5 дəріс Тақырып: Адамның психикалық даму процесін талдау Шетел психологиялық
жүктеу/скачать 24,35 Kb.
|
| 2. Бихевиоризм жəне үйрету теориясы
Адамның əртүрлі іс-əрекеттеріне зерттеулер жүргізі АҚШ-та кең көлемде жүзеге асырылып жəне ол бихевиоризм деп аталды. Бихевиоризмнiң бiрiншi зерттеулерi анық iс-əрекеттi анықтау,яғни бақылай алатын жəне объектiні өлшеуге болатын iс-əрекет.Олардың көзқарасы бойынша, бұл психологияны нағыз ғылымға айналдыратын жалғыз жол,олармен ашылған iс-əрекет заңы индивидтiң өмiр жолында қолданылады.Бiз бұл бағытты зерттелген екi ғалымның жұмысынан қарастырамыз. Орыс физиологы И.П.Павлов (1849-1936) өзiнiң ғылыми карьерасының басында жануарлардың асқорыту процесiн зерттеумен айналысты,ол бұл еңбегi үшiн 1904ж.Нобель сыйлығымен марапатталды.Оның зерттеулерi барысында тəжiрибиедегi иттер трахеотомға айналды. Əрбiр иттiң тамағына хирургиялық жол арқылы кiшкене трубка кiргiзiлдi.Иттi аш ұстап,Павлов жəне оның көмекшiлерi,иттiң сiлекейiн өлшей алды. Бiрақ өзiнiң тəжiрибиесiнiң жүзеге асуын Павлов бақылай келе,тəжi рибиеге қатысқан иттердiң сiлекейлерiнiң бөлiнуi олардың ауызына бармас бұрын басталады,сонымен қатар Павлов жəне оның көмекшiлерi оларға жай жақындаған кезде сiлекейлерi бөлiндi. Павлов оны психикалық секреция деп атады. Сонымен,классикалық негiзделу кезiнде екi немесе одан көп стимулдар бiрiгедi жəне зерттелушiнiң миында олар бiр-бiрiмен қосыла бастайды.Павловтың зерттеулерi көрсеткендей қоңыраулардың дыбысынан иттерде сiлекей бөлiнулерi рефлекс түрiнде жауап бередi.Бұл дыбыстар сiлекей бөлiнгенше тамақ ретiнде қолданылады.Бұдан кейiн зерттеушiлер режимдi өзгерттi,олар бұл iс-əрекеттiң салдарын жазып отырды,олар ассоциацияның қалыптасуын жəне оның қаншалықты берiк екенiн жазды. Э.Л.Торндайк (1874-1949) өте құрметтi педагог болды,бiрақ оған ең құрметтi атақты əкелген,оның 1911ж.ашылған эффект заңы.Бұл заң бойынша iс-əрекеттен кейiн жағымды нышандар пайда болып,жəне де оны қайталауға деген əрекет пайда болады,ал егер жағымсыз əрекеттер немесе қанағаттанбаушылық əрекет көрсетілсе одан кейiн,с-əрекеттiң қайталануынан бас тартады. Үйрену терминi тəжiрибие қорытындысындағы немесе қалыптасқан тəжiрибиедегi iс-əрекеттердiң өзгеруiн бiлдiредi.Бұл анықтама 3 негiзгi элементтерден тұрады: жүзеге асқан өзгерiс тұрақтылығы мен ұзақтығымен ерекшеленеді. өзгерiс iс-əрекетiнiң өзiн емес,оның мүмкiн болатын потенциалдарын шыңдайды. 3)үйрену бiрнеше тəжiрибиенi талап етедi. Павлов пен Торндайктың жұмыстарын қабылдамай "үйрену" теориясының ертедегi өкiлдерi,А.Қ.Ш.-ғы психологиялық ғылымға еңбектерi сiңгендер,өздерiнiң анықтаған құбылыстарын жүктеу/скачать 24,35 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|