23 -2 = (3-2) + 20 = 21 /\ 20 3
( 3 - 2 ) Жазуы нені білдіреді?
Бірліктерді бірліктерден азайту. 2 5 + 50 = (20 + 50) + 5 = 75 /\ 20 5
( 20 + 50 ) Жазуы нені білдіреді? Ондықтарға ондықтарды қосу, - дегенді білдіреді. 20 , 50 деген қандай ондықтар?
Толық ондықтар.
42 санында неше ондық, неше бірлік бар?
4 ондық, 2 бірлік.
4 ондықта неше бірлік бар?
40 бірлік.
IV. Жаңа сабақ: 3 +56; 30 + 24
Ал, енді балалар, мұқият қараңдаршы! Тақтаға мысал есепті жазамын.
43 + 5 нешеге тең болады?
43 +5 = 48.
Ал, енді қосылғыштардың орнын ауыстырайық. Қосылғыштары қайсы?
43 және 5
5 + 43 нешеге тең?
5 +43 = 48.
Екі өрнектен не байқадыңдар? Қосылғыштардың орнын ауыстырғанмен
қосындының мәні өзгермейді.
45+ 50 нешеге тең? 45+50 = 95. 50+45 нешеге тең? 50+45 = 95.
-Екінші өрнекте біз қосылғыштарды не істедік ? Қосылғыштардың орнын ауыстырдық. Екі өрнектің мәні неге тең? 95 - ке. Бүдан не байқадыңдар? «Қосылғыштардың орнын ауыстырғанмен қосындының мәні өзгермейді».
- Балалар, бұдан шығатын ереже:
«Қосылғыштардың орнын ауыстырғанмен қосындының мәні өзгермейді». Оқушылардың өздеріне мысал келтіремін. 3 оқушы тақтаға шығып жазады. Ережені қайталатамын.
- Балалар, сендер қандай ұлттық ойындарды білесіңдер?
- Қыз қуу, бәйге, көкпар, асық, күрес.
Жарайсыңдар. Балалар бүгін біз барлық есептерді жарысып шығарамыз.
Жарыс қыздар мен ұлдар арасында болады.
Қазақ халқында қыздар мен ұлдарды жарыстыру «Қыз қуу» ойыны деп
аталады. Балалар, «Қыз куу» ойыны қалай ойналады? Кім біледі?
Бала аттың үстінде отырып қызды қуалайды. Егер жетсе бетінен сүйеді, ал
жетпесе, қыз қамшымен оны үрады.
Балалар, бүгінгі есептің бәрін біз екі топқа бөлініп шығарамыз. I - топ
ұлдар, II - топ қыздардан құрылады. Қай топтың білімі күшті екенін
бүгінгі біздің «Қыз қуу» ойынымен білеміз. Оны шығарған сайын, мына
аттың үстінде тұрған қызды не баланы орнын жылжыта отырып білеміз.
«Қыз қуу» ойынын жүргіземін.
№ 2. Қосындысын жаз және оның мәнін тап.
3 пен 56 сандарының;
30 бен 24 сандарының;
1) 3 + 56 = 59 2) 30 + 24 = 54
Қосындының мәнін қалай таптың? Түсіндіріп бер.
1. Алдымен, бірліктерге бірліктерді қостым, содан кейін ондықты қостым.
3 + 56= (3 + 6) + 50 = 59
2. Алдымен, ондықтарға ондықтарды қостым, содан кейін бірлікті қостым.
30 + 24= (30 + 20) + 4 = 54
Қосылғыштардың орнын ауыстырып, тағы екі қосынды жаз және мәндерін тап.
3 + 56-59 30 + 24 = 54
He байқадың?
Қосылғыштардың орнын ауыстырғанмен қосындының мәні өзгермейді. Қосындының мәнін қалай таптың? Түсіндіріп бер.
1. Алдымен, бірліктерге бірліктерді қостым, содан кейін ондықты қостым.
56 + 3= (6 + 3)+ 50 = 59
2. Алдымен, ондықтарға ондықтарды қостым, содан кейін бірлікті қостым.
24 + 30= (20 + 30) + 4 = 54
№ 3. Теңдеуді шеш: 10 — a = 5; a-5 = 5; 5 + a=10.
Бұл тевдеулер «сынап көру» тәсілімен берілген а дегеніміз не?
Белгісіз сан.
Яғни мұндағы a - ны, белгісіз санды бірдестен табу керек.
3 оқушыдан ауызша сұраймын, кейінгі 3 оқушыға тақтаға шығартамын.
10-а = 5 а-5 = 5
а= 10-5 а = 5 + 5
а = 5 а= 10
10-5 = 5 10-5 = 5
5-5 5-5
Сергіту сәті: «Мақал - мәтел» жарысы.
Қыздар ер бала туралы мақал - мәтел айтады. Ұлдар кыздар жайлы мақал -мәтел айтады.
Ұ: Қыздың жолы жіңішке. т.с.с.
Қ: Ер жігіт ел үшін туады, ел үшін өледі. т.с.с.
№ 4. Оқы:
а) Асханаға 13 кг. Алма жәнё~~5 кг. Алмүрт сатып алынды. Барлығы неше килограмм жеміс сатып алынды?
ә) Асханаға сатып алынған X кг жемістің 10 килограмы түскі асқа жұмсалды.
Неше килограмм жеміс қалды?
Сұрактар:
Осы тапсырманың қайсысы есеп? Жауабы: а-сы.
Here? Себебі шарты толық берілген.
Онышығар.
Алма - 13 кг.
Алмұрт - 5 кг.
Шешуі: 13 + 5= 18. Жауабы: барлығы 18 кг.
Қандай амалмен шығардың? Қосу.
Қандай сұраққа жауап бердің? Барлығы неше кг жеміс сатып алынды?
Қайсысы есеп емес? Ә - сі.
Неліктен? Себебі шарты толық емес.
Оны есепке айналдыруға бола ма? Болады.
Екінші тапсырманы қажетті дерекпен толықтырып, есепке айналдыр және
шығар.
Сатып алынғаны - 18 кг.
Жүмсалғаны - 10 кг
Қалады - ? кг
Шешуі: 18-10 = 8
Жауабы: 8 кг қалды.
Ю.Қандай амалмен шығардың? Алу.
11.Қандай сұраққа жауап бердің? Неше кг жеміс қалды?
Оқушының біреуіне оқытамын.
V. Қорытынды.
«Сиқырлы қоржын» ойынын ойнатамын. 1. Қоржын туралы айтып беремін.
Балалар, қалай ойлайсывдар бұрын ата - бабамыз қоржынды не үшін
пайдаланды?
Қоржынға түрлі заттарды салатын еді: ыдыс - аяқ, түрлі тағамдар. Оны
түйенің үстіне артып көшіп - қонып жүрді. Қазіргі біздің сөмкелеріміздің
орныны қолданып жүрді. Оны киізден немесе теріден жасайтын еді.
Сыртын оюлап әшекейлейді.
- Мына біздің қоржынымызда да ішінде бір заттар жасырылған. Бұл қоржынымыз «Сиқырлы қоржын». Сендердің білімдеріңді тексеретін қоржын екен.
Оқушының біреуін шығарып, ішінен асық алдыртамын. Асық нөмірленген.
Сол нөмір бойынша кеспе қағаз алады. Кеспе қағазда тапсырма жазылған.
42 саны неше ондықтан, неше бірліктен тұрады?
42 = 4 ондық, 2 бірлік.
1 сағатта неше минут бар?
1 сағатта = 60 минут бар.
Ондықтарға ондықтарды қосу дегенді білдіреді.
5. 3 + 2 жазуы нені білдіреді?
Бірліктерге бірліктерді қосу деген жазуды білдіреді. Мына сұрақтарға жауап бер:
1 метр 1 дециметрден неше сантиметр артық?
1 метр 1 сантиметрден неше сантиметр артық?
1 дециметр 1 сантиметрден неше сантиметр артық?
1 минут 1 сағаттан неше минут кем?
10. 1 сағат 1 тәуліктен неше сағат кем?
Жауабы:
6. 1м=10дм 7. 1м=100см
1м = ЮОсм 1м > Ісм
1дм=10см 99см артық.
100-10-90смартық.
8. Ідм = Юсм 9. ісағ = 60мин
Ідм > Ісм 1 мин < Ісағ
9 см артық. 59 мин кем.
10. 1 тәулік = 24 сағ
1 сағ < 24 сағ
23 сағат кем. VI. Үй жұмысы: 48 бет, № 5, 6 ш.ж.
№ 5. 68 бен 72 - нің арасындағы сандарды кему ретімен жаз. Салыстыр. Ұқсастығы неде? Айырмашылығы неде? Неше топқа бөлуге болады?
72, 71, 70, 69, 68. 72 > 71 >70>69>68
Ұқсастығы екі таңбалы сандар, ондықтар және бірліктерден тұрады. Айырмашылығы: Неше топқа бөлуге болады?
№ 6. Әр толық ондық пен 4-тің қосындыларын жаз және мәндерін тап. Шыққан әр теңдікке сәйкес азайту амалымен байланысты екі тура теңдік күр және жаз.
10 + 4=14 14-4=10 14-10 = 4
20 + 4 = 24 24-4 = 20 24-20 = 4
30 + 4=34 34-4 = 30 34-30 = 4
40 + 4 = 44 44 - 4 = 40 44 - 40 = 4
50 + 4 = 54 54-4 = 50 54-50 = 4
60 + 4 = 64 —64-4 = 60 64-60 = 4
70 + 4 = 74 74-4 = 70 74-70 = 4
80 + 4 = 84 84-4 = 80 84-80 = 4
90 + 4 = 94 94 - 4 = 90 94 - 90 = 4
Бағалау: «5» - өте жақсы.