4 I. Математиканы оқытуда халық педагогикасының кейбір
жүктеу/скачать 0,53 Mb.
|
Дип.-1-2-сыныпта-математика-сабақтарында-халық-педагогикасының-элементерін-пайдалану
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.6. Жұмбақтар мен жаңылтпаштар.
| Жұмбақ: Шешуі:
Бірім - бір Бір дегенің - білеу Екім - екі Екі дегенің - егеу Тоғызым - тоғыз, Оным - он, Он бірім - Оны тапшы, ай - күнім. Тоғыз дегенің - торқа, Он дегенің - оймақ, Он бір - қара жұмбақ. 2.6. Жұмбақтар мен жаңылтпаштар. Қазақ халық педагогикасында жаңылтпаштар мен жұмбақтардың да алатын орны ерекше. Сан және санау мәселеріне"байланысты болып келетін жаңылытпаштар" баланың тілін ширатып, оны дұрыс және айқын сөйлеуге үйретумен катар, сандардың атауларын дұрыс айта білуге қалыптастыруға да игі әсерін тигізеді. Халық жаңылытпаштары тақырыпқа өте бай және мазмұн жағынан әр алуан болып келеді. Қазақ арасында есеп сипатында тұжырымдалатын жаңылытпаштар да көптеп кездеседі. Мәселен, Немесе Сырық - қырық Үш кіші ішік піштім, Құрық —қырық Бес кіші ішік піштім, Қанша болды, Неше кіші ішік піштім? Құрық, сырық? деген сияқты жаңылтпаштар, бір жағынан балаға сандардың аталуын дұрыс айта білу мақсатымен берілсе, екінші жағынан, есеп шартындағы байланысты аңғара отырып, соының негізінде сәйкес арифметиқалық амалды дұрыс таңдап ала алуды талап етеді. Жеті бірдей өренбіз, Жеті шумақ өлеңбіз, Жеті түрлі бояумыз, Жеті түрлі әуенбіз. Мейлі, бізді мақтама, Бірақ бекер даттама. Жаңылтпаш. Гсшіл іссізбен келіспейді, Ізге түсті Ізмұрат, Істі іссізден тез істейді. Ізмұратты біз бірак Іске іске, Іздеп - іздеп таппадық, Істі іске істер. Ізім - қайғы, қызық - ақ. Ықылас пен Жасыбай Ыдыстарын тасымай, Ырыскүлден үлгі алмй, Ынтасыз жүріп тілді алмай. Арқада алты арқар бар, Қырқада қырық арқар бар. Қырық арқар да қарт арқар бар. Ұшып кетті үш құс, Қырық құрықтық, Ұшып келді ұшқыш. Сырық, кұрық. Жоғалды бес шыбын, Сегіз семіз серке, Жоқ әлі еш сыбыс. Семіз сегіз ерке. Жоқ әлі еш сыбыс, Сегізі де егіз, Семізі де егіз. Үш кісі ішік піштік, Қырық қызыл қүйрық, Бес кісі ішік піштік. Қырық қыл қүйрық. Неше кісі ішік піштік? Қырық қыл қүйрық ішінде Ылғи қызыл қыл күйрық. Қазақ жұмбақтарындағы анық байқалатын бір ерекшелік, олардың көпшілігі сандармен байланысты болып келеді, оларды қандайда бір затты немесе құбылысты оның сандық сипаттамасын түспалдай отырып жұмбақтау жиі кездеседі. Жұмбақтардың көбіне онға дейінгі сандарды, сондай - ақ үлкен сандарды, кейде аса үлкен сандар мен шексіздік ұғымын қамтып келетіні де бар. Жұмбақтар ақыл - ой тәрбиесінің тамаша құралы болып табылады. Жұмбақтарды қазақ халқы басқа да тапқырлық сөздер қатарында жас жеткіншектің ойын тапқырлыққа баулу үшін, сонымен біге оның сан жөніндегі түсініктерін байытып, онан әрі дамытудың әдістемелік құралы ретінде де қолданып отырған. Сондықтан оларды тәрбие сағаттарында, пәндік және тақырыптық кештерде, әр түрлі ойын - сауықтарда пайдалануға болады. Бәрі нешеу. Асан, Айша екеуі, Қос қуыршақ, Бір құлыншақ. Екі ойыншық, Құстай ұшып, Үйден шықтық. (Жауабы: Жетеу.) Бәрі қанша? Түйе, бота маң басқан, Төрт аяғын тең басқан. Шұнақ құлақ бес ешкі, Қос лақты қос ешкі. Төрт қозылы екі қой, Бәрі нешеу айта ғой? (Он тоғыз) Талдан ұшты топ торғай, Емес бірақ көп торғай Алдында оның бастаушы Артында төртеу қостаушы Ойың жүйрік болса егер Торғай нешеу, есепкер. (Бесеу) Бұл қандай сан? Бүкірлеумін, имекпін. Мойынындай үйректің Сабағыңды білмесең Мені аласың күнде сен. (Жауабы: 2) Жаңылмастан жетеуі Кезек қызмет етеді. (Аптаның жеті күні) Бұл не? жүктеу/скачать 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|