№ 4 (888) наурыз-сәуір 2013 жыл
Ұлт-азаттық
қозғалыс және
Махамбет Өтемісұлы
3 бет
Көрермендерін қуантқан
«Мұрагер»
9 бет
Всегда в строю
10 стр.
Жансая - жеңімпаз!
М. Өтемісов атындағы
Батыс Қазақстан мемлекеттік
университетінің ректоры,
академик
Асхат Сәлімұлы
Иманғалиев айтыскер
ақын
Жансая Мусинаны
университеттің Ғылыми
Кеңесінде салтанатты қабылдап,
айтыскер ақынға: «Шымкент
қаласында өткен республикалық
ақындар айтысында топ жа-
рып, Абылай хан атындағы бас
жүлде алуыңмен шын жүректен
құттықтаймын. Бабадан қалған
асыл мұрамыз – айтыс өнерін
ұлықтауда шығармашылық
шабыт тілеп, ұлы өнердің
ең биік шыңын бағындыруға
тілектестік білдіремін» де-
ген құттықтауын жолдады.
На пути преобразований
5 апреля состоялась пресс-
конференция с участием
ректора ЗКГУ им. М.Утемисова
академиком А.С.Имангалиевым,
руководящего состава универ-
ситета. На пресс-конференцию
были приглашены журналисты,
учителя города Уральска.
Завершился второй год
реализации Государственной
программы развития образова-
ния на 2011–2020 годы. И теперь
можно обозреть не только
оставшиеся позади трудности,
первые достижения, но и уже
появившиеся ростки нового.
Об этом было опубликовано в
газете «Казахстанская Правда»
интервью с министром образо-
вания и науки РК академиком
Бакытжаном Жумагуловым.
Деятельность ЗКГУ напрямую связана с теми процессами,
которые происходят в образовательном пространстве страны.
Осваиваются новые технологии, расширяются границы обучения
студентов и преподавателей в рамках академической мобиль-
ности, ученые университета разрабатывают грантово-целевые
проекты.
В своем выступлении ректор ЗКГУ А.С.Имангалиев сказал,
что на сегодняшний день более 500 студентов обучились и про-
ходят семестровое обучение в университетах Польши, Германии,
России.
Была затронута тема государственной образовательной на-
копительной системы. Главная цель ГОНС – расширить доступ-
ность образования, облегчить казахстанцам накопление средств
на обучение детей в вузах и колледжах. Для этого, в дополнение к
обычным процентам по депозиту, введена целевая государствен-
ная премия в размере 5% в год, а для ряда категорий населения –
7%. Это неплохой стимул для расширения возможностей обучения
детей даже при не слишком высоком достатке семьи.
В оптимизации, которая проводится по прямому поручению
Главы государства, во главу угла ставится качество подготовки
специалистов и востребованность экономикой. Качественную
подготовку могут дать только вузы с сильным составом пре-
подавателей, современной материально-технической базой и
эффективными связями с рынком труда.
Оптимизация - не чисто арифметическое сокращение, а в пер-
вую очередь укрупнение вузов, усиление их кадрового потенциала
и ориентировка на реальный рынок труда. На сегодня число вузов
сокращено со 149 до 136 путем их укрупнения.
Также говорилось о внесении изменений в закон об образо-
вании. В частности, ректор А.С.Имангалев выделил следующие
моменты: обязательное трудоустройство выпускников вузов,
обязательная производственная практика студентов, введение
12-летнего образования, усовершенствование учебников, вер-
тикаль контроля качества образовательных услуг (аттестации),
отмена ПГК, введение внутренней оценки учебной деятельности.
Не прошли стороной тему ЕНТ. Как уже не раз говорил на встрече с
абитуриентами и общественностью Асхат Салимович, усложнение
заданий не будет, будут лишь превалировать логические задания.
Коснулись темы поступления выпускников школ в зарубежные
вузы, при котором не стоит необходимость сдачи ЕНТ. ЕНТ –
обязательно для всех, дипломы иностранных вузов подлежат
нострификации.
На пресс-конференции выступили также первый проректор
ЗКГУ А.С.Тасмагамбетов и руководитель Центра карьеры ЗКГУ
А.С.Аманбаев.
-Все процессы служат повышению качества образования.
Главный принцип всех преобразований относительно оптимизации
вузов в том, чтобы в результате не должен пострадать ни один
студент, ни один преподаватель. Основная цель - в оптимизации
образовательных программ, что в результате приведет к росту
человеческого капитала, - сказал А.С.Тасмагамбетов.
«Ключевым ориентиром есть и будет научно выверенный
политический курс Президента страны Нурсултана Назарбаева.
Следование этому ориентиру дает мне надежную опору, чтобы
действовать всегда только в интересах дела, преодолевая
трудности», - было сказано министром образования и науки РК
Б.Жумагуловым. И с этим согласны все участники конференции.
12 сәуір – ҚР Ғылым қызметкерлері күні
12 сәуір күні Батыс Қазақстан облысының
әкімі Нұрлан Асқарұлы Ноғаев
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
мемлекеттік университетінің
профессор-оқытушылар құрамын
Ғылым күнімен құттықтады.
№ 4 (888) наурыз-сәуір 2013 жыл
2
университет тынысы
Қос ғалымның құрметіне арналған жиын
Наурыз айының 27-ші
жұлдызында М.Өтемісов атындағы
Батыс Қазақстан мемлекеттік
университетінде Батыс Қазақстан
өлкесінен шыққан әдебиетші
ғалымдар: фольклоршы-этнограф,
филология ғылымдарының докторы,
профессор Мәтжан Мақсымұлы
Тілеужановтың және әдіскер-
педагог, педагогика ғылымының
кандидаты, профессор Қалимолла
Жұмағалиұлы Мырзағалиевтің
85 жылдық мерейтойына арналған
«Қазақ әдебиеттану ғылымы мен
тіл білімі: жаңа бағыттары және
оқытудың инновациялық техноло-
гиялары» атты аймақтық ғылыми-
тәжірибелік конференция өтті.
еске алып, халық жүрегін тулаған толқындай
бір тебірентсе, М.Өтемісов атындағы БҚМУ
доценті, филология ғылымдарының кандидаты
Мүтиев Зейнолла Жақсылықұлы профессор
Қ.Мырзағалиев және қазақ әдебиетін оқыту
әдістемесі ғылымы жөнінде тың мәліметтер
қозғады және Халықаралық көптілді білім
беруді дамыту орталығының директоры
Қыдыршаев Абат Сатыбайұлы «қазақ тілін
интерактивті-мультимедиалық технологиямен
оқытудың ғылыми-тәжірибелік қағидалары»
атты баяндамасын оқыды.
Артына өшпейтұғын із қалдырған ғалым,
қазақ тілі мен әдебиеті ғылымының жарық
жұлдыздары М.Тілеужанов пен Қ.Мырзағаливтің
ұрпақтары маңызды шараға қатысып, кешті
ұйымдастырушыларға шексіз алғыстарын
білдірді.
Пленарлық жиыннан кейін үш секция бой-
ынша баяндамалар тыңдалып, қаулы-қарарлар
қабылданды.
Өз тілшіміз
Қос азаматтың
жаҚҚан шырағы мәңгі өшпейді
Конференцияның пленарлық мәжілісін
ашқан университет ректоры Иманғалиев Асхат
Сәлімұлы қонақтарға қош келдіңіз айтып,
жұмыстарына сәттілік тіледі. 80 жылдық тарихы
бар қарашаңырақта білікті маман даярлауда
үлкен еңбек сіңірген ғалымдардың бірі де бірегейі
профессор Мәтжан Тілеужанов пен ғалым-ұстаз
Қалимолла Мырзағалиевтің қажырлы еңбегін
атап өтіп, бүгінгі Батыс Қазақстан, Ақтөбе об-
лысы ғалымдарының басын қосып отырған бұл
шараның маңызы зор екенін баса айтты.
Университеттің өркендеп өсіп, өзінің та-
рихы мен салт-дәстүрін жоғалтпай ұрпақтан-
ұрпаққа мұра етіп көзінің қарашығындай дақ
түсірмей сақтап келуіне үлкен үлес қосып,
қабырғасын қалаған ұстаздар - профессор
Мәтжан Тілеужановтың жарты ғасырдай өмірі
А.С.Пушкин атындағы Орал педагогикалық
университетімен тығыз байланысты болса,
ғалым-ұстаз Қалимолла Мырзағалиев те 1958
жылы Орал пединститутына арнайы шақырумен
оқытушылыққа жұмысқа келіп, қазақ тілі мен
әдебиеті бөлімінде 1958 жылдың тамызынан
2003 жылдың ақпан айына дейін аға оқытушы,
доцент, профессор, кафедра меңгерушісі болып
қызмет атқарған.
Пленарлық мәжілісте тұшымды ойларын
білдірген Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық
и н с т и т у т ы н ы ң д о ц е н т і , ф и л о л о г и я
ғылымдарының кандидаты С.Н.Әбділлаұлы,
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік
университетінің профессоры, филология
ғылымдарының докторы, гуманитарлық зерт-
теулер институтының директоры А.М.Мұсаұлы
және Ақтөбе мемлекеттік педагогикалық
институтының профессоры, филология
ғылымдарының докторы А.Ж.Асанұлы, ҰБА
«Өрлеу» АҚ Батыс Қазақстан облысы бой-
ынша филиалының директоры, педагогика
ғылымдарының кандидаты С.С.Ізмұхамбетова
фольклорист-жидашы М.Тілеужанов пен
қазақ әдебиеті әдістемесінің майталманы
Қ.Жұмағалиевтің кейінгі ұрпаққа қалдырған
мұраларының мәңгі өшпесін, қазақ әдебиеттану
мен отандық әдістеме ғылымдарының дамуына
қосқан үлестерінің шексіз екендігін өз баянда-
маларында мәлімдеді.
Мәтжан ұстаздан білім алып, биік белестерді
бағындырған М.Өтемісов атындағы БҚМУ-да
ұстаздық қызмет атқарып келе жатқан өзін
аямай, шәкірттерін еркелетіп, аялап жүрген
аяулы ұстаз, филология ғылымдарының
кандидаты, доцент Мұхамбетқалиева Роза
Ғазизқызы өзінің ұстазы М.М.Тілеужанов ту-
ралы мәнді де мағыналы құнды деректерді
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінде өткен дүбірлі жиынға
арқау болған Орал өңірінің перзенттері - М.Тілеужанұлы мен Қ.Мырзабаевтың мерейлі 85 жасқа
толуы еді. Бұл шарада алпауыт дарын иелерінің шәкірттері, ұрпақтары, ұстаз деп құрметтеп,
еңбегін бағалаған батыс өңіріндегі оқу орындарының белді қызметкерлері, жас талапкерлері
бас қосты. Жиында ағаларымыз жайында жылы лебіздер, естеліктер айтылды. Қазіргі таңда осы
ағаларымыздың еңбегін елеп, небір ғылыми жоба жасап жүрген ғалымдардың баяндамалары
дүйім жұртқа жеткізілді.
Пленарлық мәжілістен кейін конференция секциялық жұмыстармен жалғасын тапты. Орал
облысының түрлі мектебінен келген мұғалімдер оқушы тәрбиесі жайында әдіс-тәсілдер баяндап,
тың жобалар ұсынды.
Осы жұмыстардың ішінде «Кембридж әдісі» біз үшін жаңалық болды. Бұл әдіс алыс шетелдің
оқытылу тәжірибесіне негізделген. Жобаны ұсынушы Есетова Бәтима Тілекқабылқызының айту-
ынша, бұл аталмыш әдіс Орал қаласында жаңадан бастау алуда. Әдіске терең ену үшін Алматыда
7 ай көлемінде оқып машықтанған екен. Бұл әдіс 7 тәсіл, 3 деңгейден тұрып, оқушылардың дөңгелек
үстелде жиналып сабақ өтуімен ерекшеленеді. Бұның негізгі мақсаты - оқушының өзін еркін әрі
жайлы сезініп, ойын нақты жеткізуіне негізделген. «Қазақтың дастарханының өзі Кембридж болғаны
ғой, кім білсін, бұл әдіс баланың толық шыңдалуына жол ашар, иә болмаса, «болмасаң да ұқсап
бақ» деп әдісті тәжірибеден өткізу мұғалімдердің міндеті болып отыр ғой»-деп өз ойын жеткізді
профессор Серікқали Ғабдешұлы.
Сонымен қатар бұл отырыста 3 деңгейлі оқу жайында сөз қозғалды. Мұғалімдер өзара пікір
алысып, әдістерін ұсынды. Жиынға қатысушылардың көңілінен шыққан - «Қожанасыр әдісі». Бұл
әдісті оқушылар өте қарапайым меңгере алатын секілді, себебі білетін оқушы үлгерімі төмен оқушыға
сабақ барысын, ұқпаған жерлерін түсінуге көмектеседі.Бұл да өте тиімді әдіс екені белгілі. Бұл
жиынның, біз үшін, яғни болашақ ұстаздар үшін маңызы зор, келешекте осы жобаларды іс жүзінде
қолданатын болғандықтан әрбір айтылған ойларға асқан қызығушылықпен әрі жоғары талғаммен
қарай отырып, ой елегінен өткіздік.
Ең бастысы, ағаларымыздың шынайы шәкірттері,жақын жанашырлары жиылған, көзден кетсе
де, көңілден кетпейтінін тағы да дәлелдеген керемет басқосу болды. Ағаларымыздың рухына
тағзым етіп,олардың ерен еңбектері халық аузында мәңгі өшпейді деп толықтай айта аламыз. Осы
ағаларымыздың игі істерін жалғастыру жастардың құзырында. Ағаларымыз жайында толығырақ
білуге әрі конференцияға қатысуға себепкер болған Зейнолла ағайға филология бөлімі студенттері
атынан үлкен алғысымызды білдіреміз.
Айнұр ДАуловА,
филология бөлімінің 1-курс студенті
Батыр есімін ұлықтау - парыз
Биыл ұлт азаттығы үшін күрескен ұлт ақыны, өр рухты ба-
тыр Махамбет Өтемісұлының туғанына 210 жыл толып отыр.
Осыған орай облыстық көлемде де, М.Өтемісов атындағы Батыс
Қазақстан мемлекеттік университетінде де көптеген іс-шаралар
жүзеге асырылуда. Бұл батыр бабамызға деген құрметтің белгісі
екені айқын.
Соның бір дәлелі – дауылпаз ақын есімін иеленген қасиетті
қара шаңырақта «Махамбет» ғылыми-зерттеу орталығы
мәжілісінің оздырылуы.
Басқосуға М.Өтемісов атындағы БҚМУ ректоры, оқытушылар,
Ақжайықтың ақшағаласы Ақұштап Бақтыгереева, ақын Ғайсағали
Сейтақ,
«Жайық Пресс» ЖШС директоры Жантас Сафуллин,
«Орал өңірі» газетінің тілшісі Серік Ықсанғали, облыстық ішкі
саясат басқармасының бастығы Марат Тоқжановтардың қатысуы
бұл шараның маңызын арттырды.
Жиынды ашқан университет ректоры Асхат Сәлімұлы Иманғалиев
Ұлыстың ұлы күнімен барша қауымды құттықтап, бұл отырыстың мән-мазмұнына тоқталып өтті.
БҚМУ-дың ресми атауын «Махамбет» деп атауға ұжым оң көзқарас танытып, қолдау білдіргендерін
айтып өтті.
Бұл шараның негізгі мақсаты орталықтың іс-жоспарларымен таныстырумен қатар, М.Өтемісов
есімін иеленген киелі шаңырақтың атауын «Махамбет» деп атау туралы ұсынысты ортаға салып,
пікір алысу болатын.
Жиында қазақ филологиясы кафедрасының меңгерушісі Мамыров Азамат Ыбырайұлы
«Махамбет» ғылыми орталығының жоспарымен, «Махамбет – қазақтың шарқайрағы» атты сту-
денттер арасында өтетін мүшәйра ережесімен, «V Махамбет оқулары» республикалық ғылыми-
тәжірибелік конференция ақпарат хатымен таныстырып өтті және «Махамбет – 210» логотипі
мен университет ғимаратының ауласына қойылатын Махамбет баннерін көпшілік назарына
ұсынды.
Тарих және құқық факультетінің деканы Ғиззатов Саялбек Махамбетұлы университетте
өткізілуге жоспарланып отырған «Ұлт-азаттық қозғалыс және Махамбет Өтемісұлы» атты дөңгелек
үстелдің жұмысына тоқталып өтті.
Пікір алмасуда университет ұжымымен қатар, қатысушы қонақтар да бұл ұсыныстың өте
маңызды екенін және олар да бір ауыздан қолдайтындарын жеткізді және өз пікірлерін де
қосты.
Шара соңында оқу орнының студенттері ақынға арналған жалынды жырларын және
Махамбеттің «Жұмыр қылыш» атты күйін тарту етті.
Светлана БЕККуЖИЕвА
М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университетінде ғылыми
кітапхана мен практикалық қазақ тілі кафедрасының оқытушысы Ж.Д.Қадырғалиевтің
жаратылыстану-география факультетінің 01107, 01109-топ студенттеріне жетекшілік
етуімен бірлесе отырып, өр рухты Махамбет бабамыздың 210 жылдық мерейтойы-
на орай «Махамбет – ел азаттығы үшін күрескен ақын, батыр» атты үш тілде шағын
поэзиялық кеш болып өтті.
Елім деп еңіреген ер еді...
К е ш т е М а х а м б е т т і ң ө м і р ж о л ы н
Дүйсенбаева Бибигүл, Рахимова Айгерім,
Курманова Рамина үш тілде (қазақ, орыс,
ағылшын тілдерінде) баяндай келе, Қасымова
Зинат Махамбеттің Баймағанбет сұлтанға
айтқан термесімен жалғады. Сонымен
қатар Махамбет батырдың өлеңдері қазақ
және орыс тілдерінде көрермен назарына
ұсынылды.
Одан әрі Махамбет батырдың күйлерінің
шығу тарихын студенттер С.Габитова,
А.Кайрекенова және Қ.Молдагалиев үш тілде
баяндай келе, А.Машенов Махамбет батырдың
«Жұмыр қылыш» күйін орындап берді. Кеш
соңында филология факультетінің 2 курс
студенті Ж.Нариманова ғылыми кітапхана
ұжымына, үш тілде ұйымдастырылып отырған
осы кешке атсалысқан 01107, 01109-топ
студенттеріне және ұйымдастырып отырған
практикалық қазақ тілі кафедрасының
оқытушысы Ж.Д.Қадырғалиевке алғысын
айта отырып, өр рухты Махамбет батырдың
210 жылдық мерейтойына орай поэзиялық
кештің үш тілде ұйымдастырылуы арқылы
көп тәлім тәрбие ала-алатынымызды айтып
кетті.
Ғылыми кітапхананың кітапханашысы
Т.С.Нашинова «Елім деп еңіреген ер еді...»
атты кітап көрмесін студенттерге таныс-
тырып, көрмеге библиографиялық шолу жаса-
ды. Көрме Махамбет бабамыз туралы кітаптар
мен мерзімді басылымдардан құралған.
Махамбет шығармаларының төрт томдық
академиялық жинағы және Махамбет жырла-
ры мен күйлері сияқты кітаптар студенттердің
қызығушылықтарын туғызды.
Ғылыми кітапхана
Махамбет Өтемісұлына - 210 жыл
№ 4 (888) наурыз-сәуір 2013 жыл
3
тарих
Тарих – біздің болашағымыз
Тарих және құқық факультетінде «Қазақстан тарихын зерттеген ғылыми қоғамдар: құрылуы, мақсаттары, ізденістері
және зерттеу нәтижелері (XVIII-XX ғғ. басы)» тақырыбындағы дөңгелек үстел өтті. Жиында тарих факультетінің оқытушы
ғалымдары, магистранттары мен студенттері жоба аясында жасалынып жатқан жұмыстармен танысып, ой бөлісті.
Ахмет Байтұрсынов «Сөздiң ең ұлысы, ең сипаттысы -
тарих. Тарихтың мақсаты бүтiн адам баласының өмiрi нен-
дей табиғат заңымен өзгеретiнiн бiлу, тарихшылар халық
басынан кешкен түрлi уақиғалардың мағлұматын, сымға
тартқандай, сынға салып, мiнсiз етiп, дұрыстап өткiзедi», -
дегендей, тарихпен ұлт тәрбиеленедi. Біз ешқандай тарих
кезеңін сызып тастай алмаймыз. Сондықтан Қазақстанның
бүгінгісін білу үшін, тарихын да білген жөн.
2012-2014 жж. жобаларды жүзеге асыру үшін мемле-
кет қолдау көрсетіп, 2 млн. көлемінде қаржы бөліп отыр.
Бірнеше ғасырдың тарихы бар бұл ғылыми-зерттеу аясы
өте ауқымды. Бұл орайда бүгінгі таңда университетіміздің
магистранттары мен студенттері қазақ тарихына терең
көңіл бөліп, еліміздің біртұтас тарихын жазуға үлес қосуда.
Жоба аясында Ресей мұрағаттары (Самара, Саратов,
Орынбор, т.б.) мен кітапханаларында, сирек кітаптар
бөлімдерінде сақталған ғылыми-тарихи зерттеулерге,
әдебиеттерге, библиографиялық тарихнамалық тұрғыдан
сұрыптау жасалып, жарық көретін монографияларға салыс-
тырмалы дерек ретінде материалдар жинақталуда.
Тарих факультетінің ғалымдарының жоба барысын-
да жасап жатқан ғылыми зерттеулері ғылымға қызыққан
жас зерттеушілердің, магистранттар мен студенттердің
қызығушылығын оятты.
Решать проблемы вместе
Каждый доклад, прослушанный нами, отличался своей
новизной и актуальностью темы, ведь все затронутые темы
профессиональных докладчиков могут коснуться каждого
из жителей стран СНГ. Нас, как потребителей разного рода
товаров, данная проблема касается непосредственным
образом. В современных условиях важна борьба с не-
добросовестной конкуренцией, которая приобрела разно-
образные формы из-за отсутствия регулирующих их законов.
Распространение методов недобросовестной конкуренции
подрывает основы экономики нашего развивающегося го-
сударства и способствует внедрению в отношения между
хозяйствующими субъектами нерыночных методов борьбы.
Следовательно, эффективная защита от недобросовестной
конкуренции — основа для работы рыночной экономики,
что одновременно требует обобщения опыта борьбы с не-
добросовестной конкуренцией и навыков применения такой
борьбы.
Любая деятельность предпринимателя, направленная на
получение прибыли, преследует цель сокращения прибыли
других предпринимателей, так как поведение хозяйствующих
субъектов — борьба за деньги потребителя. Следовательно,
поведение любого предпринимателя направлено на ущемле-
ние интересов других предпринимателей, т. е. на нанесение
им ущерба. Идет «вражда между предпринимателями, при-
меняя различные способы для «победы над соперником».
И здесь вспоминается народная пословица: «На войне все
средства хороши», а это в свою очередь не всегда хорошо
для потребителей.
Для молодого Казахстана правовое регулирование не-
добросовестной конкуренции является достаточно новым.
Но это не значит, что наша страна не справится с этой про-
блемой. И так как проблема недобросовестной конкуренции
актуальна в любой стране мира, то данную проблему будет
намного легче и быстрее решить, если приложить общие
усилия стран СНГ.
Хотелось бы отметить, что такие конференции очень по-
ложительно сказываются на правовом воспитании молодежи
и дают возможность больше получать практических знаний,
которые мы будем применять в своей профессиональной
деятельности.
Наргиля КулИЕвА,
студентка 3 курса специальности «юриспуденция»,
факультет истории и права
27 марта состоялась
I Международная научно-
практическая конференция
«Актуальные проблемы науки и прак-
тики в сфере пресечения недобросо-
вестной конкуренции», проведенная
на базе Саратовской государственной
юридической академии. В он-лайн