46. «Ай, қап» журналы көтерген күрделі проблемалық мәселелерді көрсетіңіз
жүктеу/скачать 33,95 Kb.
|
| 48. С.Сейфуллин "Сыр сандық" өлеңіндегі достықта кездесетін сатқындыққа сенерлік дос таңдай білмеген адам кінәлі ме, әлде адал достыққа сатқындық жасаған адам кінәлі ме?
Сәкеннің көңіл күйі лирикаларының ішінде «Сыр сандық» атты өлеңі көрнекті орын алады. Адамдар арасындағы адал достық пен сезім тазалығын шерткен бұл шығармада ақын адамның рухани дүниесін биік құздың басына тығылған кілттеулі сыр сандығына балайды. Екінің бірі сол құздың басына шығып, сыр сандықты аша алмайды. Оны жан сырын терең ұғынған адал достар ғана аша алмақ. Сыр сандығын ашып, адам жанының сым пернесін басқанда ғана дос көңілі, сыры шертіледі, өлеңді ойға құру, мазмұнды түрмен ашу сияқты ізденістерді дамыта келіп, сылқым сылдыры ойнақы өрнегі бар «Сыр сандықты» дүниеге әкелді. «Сыр сандық» өлеңі 1926 жылы жазылған.Ақын өлеңін «Досқа жазылған хат» деп атаған.Ақын өміріндегі 1923 жылы Қызылжар қаласында болған жағдайға байланысты туған.Халық комиссары Сәкенді бір сапарында вокзалдан күткен досы Шәріпжан Тотоев аяғын сындырып алады.Бірақ кейінгі бір кездесуге Сәкенді жаңағы досы танымайды,шақыртқанына келмепті.Сонда көңілі қалған Сәкен ақын: «Үлкен шенділерге табынғыш,жарамсақ.Былтыр күтіп,аяғын сындырған доссымағым ұлық болсам ғана шырқ айналар соқыр тауық болғаны ма?» дегенді ойлапты.Әрине,бұл дерек Сәкен туралы естеліктерде (фил.ғыл.докторы С.Талжанов) осылай сақталғанымен, Сәкен бұл өлеңінде шынайы адал достықты тілге тиек еткен. Ақын «Сыр сандық» өлеңінде шынайы адал достықты тілге тиек еткен.Адалдық пен арамдық,талант пен күншілдік,мансап пен ұждан,достық пен қастықтың ара жігін аша жазып,адам үшін құнды байлық-достықты жырлайды. Ақын тек қана өз жайын,өз басының мұңын,өзінің арманын ғана айтып отырған жоқ,жалпы адамзатты ғана толғандыратын,жалпы адам баласын ойландыратын құндылықтарды жырлап отыр. Сәкен достыққа қандай баға береді?Нағыз дос қандай болуы керек дейді. Достық-адамдардың бір-біріне адал,бір мүдделі ортақ көзқараста болатын қасиеті.Өмірге деген көзқарасы ортақ дүниетанымы деңгейлес,әрі бір-бірімен дос бола алады. Өлеңді оқи отырып, автордың дос көңілін шыңдығын қоймаға,алтын сарайға бағалайтынын байқаймыз.Лирикалық кейіпкер ақынның өзі достық сезімін құзды шыңға ,нулы шатқалға ,мөлдір суға ,қымбат жасауға ұқсатады.Жанама, жағымсыз достарды қаламайды.Алтын сарай –шын достыққа нағыз дос ие болады дегенді айтады.Сұлу пернелер адам бойындағы жақсы,жағымсыз қасиеттер. Сәкен адамның көңіл-күйін,сырын,тұспалдай жырлап ,оны биік таудың басындағы кілттеулі сырсандыққа балайды.Кез-келген адамның кеудесінде шың,құз басында Сәкен ағамыз айтқандай сыр сандығы болады.Оның ішінде алтын да, күміс те бәрі бар.Сұлу сандық.Талай сол шыңға шығып,сын пернелерді басып қарап,біраз сыр ақтарысасың.Бірақ ол сандық та адамның жеке ақтаруын қалайды.Жаныңда жаныңды түсінер адам болса… Жоғарыда айтқандай,ол сандықта екінің біріне ақтаруға жол берген адам бақытсыз…Өмірде сүрінетін кездерде болады,сол кезде бірінші досыңа арқа сүйейсің,ал айналаңа қарасаң,олардың біреуін де таппайсың.Сатқындық,екіжүзділік,өзімшілдік достықпен сыйыспайды.Абай атамыздың айтуынша, «Жаман дос-көлеңке:басыңды күн шалса,қашып құтыла алмайсың,басыңды бұлт шалса,іздеп таба алмайсың».Өмір ағымына қарай ,шынайы достық пен жалған достықтың айырмашылығын үйренесің. Қорытындылай келе,осы өлеңді оқып бола салысымен өз жүрегіңе терең бойлап,сен де көңіліңнен сыр сандық іздейсің,ойланасың,ой тұжырымдайсың,өмірлік сабақ аласың.Адамдық асыл қасиеттерді бойына жинақтай алған адам ғана –адамдарға шын дос,шынайы жолдас,нағыз дос болмақ.Ең бастысы әрбір адам достықта шынайылылық,адамгершілік,сенімділік,уәдеге беріктік қасиеттерді жоғалтпау тиіс. жүктеу/скачать 33,95 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|