5.3. ЗКЖ талаптары
Қозғалысты басқарудың БАЖ-ын құру тәсілі бүкіл жүйенің жоғары сапасына кепілдік беру үшін сенімді желілік байланысқа және тамаша басқаруға және құлақтандыруға негізделуі тиіс. Төменде осындай жүйелерді құру кезінде іске асыру қажет аспектілер:
- бөлінген бейне бақылау жүйесі трассалардағы процестерді оңтайлы бақылау үшін кез келген уақытта және кез келген жерде автожолдардан бейнелерді алуға мүмкіндік беруі тиіс;
- сымсыз желі: жол тобындағы әрбір жол қиылысындағы қозғалысты басқару бақылаушылары ақпаратты тарату үшін сымсыз желілерді пайдалана отырып, кабель төсемінің құнын үнемдеу үшін ақпараттық сигналдардың кейбір бөлігін синхрондау керек;
- деректерді кірістірілген өңдеу: қосылатын компьютерлер нақты уақытта автотрассалар үшін басқару сигналдарын өңдеуді жүргізеді, бұл бүкіл желінің жұмыс істеу тиімділігін арттырады;
- резервтік қорек және желі: резервтеу көлік жүйелерінде маңызды рөл атқарады, өйткені ол жұмыс істеп тұрған тоқтаусыз жүйені қолдауға мүмкіндік береді;
- кеңейтілген температуралық диапазон: көліктік автоматтандыру үшін пайдаланылатын құрылғылар, мысалы, -400-750 C.
5.1 суретте типтік ИТС архитектурасы схемалық көрсетілген.
Сур. 5.1. Зияткерлік көлік жүйесі
ЗКЖ және БАЖ функциялары
АҚШ-та пайда болған ITS аббревиатурасы (ИТС аббревиатурасының ағылшын тіліндегі нұсқасы) жер үсті көлігін ақпараттық қамтамасыз ету жүйелері үшін халықаралық танылған қысқару болды. ITS енгізу әлемдегі жердегі тасымалдардың барлық құрылымын айтарлықтай өзгертті.
20 жылдан астам уақыт бойы жол қозғалысын ұйымдастыру мен басқарудың оңтайландыру міндеттерін табысты шешетін көпфункционалды компьютерлік технология мүмкіндіктері, мысалы, Германияда мынадай:
- қолданыстағы және болжанатын көлік ағындарын модельдеу;
- барлық жол желісінің және қоғамдық көлік желісінің моделіне қосу, кешенді көлік схемаларын әзірлеу;
- қозғалыс қарқындылығы мен ережелерін талдау және бағалау;
- қоғамдық көліктің көлік инфрақұрылымын жоспарлау;
-көлік-Ақпараттық жүйелер үшін платформа құру;
- көлік кептелістерін болжау;
- жол қиылысында қозғалысты оңтайлы ұйымдастыруды таңдау және қозғалыстың әрбір нұсқасы үшін өткізу қабілетін бағалау;
- қоғамдық көліктің басымдығын ескере отырып, аялдама аймағындағы өткізу қабілеті мен қозғалысын талдау;
- сигналдық құрылғылардың жұмысын оңтайландыру;
- "тар" орындарды талдау;
- қиылысу пункттерінің әр түрлі нұсқаларын салыстыру (айналма қозғалыс, қозғалыс бағытын реттеу, бағыттаушы сигналдық құрылғылар мен жол айрықтар);
- автостраттар мен көшелерде көлік құралдарының қозғалысын басқару ережелерін құру.
Соңғы онжылдықта барлық қалаларда байқалатын автомобильдеудің күрт өсуі көлік проблемаларының барлық кешенінің шиеленісуіне: көлік қозғалысы жылдамдығының төмендеуіне, кептеліске, апаттылықтың өсуіне, қалалық ортаның сапасын сипаттайтын экологиялық көрсеткіштердің нашарлауына әкеп соғады.
Жағдайды едәуір жақсартуға қаланың көше-жол желісінде жол қозғалысын басқарудың автоматтандырылған жүйесін (ААЖД) енгізуге мүмкіндік береді. Бұл іс – шаралар қысқа уақытта ең аз шығындармен жүзеге асырылуы мүмкін және алдын ала бағалау бойынша көліктің кідіруін 15-40% – ға қысқартуға, пайдаланылған газдардың эмиссиясының көлемін 10-28% - ға қысқартуға, қозғалыс қауіпсіздігін арттыруға және кептелістің туындау ықтималдығын төмендетуге мүмкіндік береді.
Жол қозғалысын автоматтандырылған басқару жүйесін дамыту қалалар орталығы шегінде көлік қозғалысын ұйымдастырудың кешенді схемасын әзірлеумен және автокөлік құралдарын тұрақ жүйесін оңтайландырумен қатар осы бағыт бойынша бірінші кезектегі жұмыстар кешеніне жатады.
Қазіргі жағдайда ақпараттық технологиялар мен байланыс жүйелерінің соңғы жетістіктерін пайдаланбай көлік жүйелерін (КЖ) дамытуды кім аз ұсынады. Екі жоғары технологиялардың симбиозын белгілеу үшін арнайы термин-телематика енгізілді. Көліктегі Телематика жетістіктерін пайдаланудың ең айқын мысалы-Германиядағы жүк автомобильдерін автомагистральдарды пайдаланғаны үшін төлем жинау жүйесі. Телематика негізінде КҚ-ның белгілі бір функцияларын басқаруды автоматтандыру және одан әрі толық автоматты жүйелерді құру мүмкіндігі пайда болды. Мысалы, автоматты жылдам көлік жүйесі Bombardier Transportation АКТ
Қазіргі заманғы өмірге жол қозғалысының жоғары қарқындылығы тән, оған адамдардың үлкен массасы, көлік құралдарының үлкен саны және көптеген ұйымдар тартылған. Мұндай үлкен әлеуметтік жүйені басқару күрделі және көп жоспарлы процесс болып табылады. Осыған байланысты көптеген проблемаларды түсіндіру, олардың негізінде негізделген шешімдер қабылдау мүмкіндігін қамтамасыз ететін жол қозғалысын ұйымдастырудың формальды тәсілдерін әзірлеу, сондай-ақ барлық деңгейлерде жол қозғалысының тиімділігін арттыруға мүмкіндік беретін әдістерді әзірлеу өзекті болып табылады.
Халық шаруашылығының осы саласындағы міндеттердің үлкен математикалық өлшемі ЭЕМ-де формальды Алгоритмдеу процедураларына апаратын әдіснаманы қолдануды талап етеді.
Көлік ағындарының модельдері мемлекеттік тіркеу белгілерін автоматты түрде сәйкестендіруге, автокөлік құралдарының түсін тануға және қозғалыс жылдамдығын өлшеуге, санаулы мемлекеттік тіркеу белгілерін әр түрлі деңгейдегі және мақсаттағы Деректер базалары бойынша, оның ішінде федералды, өңірлік және жедел іздестіру базалары бойынша, осы кешенмен жабдықталған күзет орны арқылы өткен автокөліктің деректер базасын жүргізуге арналған "Сова-2" өзін жақсы көрсеткен аппараттық-бағдарламалық кешеніне (АБК) сүйенуі мүмкін.
"Сова-2" АБК МАИ және ІІБ басқа да бөлімшелерінің, кеден және салық қызметтерінің, прокуратураның, соттардың және басқа да құқық қорғау органдарының мүддесінде пайдалануға есептелген және көптеген міндеттерді шешуді қамтамасыз етеді.
Жол желісінің өткізу қабілетін арттыру қазіргі заманғы телекоммуникациялық және есептеуіш шешімдерге негізделген басқарудың жоғары сенімді автоматтандырылған көліктік жүйелерін (АТСУ) қолдану ғана мүмкін.
Көрсетілген жүйелер әр түрлі атқарушы құрылғылар (бағдаршамдар, шлагбаумдар, ақпараттық таблолар) арасындағы деректерді ғана емес, сондай-ақ желілік технологияларды пайдалана отырып, басқару мен бақылаудың жан-жақты жүйесін құру үшін бейнеақпаратты және дауыстық трафикті беруді қамтамасыз етеді. Жүйенің негізгі міндеттері қозғалысқа қатысушылардың өмірін сақтаудан, автотрассаларды пайдаланудың сенімділігін арттырудан, жолдағы уақытты қысқарту үшін оңтайлы қозғалыс режимін қамтамасыз етуден тұрады.
Бақылау сұрақтары:
Зияткерлік көлік жүйелері түсінігі
Көлікті басқару жүйесінің түрлері
ЗКЖ жүйесінің сипаттамасы
ЗКЖ талаптары
ЗКЖ және БАЖ функциялары
БӨЖ: Зияткерлік көлік жүйелерінің (ЗКЖ) даму тарихы
Достарыңызбен бөлісу: |