4-5 жастағы балалардың қолын диагностикалау әдістерінің жүйесі
жүктеу/скачать 38,48 Kb.
|
|
4-5 жастағы балалардың қолын диагностикалау әдістерінің жүйесі Психологияда мектепте оқуға психологиялық дайындықтың екі түрі -арнайы және жалпы түрі қарастырылады. Арнайы дайындықты анықтау үшін жас ерекшелігі стандарттарымен салыстырылатын зияткерлік және сенсоримоторлық дамудың жеке көрсеткіштері өлшенеді. Егер жеке көрсеткіштердің мәндері төменгі шектен төмен болмаса, бала мектепте оқуға дайын деп танылады. Жалпы дайындық әрекеттің еркін деңгейімен, ересектермен және құрдастарымен тұлғааралық қарым-қатынас дағдыларын қалыптастырумен, мұғаліммен іскерлік ынтымақтастыққа дайындықпен, мектеп пен оқуға деген оң қарым-қатынаспен және т. б. сипатталады. Мектепте оқу басталған кезде бала физикалық, психикалық, әлеуметтік және зиятикерлік жағынан дамуы керек. Балаларды мектепте оқуға дайындау, ең алдымен, денсаулықты сақтауға, салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталған толыққанды дене тәрбиесін қамтиды. Физикалық дайындық - бұл денсаулық жағдайы, баланың ағзасының жетілуінің белгілі бір деңгейі, ұсақ моториканы үйлестіру ерекшеліктерінде қимыл дағдылары мен сапасын дамытудың қажетті деңгейі, физикалық және ақыл-ой жұмыс істеу қабілеті. Жеткілікті физикалық дайындық шынығудың жоғары деңгейін және жалпы физикалық дамуды, ағзаның сергектігі мен белсенділік жайын жобалайды. Шынығу мектептің жаңа жағдайларында пайда болатын әртүрлі қолайсыз факторларға қарсы тұруға ғана емес, сонымен қатар көп қиындықсыз, сабақтарда қызығушылықпен жұмыс істеуге, білімді, дағдыларды уақтылы және толық игеруге көмектеседі. Балалардың мектепте оқуға дайындығының критерийлері: физикалық даму деңгейі; биологиялық даму деңгейі; денсаулық жағдайы. Физикалық дамуды анықтау кезінде әдетте үш негізгі көрсеткіштер бағаланады: дене ұзындығы (тұру және отыру биіктігі), дене салмағы және кеуде қуысы айналасы. Алты жастан баланың физикалық даму көрсеткіштері орта есеппен: дене ұзындығы - 116 см, дене салмағы - 22 кг, кеуде қуысы айналасы - 57-58 см. жетеді. Биологиялық жас критерийлері-бұл өскен тұрақты тістердің саны белгілі бір пропорцияларға жету — бас шеңберінің дененің ұзындығына қатынасы болып табылады. Бас шеңбері мен дене ұзындығының арақатынасы ересек адаммен бірдей болады. Сонымен қатар, қолдар мен аяқтардың ұзындығы артады. Денсаулық жағдайын анықтауда барлық балалар бес топқа бөлінеді. I топ-бұл жақсы физикалық дамуы бар, сирек ауыратын, қандай да бір функционалды ауытқулары жоқ балалар.Мектептің бірінші сыныбына баратын мұндай оқушылардың саны 20-25% - дан аспайды. II топ - денсаулық пен аурудың алдында тұрған, әлі созылмалы процеске өтпеген кейбір функционалдық бұзылушылықтары бар балалар. Қолайсыз жағдайлар олардың денсаулық жағдайына әсер етуі мүмкін. Бірінші сыныптағы мұндай балалардың саны 30-дан 35% - ға дейін өзгеріп отырады. III топқа әртүрлі созылмалы аурулармен ауыратын және денсаулығының айқын ауытқулары бар балалар, сондай-ақ физикалық дамуы нашар балалар кіреді. Жаппай мектепте мұндай балалардың саны 30-35% құрайды. Бұндай балаларға мектепте ерте оқыту (алты жастан бастап) және артық мектеп жүктемесі рұқсат етілмейді. IY топты созылмалы аурулары бар балалар құрайды, олар ұзақ емдеуді және медициналық тексеруді және маман дәрігердің тұрақты бақылауын қажет етеді. Мұндай балаларды үйде, санаторийлерде және санаторий үлгісіндегі оқу орындарында, мамандандырылған мектептерде оқыту ұсынылады немесе мектепке қабылдауды уақытша кейінге қалдыру ұсынылады. Y топта - жаппай мектепте оқуға мүмкіндігі жоқ, денсаулық жағдайында айтарлықтай ауытқулары бар балалар кіреді. Дене дамуының көрсеткіштерін (бой, салмақ, кеуде қуысының айналасы) анықтаумен қатар мектепте оқуға дайындығын бағалау кезінде бала ағзасының негізгі физиологиялық жүйелерінің жайы ескеріледі. Медициналық тексеру кезінде жүрек соғу жиілігі, қан қысымы, өкпемен демалу сыйымдылығы және қолдың бұлшықет күші өлшенеді. Алты жасында тірек-қимыл жүйесінің: қаңқа, бұлшықеттер, буын-байланыстырушы аппараттың айтарлықтай дамуы байқалады. Қаңқа сүйектері пішіні, мөлшері және құрылымы бойынша өзгереді, бірақ сүйектің қатаю процесі әлі аяқталған жоқ, ал кейбір бөлімдерде ол енді ғана басталады.Соның ішінде білек сүйектері мен саусақтарының сүйектерінің қатаюы аяқталған жоқ, сондықтан балалармен сабақ ұйымдастырған кезде ескеру маңызды. Дұрыс отырмау, үстелдегі ұзақ жұмыс, ұзаққа графикалық жаттығулар – мүсінінің бұзылуына, омыртқаның қисаюына, жазу қолының буындарының өзгеруіне әкелуі мүмкін. Физиологиялық дайындық мыналарды қамтиды: - ұсақ моториканы дамыту (қол жақсы дамыған, бала қарындаш, қалам, қайшыны сенімді меңгерген); - негізгі гигиеналық нормаларды сақтаудың маңыздылығын білу, сақтау және түсіну; - «көз-қол» жүйесін үйлестіру (бала қашықтан қабылдаған өрнек, фигураларын қарапайым графикалық бейнемен дәптерге түсіре алады); - белгілі бір уақыт ішінде ересек адамды мұқият тыңдап, тапсырмаларды бөгде заттарға алаңдамай орындаңыз. Үйге өз бетінше жетеді. Балалар қимыл түрлері мен мінез-құлық ерекшеліктері бойынша айтарлықтай ерекшеленетініне қарамастан, олардың әрқайсысында дене шынықтыру сабақтарына қызығушылық, қимылды ойындарға қатысу ынтасын және сыныпта белсенділік танытуды қалыптастыру керек. Мектеп жасына дейінгі барлық балалар медициналық тексеруден өтуі тиіс.Оның сапалы орындалуы маңызды. Келесі мамандардың қорытындыларына ерекше назар аудару қажет: окулист көру қабілетін тексеруі керек. Қажет болса, көзілдірік жазыңыз немесе көзге арналған жаттығу туралы кеңес беріңіз.Дәрігер сізге оқушының тақтадан қандай қашықтықта отыра алатындығын айтады. лор дәрігері баланың жақсы еститінін тексереді; тексеруден кейін ортопед арқаны нығайтуға арналған жаттығуларға кеңес береді. Дұрыс емес дене мүсініні омыртқа ауруларына әкелуі мүмкін. логопед сөйлеудің даму деңгейін анықтайды;. педиатр денсаулық жағдайы туралы жалпы қорытынды береді, сонымен қатар жаттығу кезінде жүректің жұмысын бағалау үшін Руфье сынағын өткізеді. Мектептегі оқуға зияткерлік дайындық баланың танымдық саласының даму деңгейімен байланысты: ойлау, есте сақтау, зейін, қабылдау, қиял, сөйлеу тілін меңгеру және символдарды түсіну және қолдану қабілеті, қолдың нәзік қимылдарын және көзбен көру - қозғалтқышты үйлестіруді дамыту. Сондай-ақ, баланың оқу әрекеті саласындағы бастапқы дағдыларын қалыптастыру (оқу міндетін бөліп көрсету және оны әрекеттің өзбетінше мақсатына айналдыру білігі) болжанады. Оқу әрекеті үшін келесі дағдылар зор маңызға ие: оқу міндеттерін ережелерді сақтай отырып шешу, өз әрекеттерін бақылау және қолды жазуға дайындау («қол шеберлігі»). Ойлау Бала мектепте оқуды бастаған сәтінде қоршаған әлем, өзі, табиғат туралы, басқа адамдар туралы, адамдар арасындағы қарым-қатынас туралы белгілі бір білім қоры болуы керек. Дамып келе жатқан ойлау балаларға өз әрекеттерінің нәтижелерін алдын-ала қарастыруға, оларды жоспарлауға мүмкіндік береді. Білуге құмарлық, танымдық процестер дамыған сайын, балалар кеңірек қоршаған әлемді меңгеру үшін ойлауды кеңінен қолданады. Бала өзіне танымдық міндеттер қоя бастайды, байқалған құбылыстарға түсініктеме іздейді. Ол өзін қызықтыратын мәселелерді анықтау, құбылыстарды бақылау, ойлау және қорытынды жасау үшін эксперименттердің бір түріне жүгінеді. Кеңістіктік ойлаудың даму деңгейі әртүрлі жолдармен анықталады. Лабиринт әдісі тиімді және ыңғайлы. Бала лабиринттің дұрыс емес жолдары мен түпкі жолдарының арасында белгілі бір үйге жол табуы керек. Бұған оған бейнелі түрде берілген нұсқаулар көмектеседі-ол осындай заттардың (ағаштар, бұталар, гүлдер, саңырауқұлақтар) қасынан өтеді. Бала жаттығуларды шешуде лабиринттің өзінде және жолдың сабақтастығын көрсететін сызбада бағдарлануы тиіс. Мысалы, бала өзінің аты-жөнін, негізгі геометриялық фигураларды (үшбұрыш, тіктөртбұрыш, шеңбер), негізгі түстерді білуі керек. «Көп» - «аз», «жоғары» - «төмен», «кең» - «тар» ұғымдарын меңгеру. Баланың кеңістікте бағдарланғаны жөн ( «сол» және «оң» ұғымдарын ажыратады, «астында», «үстінде», «жанында», «арасында» ұғымдарының мағынасын түсінеді). Бала заттар мен құбылыстардың негізгі және қайталанатын белгілерін салыстыра, талдай, жалпылай, анықтай білуі керек. Зейін Мектеп жасына дейінгі балада зейін еркін сипатта болады.Зейіннің дамуындағы бетбұрыс балалардың зейінін алдымен белгілі бір заттарға бағыттау және ұстап тұрумен байланысты. Осы мақсатта бала ересектерден алатын белгілі бір әдістерді қолданады. Осылайша, 6 жастағы балада зейіннің жаңа түрінің– еркін зейіннің мүмкіндіктері жеткілікті. Зейін аудару деңгейі неғұрлым жоғары болса, оқытудың тиімділігі соғұрлым жоғары болады. Оқыту балаға ойын барысында орындалатын міндеттерге ұқсамайтын жаңа міндеттер қояды. Мектеп тапсырмалары, ойын тапсырмаларынан айырмашылығы, жаңа ақпаратты қамтиды және көбірек назар аударуды қажет етеді. Еркімен зейін қою және есте сақтау: 3-4 секунд ішінде олар заттарды есте сақтайды және оларды атайды; өлеңдерді, жаңылтпаштарды біледі; 10 - ға дейінгі сандар сабақтастығын; ересектердің көмегімен үлгі бойынша тапсырманы орындайды; символдарды : -+= түсінуді үйренеді. жүктеу/скачать 38,48 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|