса сусын, сойса азық. Жорықта ер қанаты, серігі. Ақтамберді жирында жылқы малының осы қасиет-қадірі ерекше жирланған. Ол «Биенің сүті сары бал, Қымыздан асқан ас бар ма, Жылқыдан асқан мал бар ма, Кермеде тұлпар бусанса» деп жылқы малын аса дәріптейді. Ақтамберді сол жылқының сипатын «От басар орны отаудай» өлеңінде тамаша өрнектеген. Сондай «табаны жалпақ тарланды» ер қанаты, серігі тұлпарды армандаған. Ақтамберді жираудың толғауларынан еліне, халқына сүйіспеншілігі айқын сезіледі. Ол: Кеуде бір жерді жол қылсам Құрап жанды көп жиып Шөлең бір жерді көл қылсам Өз алдына ел қылсам!- деп, халқының басын құрап ел етуді армандаған. Шөлең бір жерді көл қылсам Өз алдына ел қылсам!- деп, халқының басын құрап ел етуді армандаған. Жырау «Күмбір-күмбір кісінетіп» деген толғауында: Әділ туған жақсыға Тізесін қисық бұрмаса, Екі даугер жүгінер, Әділдігі білінер,- деп ер азамат бойынан қара қылды қақ жарған, теріске бұрмас әділдікті, жоғары адамгершілікті көргісі келген. Жырау халық тағдырын терең ойлаған. Ол елдің ел болып, жұрт болуын ел басқарған әкімдердің әділдігімен байланыстырған. Халқы тозып кеп болмас, Әділ болса ұлығы,- деген жолдарда сол ойын нақтылай айтқан. 53. Шалкиіздің «Қоғалы көлдер, қом сулар» толғауындағы тіршіліктің мәні туралы толғамына талдау жасаңыз. Қом су. XV-XVI ғасыр жырауларының өлең-толғауларында: Қоғалы көлдер, қом сулар,
Бұл тұлғалардың мағынасын іздей түссек, алтай тілінде ол «толқын» деген ұғымды да береді екен (Радлов. Опыт словаря...). толқын тұрды дегенді қом кірді дейді. Қомды тұлғасы толқынды дегенді білдіреді. Сонда мағынасы «қоғалы көлдер, қом сулар» деген бейнелі тұрақты тіркес болып сақталып қалған деуге болады. Қоғалы көл – тыныш кішкене көлдер, ал толқынды сулар – үлкен өзендер мен теңіздер болмақ. Өзінің «Қоғалы көлдер, қом сулар»толғауында: Қоғалы көлдер, қом сулар Кімдерге қоныс болмаған. Саздауға біткен қара ағаш Кімдерге сайғақ болмаған. Күлелік те ойналық, Киелік те ішелік Мынау жалған дүние Кімдерден кейін қалмаған! – деп, өмірдің өтпелі екеніне пәлсапалық пайымдау жасаған. Көптеген жорықтарға қатысқан Шалкиіз толғауларынан ерлік сарыны айқын көрініс тапқан. жүктеу/скачать 86,82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|